MÜSNED-İ HANBEL

TEHECCÜD VE VİTR

 

DİKKAT: BU SAYFADA 87 HADİS VAR, BAZISI FARKLI OLDUĞU İÇİN TÜMÜNÜ GÖZ’DEN GEÇİRİN !!!

 

4- Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in Gece Namazı Konusunda Hz. Aişe (r.anha)'den Gelen Rivayetler

 

1- Hz. Aişe (r.anha)

 

6133 (1) Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece namaz kılmak için kalkınca, namaza kısa iki rekatla başlardı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Müslim, salat 1/532 (769) ve Beyhakı (3/605) rivayet ettiler.

 

 

 

6134 (2)- Sa'd b. Hişam anlatıyor: Medine'ye gelip Hz. Aişe (r.anha)'nin yanına girdiğimde bana: "Sen kimsin?" diye sordu. Ben: "Sa'd b. Hişam b. Amir'im" cevabını verince, Hz. Aişe (r.anha): "Allah babana rahmet etsin" dedi. Ben: "Bana Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in namazından bahset" deyince ise: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) okurdu" karşılığını verdi. Ben: "Evet, ama yine de sen bana anlat" deyince, Hz. Aişe (r.anha) şöyle dedi:

Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) halka yatsı namazını kıldırdıktan sonra yatağına girer, gece yarısı kalkıp abdest kabını alarak abdest alır, sonra Mescid'e girip sekiz rekat kılar ve bu rekatlarda eşit uzunlukta okur, rüku ve secde yapardı. Sonra bir rekat vitir kılar, sonra oturduğu yerde iki rekat kılardı. Sonra yatardı. Bazen uykuya dalmadan önce Bilal gelip kendisini namaza çağırırdı. Bazen Bilal'ın gelip onu namaza çağırdığı zaman uyuyup uyumadığı konusunda tereddüd ederdim. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yaşlanıp şişmanlayıncaya kadar namazlarını bu şekilde kıldı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yaşlanınca, insanlara yatsı namazını kıldırdıktan sonra yatağına girmeye başladı. Gece yarısı olunca da abdest kabını alıp abdest alıp, sonra Mescid'e girerek altı rekat kılarak bunlardaki rüku, secde ve kıraatı eşit uzunlukta tutardı. Sonra bir rekat vİtir kılar, sonra oturduğu yerde iki rekat kılardı. Bazen Bilal gelip kendisini namaza çağırıncaya kadar uyumaz, bazen Bilal gelip kendisini çağırınca uyuyup uyumadığı konusunda şüphe ederdim.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Bu kanalla Ebu Davud (1352) ve Nesai (3/220) rivayet ettiler.

 

 

 

6135 (3)- Abdullah b. Şakik der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) oturarak namaz kılar mıydı?" diye sorunca şöyle cevap verdi: "Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece uzun süre oturarak namaz kılardı. Yine uzun süre ayakta namaz kılardı. Kıraati ayakta yapınca, rükuyu ayakta yapar, kıraati oturarak yapınca da rükuyu oturarak yapardı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: İbn Huzeyme (1247) rivayet etti.

 

 

 

6136 (4)- Esved der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazını sorunca: "Gecenin başlangıcında yatar, sonunda kalkıp namaz kılardı" cevabını verdi.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Buhari, teheccüd 3/32 (1146), Müslim 1/510 (739), Nesai 3/218 (1640) ve İbn Mace 1/434 (1365) rivayet ettiler.

 

 

 

6137 (5)- Hz. Aişe (r.anha) bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece on üç rekat kılardı. Namazlarının çoğunu da ayakta kılardı. Yaşlanınca ise çoğunlukla oturarak kılmaya başladı. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) namaz kılarken ben onun önünde serilmiş ve kendisinin uyuduğu yatakta yatardım. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) vitir namazını kılacağı zaman beni çimdikler, ben de kalkardım ve vitri kılardı. Sonra sabah ezanını duyuncaya kadar yatar, sonra kalkıp kısa iki rekat kılardı. Sonra biraz uzanır, sonra namaza çıkardı."

 

[Hasen]

 

 

 

6138 (6)- Hz. Aişe (r.anha): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gecenin başlangıcında yatar, sonunda kalkıp namaz kılardı" dedi.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6139 (7)- Esved der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazını sorduğumda şöyle cevap verdi: "Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gecenin başlangıcında yatar, sonra kalkar ve seher vakti olunca vitir kılar, sonra yatağına girer, isterse hanımıyla birlikte olurdu. Ezan sesini duyunca da kalkar, cünüpse üzerine su döker, cünüp değilse abdest alır, sonra da namaza çıkardı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Nesai (2/230) ve İbn Hibban (2638) rivayet ettiler.

