|
Sahih İbn Hibban |
NİKAH |
ANA SAYFA
Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Bab: (Nikahta) Veli
4071- Hasan(-ı BasrI)
bildiriyor: Ma'kil b. Yesar'ın kız kardeşi bir adamla evliydi ve adam onu boşadı.
Kadının iddeti bitene kadar kadından uzak dururken iddet bittikten sonra tekrar
ona talip oldu. Ancak Ma'kil b. Yesar bu duruma çok öfkelendi ve: ''Ondan uzak
durı" diyerek böylesi bir evliliğe karşı çıkıp aralarını ayırdı. Halbuki
kocası iddeti içinde iken ona dönmeye muktedir idi. Yüce Allah "Boşanan
kadınlar bekleme sürelerini bitirdikten sonra, kocalarıyla güzellikle
anlaştıkları taktirde o kadınların tekrar evlenmelerine engel olmayın"
(Bakar 232) ayetini indirdi.
[Tahric:] Elbani: Sahih (Sahih Ebu Davud 1820); Şuayb:
Buhari ve Müslim'in şartlarına göre sahihtir. Buhari5331; Ebu Davud 2087;
Tirmizi 2981.
Ebu Hatim der ki:
"Hadis, üç talakla boşanan kadının kocasına dönmesine engel olunmaması
için başka biriyle evlenip boşanması gerektiği hükmünü de içermektedir."
İmamın Velisi Olmayan
Bir Kadını Rızası Dahilinde, Nikah Akdi Sırasında Mehir Belirlenmemiş Olsa Dahi
Biriyle Evlendirmesinin Mubahlığı
4072- Ukbe b. Amir
anlatıyor: Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "En hayırlı nikah, en
kolayolanıdır!" buyurdu. Yine Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem), bir
adama: "Seni filanca kadınla evlendirmeme razı olur musun?" diye
sordu. Adam: "Evet!" dedi. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem), O
kadına: "Seni filanca erkekle evlendirmeme razı olur musun?" diye
sordu. Kadın: "Evet!" dedi.
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem), kadını, (o adamla) evlendirdi ve bir mehir belirtmedi. Adam,
kadınla (mehirsiz olarak) gerdeğe girdi. Kadına hiçbir mehir vermedi. Adam
ölürken (karısını kast ederek): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
beni filanca kadınla evlendirdi. (Evlenirken) ona hiçbir mehir vermedim. Ben,
hayber'den payıma düşen hissemi ona mehir olarak verdim!" dedi.
Kadın da orayı aldı. (Kocasının
ölümünden sonra orayı) sattı, (değeri) yüz bin dirhem gümüşe ulaştı.
[Tahric:] Elbani: Sahih (Sahih Ebu Davud 1842); Şuayb:
İsnadı sahihtir. Ebu Davud 2117.
Velinin Benzerlerine
Verilen Mehri istemeden Bir Kadını Evlendirmesinin Yasaklanması
4073- Urve b. ez-Zübeyr
bildiriyor: Hz. Aişe'ye: IlEğer yetimlerin haklarını gözetemeyeceğinizden
korkarsanız, size helal olan diğer kadınlardan iki, üç ve dörde kadar
evlenebilirsiniz" (Nisa Sur. 3) ayetinin açıklamasını sorduğumda şöyle
dedi: "Yeğenim! Bu yetim kız, velisinin himayesinde ve malında da ortak
iken kızın malı ve güzelliği velisinin hoşuna gider. Ancak onunla evlenirken
mehrinde adil davranmaz ve başkasının kıza verebileceği mehrin aynısını
vermekten kaçınır. işte bu ayetle mehirlerini en yüksek düzeyde vermek
suretiyle adaleti sağlamaları dışında onlarla evlenmeleri yasaklanmış, ancak
başka kadınlardan istedikleriyle evlenebilecekleri buyrulmuştur.
Urve dedi ki: Aişe
şunları söyledi: Sonra insanlar bu ayetin inişinden sonra kadınlar hakkında
fetva istediler. Bunun üzerine Allah şu ayetleri indirdi: ''Kadınlar hakkında
senden fetva isterler. De ki: Onlar hakkında fetvayı Allah size açıklıyor.
Kendileri için farz kılınıp takdir edilen mehir ve mirası vermeyip nikahlamak
istediğiniz sorumluluğunuz altındaki yetim kadınlar ile kimsesiz çocuklar ...