 

 

 

6140 (8)- Başka bir kanalla bu hadisin aynısı rivayet edilmiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6141 (9)- Hz. Aişe (r.anha): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) dokuz rekat vitir kılardı. İhtiyarlayıp ağırlaşınca da yedi rekat vitir kılmaya başladı" demiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Bu kanalla Nesai (3/238) rivayet etti

 

 

 

6142 (10)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yatsıdan sonra on bir rekat kılardı. Sabah olunca da kısa iki rekat kıldıktan sonra, müezzin gelip kendisini namaza çağırıncaya kadar sağ tarafına uzanırdı.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Buhari, ezan 2/109 (626), Müslim 1/508 (736), Ebu Davud 2/38 (1335), Nesai 3/243 (1726), İbn Mace 1/432 (1358) ve Darimi 1/400 (1447) rivayet ettiler.

 

 

 

6143 (11)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece, bir rekat vitir ile birlikte on bir rekat namaz kılardı. Namaz kılmayı bitirince de sağ tarafına uzanırdı.

 

[-Sahihtir-]

 

5977 (3)'te geçmişti.

 

 

 

6143 (12)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece namaz kıldıktan sonra uzanırdı. Eğer uyanıksam benimle konuşur, uyuyorsam, müezzin gelinceye kadar kendisi de uyurdu.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Bu kanalla Buhari (1161, 1168), Müslim (743), Ebu Davud (1262) ve Tirmizi (418) rivayet ettiler.

 

 

 

6144 (13)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yaşlanıp ağırlaşınca, oturduğu yerde Allah'ın dilediği kadar okur, bir sureden otuz veya kırk ayet kalınca, kalkıp sureyi kıyamda tamamladıktan sonra secdeye giderdi."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

 

6146 (14)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece on üç rekat namaz kılardı. Bunlardan beşini vitir olarak kılar ve sadece beşinci rekatta oturup selam verirdi."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Buhari, teheccüd 3/20 (1139), Müslim, 1/508 (737), Ebu Davud, salat 2/39 (1338), Tirmizi, vitir 2/175 (416 "hasen -sahih"), Nesai 3/252 (1759) ve İbn Huzeyme 2/160 (1107) rivayet ettiler.

 

 

 

6147 (15)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazında oturarak okuduğunu görmedim. İhtiyarlayınca ise namaz kılarken oturup, okuduğu sureden otuz veya kırk ayet kalınca, kalkıp tamamlayarak rükuya gitmeye başladı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Buhari, teheccüd 3/33 (1148), Müslim, 1/505 (731) ve Nesai 3/220 (1649) rivayet ettiler.

 

 

 

6148 (16)- Zürare b. Evfa, Sa'd b. Hişam'dan bildiriyor: Sa'd hanımını boşadıktan sonra akarlarını satıp silah ve at satın alarak ölünceye kadar Bizanslılarla savaşmak için Medine'ye gitti. Yolda kavminden bir grupla karşılaşınca onu bunları yapmaktan alıkoydular. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında altı kişinin öyle yapmak istediğini ve Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in onları bundan menederek: ''Ben sizin için güzel bir örnek değil miyim?'' buyurduğunu bildirdiler. Bunun üzerine hanımını (nikahına) geri döndürdü.

 

Yanımıza geri döndüğünde bize, İbn Abbas'a gittiğini ve vitir namazını sorduğunu söyledi. İbn Abbas kendisine: "Sana yeryüzünde Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in nasıl vitir kıldığını en iyi bilen kişiyi söyleyeyim mi?" diye sorunca, Sa'd: "Evet" karşılığını verdi. İbn Abbas: "Aişe (r.anha)'ye gidip sor, sonra sana verdiği cevabı gelip bana söyle" dedi. Sa'd der ki: Bunun üzerine Hakim b. Eflah'a gidip Aişe (r.anha)'nin yanına giderken bana arkadaşlık etmesini istedim. Hakim b. Eflah:

"Ben ona yaklaşmam, çünkü ben onu iki fırka hakkında bir şey söylemekten menetmiştim. Ama o beni dinlemeyerek yine de bildiğini yaptı" dedi. Ona benimle gelmesi için and verince benimle beraber geldi. Selam verip yanına girdiğimizde onu tanıyıp: "Sen Hakim misin?" diye sorunca: "Evet benim" karşılığını verdi. Aişe (r.anha):

 

"Beraberinde olan kimdir?" deyince: "Sa'd b. Hişam'dır" cevabını verdi. Aişe (r.anha): "Hişam da kimdir?" diye sorunca da: "İbn Amir'dir" karşılığını verdi. Bunun üzerine Aişe (r.anha), (babam) Amir'e Allah'tan rahmet dileyip:

"Amir ne güzel bir kişi idi" dedi. Ben: "Ey müminlerin annesi! Bana Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ahlakından haber ver" dediğimde: "Sen Kur'an okumuyor musun?" diye sordu. "Okuyorum" dediğimde ıse: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ahlakı Kur'an'dı" karşılığını verdi. Tam kalkacağım sırada aklıma Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazını sormak geldi ve ona: "Ey müminlerin annesi! Bana Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazından haber ver" dedim. Aişe (r.anha):

 

"Sen, Müzzemmil Suresi'ni okumuyor musun?" diye sordu. "Evet, okuyorum" dediğimde: "Allah bu sürenin başlarında gece namazını farz kılmıştı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ve ashabı bir yıl boyunca ayakları şişene kadar gece namazı kılmaya başladı. Allah, on iki ay bu sürenin sonunu indirmemişti. Sonra farz olan gece namazını hafifletici olarak nafile kılan bu sürenin sonundaki ayetleri indirdi. Bundan sonra gece namazı da farzdan sonra (kılınan) bir nafile halini aldı" dedi.

 

Yine tam kalkacağım sırada aklıma Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in vitir namazını sormak geldi ve ona: "Ey müminlerin annesi! Bana Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in vitir namazından haber ver" dedim. Bunun üzerine şöyle dedi: "Biz, gece için ona misvak ve abdest suyunu hazırlardık. Allah da dilediği zaman onu uyandırırdı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kalktığı zaman misvakla dişlerini fırçalayıp güzel bir şekilde abdest alır ve sekiz rekat kılardı. İlk yedi rekatta oturmazdı. Sekizinci rekatta oturup Allah'a hamd edip zİkrettikten sonra dua edip bağışlanma dilerdi. Sonra selam vermeden dokuzuncu rekatı kılardı. Dokuzuncu rekatta da oturup Allah'a hamd edip zikrettikten sonra dua ederdi. Sonra da işiteceğimiz bir şekilde selam verirdi. Selam verdikten sonra da oturarak iki rekat daha kılardı. Böylece on bir rekat kılmış olurdu. Evladım! Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yaşlanıp kilo aldığı zaman vitir namazını yedi rekat, selam verdikten sonra da oturarak iki rekat kılmaya başladı. Böylece de dokuz rekat kılmış oluyordu. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir namaz kıldığı zaman onu devamlı olarak yapmayı severdi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazında uykusu geldiği veya rahatsızlandığı zaman gündüz vakti on bir rekat kılardı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in bir gecede Kur'an'ı okuduğunu veya gece boyunca namaz kıldığını veya Ramazan ayı dışında hiç bir ayı tam olarak oruç ile geçirdiğini görmedim."

Bunun üzerine İbn Abbas'ın yanına gittim ve Aişe (r.anha)'nin bana anlatmış olduğu şeyleri söyledim. İbn Abbas: "O, doğru söylemiş. Eğer yanına gidiyor olsaydım bunları doğrudan kendisinden dinlerdim" dedi.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Tamamını Beyhaki (3/29-30); muhtasar olarak Ebu Davud 2/38 (1342), Nesai 3/60, 199) ve İbn Huzeyme (1078, 1127, 1170, 1177) rivayet ettiler.

25766 (5)'te tekrar edecektir.

 

 

 

6149 (17)- Ebu Seleme der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye: "Anneciğim! Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yatsıdan sonraki namazı kıldığı (nafile) nasıldı?" diye sorunca: "Ayakta durarak dokuz rekat, oturarak ta iki rekat kılardı. (Bilal ve İbn Ümmü Mektilm'un okuduğu) iki ezandan sonra da iki rekat kılardı" cevabını verdi.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Bubari (1/160), Ebu Davud 2/39 (1340), Nesai 3/1756), İbn Mace 1/377 (1196) ve İbn Huzeyme 2/157 (1102) rivayet ettiler.

 

 

 

6150 (18)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) beş rekat vitir kılar ve sadece beşinci rekat'ta oturur, sonra selam verirdi.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Tahavi, Şerh meani'l-asar'da (1/284) rivayet etti

 

 

 

6151 (19)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yatsı ile sabah arasında on bir rekat kılardı ve her iki rekatta bir selam verir, bir rekat ta vitir kılardı. Nafile namazın secdesinde de sizden birinin elli ayet okuyacağı bir süre kadar kalırdı. Müezzin ezanı bitirince kalkıp kısa iki rekat kılar, sonra sağ tarafına uzanırdı. Müezzin kendisini çağırınca da onunla namaza çıkardı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Ebu Davud (1336-7), İbn Mace (1177,1358) ve Nesai (2/30) rivayet ettiler.