" (Nisa 127)
Aişe dedi ki: Allah'ın
Kitab'da onlara okunduğunu zikrettiği ilk ayettir ki Allah bu ayette şöyle
buyurur: IlEğer yetimler hakkında adalet göstermemekten korkarsanız size helal
olan başka kadınlardan alın.1/ Aişe dedi ki: "AlIah diğer ayette: ‘‘Onları
nikah etmek istemezseniz’‘ buyurmasına gelince; Bu sizden birinizin terbiyesi
altında bulunan yetim kızın malı ve güzelliği az olduğu zaman ona rağbet
göstermemesidir. Böylece veliler bunlara rağbet göstermedikleri için malına ve
güzelliğine rağbet ettikleri yetim kızları nikahlamaktan yasaklandılar. AncaK
adil davranırlarsa bu müstesnadır."
[Tahric:] Elbani: Sahih (Sahih Ebi Davud 1804); Şuayb:
Müslim'in şartınca sahih. Buhari 5064. Müslim 3018/6; EbU Davud 2068; Nesai
6/115, 6/116.
Veli Olmadan Yapılan
Nikahın Geçersiz Sayılması
4074- Hz. Aişe'nin
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmaktadır:
"Herhangi bir kadın, velisinin izni olmaksızın evlenirse onun nikahı
geçersizdir, onun nikahı geçersizdir. (Veliden izinsiz yapılan nikahtan sonra
erkek kadınla cinsel temasta bulunmuşsa,) onunla temasta bulunmuş olması
sebebiyle kadına verdiği mehir, kadının hakkıdır. Eğer kadın ile erkek arasında
bir sorun ortaya çıkarsa bunu sultanaldevlet başkanına götürürler. Çünkü sultan
/ devlet başkanı, velisi olmayan kimsenin velisidir.''
[Tahric:] Elbani: Hasen sahih (Sahih Ebu Davud 1817);
Şuayb: İsnadı hasendir. Ahmed 6/47, 6/165; Ebu Davud 2083; Tirmizi 1102; İbn
Mace 1879; Darimi 2/137; Bak hadis no: 4075; Bak hadis no: 2249.
Ebu Hatim der ki: Bazı
rivayetlerde bu hadisin sonunda İbn Uleyye'nin İbn Cureyc'ten naklen yaptığı
ekleme, hadis ilminde yetkin olmayan kişilerce bu hadisin munkati' olduğunun ya
da aslının bulunmadığının söylenmesine sebep olmuştur. Zira söz konusu haberde
ravinin dediğine göre sonradan Zühri ile karşılaştığında ona bu hadisi sormuş,
Zühri de bu hadisi anımsamadığını söylemiştir. Oysa bir hadis böylesi bir
sebepten dolayı yok sayılamaz. Zira alimlerden faziletli ve dakik olanlar bile
bazen bir hadisi nakledip sonradan bu hadisi unutabilir. Zamanında naklettiği
hadis kendisine sorulduğunda da hatırlamadığını ve böylesi bir hadisi
bilmediğini söyleyebilir. Ancak daha önce naklettiği bir şeyi sonradan unutmuş
olması hadisin batıl olduğunu ve aslının bulunmadığını göstermez. İnsanların en
hayırlısı olan Resülullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bile namaz kılarken
unutmuş, ona: "Ey Allah'ın Resülü! Namaz mı kısaldı, yoksa unuttun mu?"
diye sorulunca da: "İkisi de olmadı" karşılığını vermiştir. Yüce
Allah'ın risalet için seçtiği ve insanlar arasında kendisini masum kıldığı kişi
bile Müslümanların genelini ilgilendiren namaz gibi bir konuda unutmaya maruz
kalmışken ümmetinden masum olmayanların unutabilmesi evla olacaktır.
Resülullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) unutması hatırlatılınca unutmadığını ifade etmişti. Ancak unutması
nasıl unuttuğu şeyin batıl olduğunu göstermiyorsa aynı şekilde diğerlerinin
önce söylediği daha sonra ise unuttukları bir şeyin batıl olduğu ve aslının
bulunmadığı söylenemez.
Veli ve iki Adil Şahit
Olmadan Yapılan Nikah Akdinin Caiz Olmayışı
4075- Hz. Aişe'nin
bildirdiğine göre Resülullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmaktadır:
"Nikah, ancak bir veli ve adil iki şahidle gerçekleşir. Bundan başka türlü
olan herhangi bir nikah batıldır. Eğer (kadının velileri) anlaşmazlığa
düşerlerse sultan, velisi olmayan kimsenin velisidir."
[Tahric:] Elbani: Hasen sahih (Sahih Ebu Davud 1817);
Şuayb: İsnadı hasendir. Bak hadis na: 4074.
Ebu Hatim der ki:
"İbn Cüreyc - Süleyman b. Musa - Zühri" kanalıyla gelen bu haberde
geçen "iki adil şahit" ifadesini yalnızca üç kişi: Said b. Yahya
Umevi, Hafs b. Gıyas'tan; Abdullah b. Abdilvehhab el-Hacebi, Halid b.
el-Haris'ten; Abdurrahman b. Yunus er-Rakki, İsa b. Yunus'tan aktarmıştır. İki
şahit ibaresi sadece bu hadiste geçmektedir.