 

 

 

6152 (20)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yatsı ile sabah arasında on bir rekat kılardı ve her iki rekatta bir selam verir, bir rekat ta vitir kılardı. Secdesinde de sizden birinin elli ayet okuyacağı bir süre kadar kalırdı. Müezzin ezanı bitirince kalkıp kısa iki rekat kılar, sonra müezzin kendisini çağırıncaya kadar sağ tarafına uzanırdı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6153 (21)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece on bir rekat kılardı ve secdesinde de sizden birinin elli ayet okuyacağı bir süre kadar kalırdı. Sabah namazından önce de kısa iki rekat kılar, sonra müezzin kendisini namaza çağırıncaya kadar sağ tarafına uzanırdı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6154 (22)- Müslim b. Mihrak bildiriyor: Hz. Aişe (r.anha)'ye, bazılarının bir gecede Kur'an'ı bir veya iki defa okuduklarından bahsedilince şöyle dedi: "Onlar, Kur'an okudukları halde (gerçek anlamda) okumamışlardır. Benim, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile beraber bütün gece uyanık bulunduğum olurdu. Ancak o, bir gecede Bakara, Al-i İmran ve Nisa Suresini okurdu. Korku ayetlerine gelince Allah'a dua edip O'na sığınır, müjde ayetine gelince de dua edip dilekte bulunurdu."

 

[Hasen]

 

Diğer tahric: İbnu'l-Mübarek (1196), Beyhaki (2/310), Ebu Ya'la. 8/257 (2842) rivayet ettiler.

Heysemi (2/272) ravilerden İbn Lehia'nm eleştirildiğini söyledi.

21049 (1)'de tekrar edecektir.

 

 

 

6155 (23)- Sa'd b. Hişam bildiriyor: Hz. Aişe (r.anha)'nin yanına girip Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in namazını sorunca, Hz. Aişe (r.anha) şöyle dedi: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece sekiz rekat kılar, dokuzuncuyu da vitir olarak kılardı. Oturarak ta iki rekat kılardı." Hz. Aişe (r.anha) Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in abdestinden de bahsedip, Nebi'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem) namaz için kalkınca abdest suyunu ve misvakını istediğini söylerek şöyle devam etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kilo alınca altı rekat kılıp yedincisini de vitir olarak kılmaya başladı. Oturarak ta iki rekat kıldı. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) vefat edene kadar bu şekilde devam etti. Ben: "Ben sana evlenmeyip bekar kalmayı (yani dini hükmünü) sormak istiyorum" deyince, Hz. Aişe (r.anha) şöyle cevap verdi: "Böyle yapma! Allah'ın: ''Andolsun, senden önce de Resuller gönderdik. Onlara da eşler ve zürriyyet (çocuklar) kıldık''[Ra'd 38] buyurduğunu duymadın mı? İslam'da tebettül yoktur." Sa'd b. Hişam, sorduğu meseleleri anlamış bir şekilde oradan ayrılıp Basra'ya gitti ve çok geçmeden Mukran yurduna gidip en güzel amellerini işler bir şekilde orada öldürüldü.

 

[Hasen]

 

Diğer tahric: Nesai (3/242, 6/60) rivayet etti.

 

 

 

6156 (24)- Abdullah b. Şakik der ki: Müminlerin annesine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazını sorunca, şöyle cevap verdi: "Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bazı geceler uzun süre ayakta, bazı geceler uzun süre oturarak namaz kılardı. Kıraati ayakta yaptığı zaman rükuyu da ayakta yapardı. Oturarak okuduğu zaman ise rükuyu oturarak yapardı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. İbn Huzeyme (1247) rivayet etti.

 

 

 

6157 (25)- Abdullah b. Şakik der ki: Paris yurdunda hastaydım ve bu sebeple oturarak namaz kılıyordum. Bu durumu Hz. Aişe (r.anha)'ye sorduğumca şöyle karşılık verdi: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bazı geceler uzun süre ayakta, bazı geceler uzun süre oturarak namaz kılardı. Kıraati ayakta yaptığı zaman rükuyu da ayakta yapardı. Oturarak okuduğu zaman ise rükuyu oturarak yapardı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Müslim (730) rivayet etti.

 

 

 

6158 (26)- Hz. Aişe (r.anha): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece namazı olarak dokuz rekat kılardı" demiştir.

 

[Hasen]

 

Diğer tahric. İbn Adiy, el-Kamil fi'd-duafa'da (3/1135) rivayet etti.

 

 

 

6159 (27)- Hz. Aişe (r.anha): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) namazı ayakta kıldığı zaman rükuyu ayakta yapar, oturarak kıldığı zaman ise oturarak yapardı" demiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6160 (28)- Abdullah b. Şakik'in bildirdiğine göre Hz. Aişe (r.anha) şöyle dedi: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bazı geceler uzun süre ayakta, bazı geceler uzun süre oturarak namaz kılardı. Kıraati ayakta yaptığı zaman rükuyu da ayakta yapardı. Oturarak okuduğu zaman ise rükuyu oturarak yapardı." Ben: "Nasıl yapardı?" diye sorunca, Hz. Aişe (r.anha):

"Namazı ayakta kıldığı zaman rükuyu ayakta yapar, oturarak kıldığı zaman ise oturarak yapardı" cevabını verdi.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

 

6161 (29)- Hz. Aişe (r.anha): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) (gece) namazının çoğunu oturarak kılardı" demiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Buhari (590) rivayet etti.

 

 

 

6162 (30)- Müslim b. Mihrak der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye: "Bazıları bir gecede Kur'an'ı iki veya üç defa okuyor" deyince, Hz. Aişe (r.anha) şöyle karşılık verdi: "Onlar, Kur'an okudukları halde (gerçek anlamda) okumamışlardır. Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} tüm geceyi ibadetle geçirir, Bakara, Al-i İmran ve Nisa suresini okurdu. Müjde ayetine gelince dua edip dilekte bulunur, korku ayetlerine gelince ise Allah'a dua edip O'na sığınırdı.

 

[Hasan]

 

Diğer tahric. Ebu Ya'la 8/257 (4842) rivayet etti.

Heysemi (2/272) senedinin hasen olduğunu söyledi. 21050 (2)'de tekrar edecektir.

 

 

 

6163 (31)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} yaşlanıncaya kadar gece namazında oturarak hiç namaz kılıp okumadı. Yaşlanınca ise oturarak okur, surenin bitmesine otuz veya kırk ayet kalınca kalkıp ayakta tamamlar, sonra secde ederdi."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Buhari, teheccüd 3/33 (1148), Müslim, musafirın 1/505 (731), Nesai, kzyamu'l-leyl 3/223 (1658) ve Beyhaki, salat (2/490) rivayet ettiler,

 

 

 

6164 (32)- Mesruk der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye, Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem}'in vitir namazını sorduğumda: "Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} gecenin her kısmında vitir kıldı. Hem ortasında, hem sonunda ve hem de başında. Ömrünün sonlarına doğru ise seher vaktinde kılmaya başladı ve vefat edinceye kadar böyle devam etti" cevabını verdi.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Tirmizi (465) ve İbn Mace (1185) rivayet etti.

 

 

 

6165 (33)- Hz. Aişe (r.anha): "Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem}'in gece namazının bir rekatında: ''La ilahe illa ente (Senden başka ilah yoktur)" dediğini duydum" demiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6166 (34)- Hz. Aişe (r.anha) anlatıyor: "Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yatsı namazından sonra ile tan ağarıncaya kadarki zaman diliminde on bir rekat kılardı ve iki rekatta bir selam verir, bir rekat ta vitir kılardı. Nafile namazlarında Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in secdede kaldığı süre, sizden birinin elli ayet okuyacağı süre kadardı. Müezzin ilk ezanı bitirince Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kalkıp kısa iki rekat kılar, sonra müezzin gelip kendisini çağırana kadar sağ tarafına uzanırdı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6167 (35)- Abdullah b. Ebi Kays der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kaç rekat vitir kılardı?" diye sorunca, şöyle cevap verdi: (Bazen) dört (rekat)la birlikte üç rekat, (bazen) altı rekat ile birlikte üç rekat, (bazen) sekiz rekat ile birlikte üç rekat (bazen de) on rekat ile birlikte üç rekat kılardı. Vitri on üç rekattan çok, yedi rekattan az kılmazdı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Ebu Davud, salat 2/46 (1362) rivayet etti.

 

 

 

6168 (36)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yatsı namazını kıldıktan sonra ayakta sekiz rekat, iki ezan arasında da iki rekat kıldı. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu iki rekatı hiç terk etmedi."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Buhari, teheccüd 3/42 (1159) ve Ebu Davud, kıyamu'l-leyl 2/46 (1361) rivayet ettiler.

 

 

 

6169 (37)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yatsı namazını kılınca evine girer, sonra iki rekat kılar, sonra bu iki rekattan daha uzun iki rekat kılar, sonra tek selamla üç rekat kılardı. Sonra oturduğu yerde iki rekat kılar ve oturduğu yerde rüku ve secde yapardı.

 

[Hasen]

 

 

 

6170 (38)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece on üç rekat kılardı. Bunların beş rekatım vitir olarak kılar ve beşinci rekata kadar da oturmazdı. Beşinci rekatta ise oturup selam verirdi.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6171 (39)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece on rekat namaz kılar, bir rekatta vitir kılardı. Sonra sabah namazının sünnetini kılardı. Bunlar da on üç rekat eder."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Buhari (2/64), Müslim (2/167) ve Ebu Davud (1334) rivayet ettiler.

 

 

 

6172 (40)- Abdullah b. Şakik el-Ukayli'nin bildirdiğine göre Hz. Aişe (r.anha): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bazı geceler uzun süre ayakta, bazı geceler uzun süre oturarak namaz kılardı" dedi. Ben: "Nasıl yapardı?" diye sorunca, Aişe (r.anha): "Namazı ayakta kıldığı zaman rükuyu ayakta yapar, oturarak kıldığı zaman ise oturarak yapardı" cevabını verdi.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: İbn Huzeyme (1247) rivayet etti.

 

 

 

6173 (41)- Başka bir kanalla bu hadisin aynısı rivayet edilmiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6174 (42)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece on bir rekih kılardı. Tan ağarınca ise kısa iki rekat kılıp, müezzin kendisini namaza çağırıncaya kadar sağ tarafına yaslanırdı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6175 (43)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) dokuz rekat vitir kılar, iki rekatta oturarak kılardı. Gücü zayıflayınca ise yedi rekat vitir kılmaya, oturarak ta iki rekat kılmaya başladı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6176 (44)- Sa'd b. Hişam b. Amir anlatıyor: Hz. Aişe (r.anha)'nin yanına girince: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sekiz rekat namaz kılıp, sadece sekizinci rekatta oturur, Allah'a hamd edip dua ettikten sonra selam vermeden kalkıp dokuzuncu rekatı kılar ve oturup Allah'a hamd ederek dua ettikten sonra duyacağımız şekilde selam verir, sonra oturarak iki rekat kılardı" dedi.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Müslim (746) rivayet etti.

 

 

 

6177 (45)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} vefat etmeden önce, (gece) namazlarının çoğunu oturarak kılardı.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Abdurrezzak (4090), Müslim (732), Nesai (3/222) ve İbn Huzeyme (1239) rivayet ettiler.

 

 

 

6178 (46)- Hz. Aişe (r.anha) şöyle derdi: "Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} ibadet ederken vücudunu çok yoracak şekilde kıyamda dururdu. Ancak ihtiyarlayıp kilo alınca, çoğu (nafile) namazını oturarak kılmaya başladı."

 

[Sahili]

 

 

 

6179 (47)- Hişam b. Urve'nin, babasından bildirdiğine göre Hz. Aişe (r.anha) kendisine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i ihtiyarlayıncaya kadar oturarak namaz kıldığını görmediğini, (ihtiyarlayınca ise) kıraati oturarak yaptığını, rüku yapacağı zaman kalkıp otuz veya kırk ayet kadar okuduktan sonra ayağa kalkıp rüku yaptığını söyledi.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6180 (48)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) oturarak namaz kılarken oturup okur, kıraatten otuz veya kırk ayet kalınca ise kalkıp bu ayetleri ayakta okur, sonra rüku ve secde yapar, sonra ikinci rekatta da aynı şeyi yapardı.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Malik (1/138), Şafii (28), Buhari (1119), Müslim (731) , Ebu Davud (954), Tirmizi (374) ve Nesai (3/220) rivayet ettiler.

 

 

 

6181 (49)- Ebu Seleme der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye: "Anneciğim! Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yatsı namazından sonraki namazı nasıldı?" diye sorunca: "On üç rekat kılardı. Bunların dokuzunu ayakta, ikisini ise oturarak, ezan ve kamet arasında ise iki rekat kılardı" cevabını verdi. 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6182 (50)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) oturarak namaz kılar, rüku yapacağı zaman kalkıp on ayet veya Allah'ın dilediği kadar okur, sonra rükuya varırdı.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6183 (51)- Ebu Seleme der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazını sorunca şöyle cevap verdi: "On üç rekat kılardı. Sekiz rekat kıldıktan sonra (üç rekat) vitir kılar, sonra oturduğu yerde iki rekat kılar, rükuya varacağı zaman kalkıp rüku yapardı. Sabah namazının ezanı ve kameti arasında da iki rekat kılardı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6184 (52)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece kalkınca kısa iki rekat kılardı.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6185 (53)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hem ayakta hem oturarak namaz kılardı. Namaza ayakta başlayınca, rükuyu da ayakta yapardı. Namaza oturarak başlayınca ise oturduğu yerde rüku yapardı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Nesai, kıyamu'l-leyl 2/219 (1647) rivayet etti.

 

 

 

6186 (54)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ihtiyarladıktan sonra oturarak namaz kılmaya başladı. Oturarak namaz kılarken, okuduğu sureden otuz veya kırk ayet kalınca kalkar, bu ayetleri (ayakta) okuyup rükuya varırdı."

 

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6187 (55)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gecenin her saatinde vitir kıldı. Gecenin başında, ortasında ve sonunda. Ömrünün sonlarına doğru ise seher vaktinde kılmaya başladı. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) vefat etmeden önce seher vakitlerinde vitir kılİyordu."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6188 (56)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gecenin her saatinde vitir kıldı. Gecenin başında, ortasında ve sonunda. Ömrünün sonlarına doğru ise seher vaktinde kılmaya başladı."

 

[-Sahihtir-]

 

6368 (7)'de tekrar edecektir.

 

 

 

6189 (57)- Başka bir kanalla bu hadisin aynısı rivayet edilmiştir.

 

 

 

6190 (58)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) beş rekat vitir kılar ve sadece sonuncu rekatta otururdu.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6191 (59)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece on üç rekat kılardı.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6192 (60)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) -karanlık namazı olarak adlandırdığınız- yatsı namazıyla fecir arasında on üç rekat kılar ve her iki rekatta selam verirdi. Bir rekat ta vitir kılardı. Nafile namazlarında ise sizden birinin okuyacağı eHi ayet Suresi kadar secdede kalırdı. Müezzin ezanı okumayı bitirince ise kısa iki rekat kılar, sonra sağ tarafına uzanırdı. Sonra müezzin gelince, onunla beraber (sabah namazını kılmak için) çıkardı." 

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6193 (61)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) oturarak okur, rükuya varacağı zaman, ayağa kalkıp bir insanın kırk ayet kadar okuyacağı bir süre ayakta dururdu."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6194 (62)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) her gece on üç rekat kılardı. Bunların dokuzunu ayakta, iki rekatı oturarak kılar, sonra müezzin ilk ezanı okuyuncaya kadar bekler, iki rekat daha kılardı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Nesai, es-Sünenu'l-kübra'da (415) rivayet etti.

 

 

 

6195 (63)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sabah namazının sünnetiyle birlikte gece on üç rekat kılardı.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6196 (64)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) dokuz rekat vitir kılardı. Kilo alıp şişmanlayınca yedi rekat kıldıktan sonra oturarak iki rekat kılmaya başladı.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6197 (65)- Başka bir kanalla bu hadisin aynısı rivayet edilmiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6198 (66)- Hz. Aişe (r.anha): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ayakta okuyunca ayakta rüku yapar, oturarak okuyunca ise oturarak rüku yapardı" demiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6199 (67)- Abdullah b. Şakik anlatıyor: Hz. Aişe (r.anha)'ye, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in namazını sorduğumda şöyle cevap verdi: "Ayakta olsun oturarak olsun namazı uzatırdı. Ayakta namaz kılınca rükuyu ayakta yapar, oturarak kılınca da oturarak yapardı." Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in orucunu sorduğumda ise şöyle cevap verdi: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) o kadar arka arkaya oruç tutardı ki biz: "Yine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) oruç tuttu, yine oruç tuttu, yine oruç tuttu" derdik. O kadar oruçsuz günler geçirirdi ki biz: "Yine oruç tutmadı, yine tutmadı, yine tutmadı" derdik. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Medine'ye geldikten sonra Ramazan ayı dışında bir ayın tamamını oruçlu geçirmedi.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6200 (68)- Abdullah b. Şakık der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in namazını sorduğumda: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ayakta namaz kılınca ... " deyip devamla aynı manada bir nakilde bulundu.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6201 (69)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazı on üç rekattı. Bunların beş rekatını vitir olarak kılar ve sadece son rekatında otururdu, Müezzin ezan okuyunca da kalkıp kısa iki rekat kılardı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

 

6202 (70)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i, ihtiyarlayıncaya kadar gece namazında oturarak okuduğunu görmedim. Yaşlanınca ise oturarak okur ve okuduğu sureden otuz veya kırk ayet kalınca kalkıp bu ayetleri ayakta okuduktan sonra rükuya varırdı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6203 (71)- Alkame b. Vakkas el-Leysı der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) iki rekatı oturarak nasıl kılardı?" diye sorunca, şöyle cevap verdi: "Bu rekatlarda oturarak okur, rüku yapacağı zaman ise ayağa kalkıp rükuya varırdı."

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Müslim (731) ve Ebu Davud (1351) rivayet ettiler.

 

 

 

6204 (72)- Ebu Seleme der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazını sorduğumda şöyle cevap verdi: "On üç rekat kılardı. Sekiz rekat kıldıktan sonra (bir rekat) vitir kılar, sonra oturduğu yerde iki rekat kılar, rükuya varacağı zaman da ayağa kalkıp rükuya giderdi. Sabah namazının ezan ve kameti arasında da iki rekat kılardı"

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6205 (73)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gecenin başlangıcında yatar, sonunu ihya ederdi.

 

 

 

 

6206 (74)- Hz. Aişe (r.anha): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece dokuz rekat kılardı" demiştir.

 

21682 (4)'te tekrar edecektir.

 

 

 

6207 (75)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), vitir kılınca, oturarak iki rekat kılardı.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6208 (76)- Hz. Aişe (r.anha): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in kilo alıp ağırlaştığında kıldığı (nafile) namazının çoğu oturarak olurdu" demiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Müslim (732) rivayet etti.

 

 

 

6209 (77)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) (namazdayken) ayaktayken okuyunca, rükuyu ayakta yapar, oturarak okuyunca ise oturarak yapardı.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6210 (78)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) çok defa ayakta ve oturarak namaz kılardı. Ayakta kıldığı zaman rükuyu ayakta yapar, oturarak kıldığı zaman ise oturarak yapardı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6211 (79)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) namaza ayakta başlarsa, ayakta kılmaya devam eder, oturarak başlarsa oturarak kılmaya devam ederdi." 

 

[Hasen]

 

 

 

6212 (80)- Hz. Aişe (r.anha)'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) çok defa ayakta ve oturarak namaz kılardı. Ayakta kıldığı zaman rükuyu ayakta yapar, oturarak kıldığı zaman ise oturarak yapardı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6213 (81)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "ResuluIlah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} gece on üç rekat namaz kılardı. Bunlardan iki rekatı tan ağardıktan sonra ve sabah namazından önce kılardı. Gece de on bir rekat kılardı. Bu on bir rekatın altısını ikişer rekat olarak kılar, beş rekatı da vitir olarak kılar ve sadece beşinci rekatta otururdu."

 

[Hasen]

 

Diğer tahric. Ebu Davud (1355) rivayet etti.

 

 

 

6214 (82)- Mesruk der ki: Hz. Aişe (r.anha)'ye ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazını sorunca: "Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} horozların öttüğünü duyunca namaza kalkardı" cevabını verdi.

 

[-Sahihtir-]

 

Müsned'i tertib eden der ki: Hz. Aişe (r.anha)'nin bu konuda zikrettiklerimiz dışında da hadisleri vardır ve onları "Guslü Gecenin Sonuna Ertelemek" ve "İftitah Duası" konusunda zikrettik.

 

 

 

 

6215 (83)- Hz. Aişe (r.anha) der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece on bir rekat kılardı. Onun namazı buydu ve bu namazları kılarken secdede, sizden birinin elli ayet okuyacağı süre kadar dururdu. Sabah namazından önce de iki rekat kıldıktan sonra, müezzin gelip kendisini çağırıncaya kadar sağ tarafına uzanırdı."

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6216 (84)- İbrahim'in bildirdiğine göre Hz. Aişe (r.anha)'ye Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in namazı sorulunca: "Hiçbir geceyi diğerinden üstün tuttuğunu (daha çok kıldığını) görmedim" demiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6217 (85)- Nasr b. Muaviye oğullarının azatlısı Abdullah b. Ebi Kays der ki: Hz. Aişe (r.anha) bana: "Gece namazını bırakma! Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gece namazını bırakmazdı. Hastalanınca veya zor gelince, oturarak kılardı" dedi.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric: Ebu Davud 1/301 (1307), Buhari, e/-Edebu'/-Müfred'de (800), İbn Huzeyme (1137) ve Hakim (1/308 "Sahih") rivayet ettilr.

 

 

 

6218 (86)- Hakem der ki: Miksem'e üç rekat vitir kıldıktan sonra namazın (sabah namazının) geçmesinden korkup hemen mescide çıkıyorum" deyince, Miksem: "Ya beş veya yedi rekattan az vitir kılma" karşılığını verdi. Bunu Yahya b. el-Cezzar ve Mücahid'e söylediğimde bana: "Ona bunu kimden naklettiğini sor" dediler. Miksem'e bunu sorduğumda ise: "Güvenilir olanlardan, Hz. Aişe (r.anha) ve Meymune vasıtasıyla Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem)" cevabını verdi.

 

[-Sahihtir-]

 

 

 

6219 (87)- Hz. Aişe (r.anha): "Ne zaman seher vakti baktıysam, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yanımda yattığını gördüm" demiştir.

 

[-Sahihtir-]

 

Diğer tahric. Buhari, teheccüd 3/16 (1133), Müslim, musafirin 1/511 (742), Ebu Davud, salat 2/35 (1318), İbn Mace, salat 1/378 (1197) ve Humeydi (189) rivayet ettiler

 

 

SONRAKİ