Evlendirme Yetkisi
Elinde Olan Veliler Dışındaki Velilerin Kadınları Evlendirmesinin Yasaklanması
4076- Ebu Hureyre der
ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: ''Nikah, ancak bir
veli ile gerçekleşir."
Ebu Amir, Salih b.
Rustum'dur,
[Tahric:] Elbani: Sahih liğayrihi (Sahih Ebu Davud
1818); Şuayb: İsnadı zayıftır. Ahmed 1/250; İbn Mace 1880.
Nikahta Velayetin
Kadınlar Dışındaki Velilere Yönelik Olması
4077- Ebu Burde'nin,
babasından (Ebu Musa'dan) bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): "Velisiz nikah olmaz" buyurmuştur."
[Tahric:] Elbani: Sahih liğayrihi; Şuayb: İsnadı
zayıflır. Ebu Davud 2085; Tirmizi 1101; İbn Mace 1881; Bak hadis no: 4078,
4083, 4090.
Kadınların Veli Olmadan
Kendilerini Evlendirmelerinin Caiz Olmayışı
4078- Ebu Musa el-Eş'ari'nin
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmaktadır:
"Nikah, ancak bir veli ile gerçekleşir."
[Tahric:] Elbani: Sahih liğayrihi. Tirmizi: 1101;
Darimi: 2/137; Bak hadis no: 4077.
Kadınları Evlendirmek
isteyen Velilerin Onların Görüşünü Almasının Gerekliliği
4079- Ebu Hureyre'nin
bildirdiğine göre Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmaktadır:
"Yetim kız (evlendirilirken) gönlündeki şey hususunda (kendisine)
danışılır. Eğer susarsa bu onun (bu evliliğe) razı olması demektir.
Eğer kabul etmezse (onu
zorlamak) caiz olmaz."
[Tahric:] Elbani: Hasen sahih (Sahih Ebu Davud 1825);
Şuayb: İsnadı hasendir.
Evlenme Akdi
Yapılacağında Kadınların Muvafakatlarını Almanın Emredilmesi
4080- Hz. Aişe der ki:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kadınları evlendirirken
muvafakatlarınl alın" buyurdu. Kendisine: "Bakire kız (bu konuda)
konuşmaya utanır" denilince: "Onun susması, izin anlamına gelir"
buyurdu.
[Tahric:] Elbani: Sahih (es-Silsiletu's-sahiha 398;
Sahih Ebu Davud 1826); Şuayb: Buhari ve Müslim'in şartlarına göre sahihtir.
Bu Hükmü Mustafa'ya
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) Soranın Hz. Aişe Oluşu Hakkında
4081- Hz. Aişe der ki:
Hz. Peygamber'e (Sallallahu aleyhi ve Sellem) evlenmek isteyen bekar kızı
sorduğumda: "Evlilik konusunda kadınların fikri alınır" buyurunca;
''Ama bekar kızlar mahcubiyetten susuyor" dediğimde ise de: "Onun
onayı da bu susmasıdır" karşılığını verdi.
[Tahric:] Elbani: Sahih (es-Silsiletu's-sahiha 398;
Sahih Ebu Davud 1826); Şuayb: Buhari ve Müslim'in şartlarına göre sahihtir.
Vasfedilen ikrarın,
Kendisine Sorulduğu Zaman Rıza Göstermek Olduğu Hakkında
4082- Hz. Aişe,
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e: "Bakire utanır" deyince Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Onun razı olması susmasıdır" buyurdu.
[Tahric:] Elbani: Sahih (es-Silsiletu's-sahiha 398;
Sahih Ebu Davud 1826); Şuayb: İsnadı sahihtir.
Nikahta Velayetin Bekar
Kızlara Yönelik Olması, Dul Kadınların ise izinlerinin Alınması
4083- Ebu Musa el-Eş'ari
der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmaktadır:
"Nikah, ancak bir veli ile gerçekleşir."
[Tahric:] Elbani: Sahih liğayrihi; Şuayb: Buhari ve
Müslim'in şartlarına göre sahihtir. Bak hadis no: 4077.
Ebu Hatim der ki: Bu
hadisi Ebu Burde, Ebu Musa'dan merm olarak işitmiştir.
Ancak hadisi aktarırken
bazen babasından müsned olarak, bazen de kendisi mürsel olarak rivayet
etmiştir. Aynı şekilde Ebu İshak ta bunu EbU Bürde'den hem mürsel, hem de
müsned olarak işitmiş; sonra da bazen merm olarak, bazen de mürsel olarak
aktarmıştır. Haberin, mürsel ve müsned olarak sahih olduğuna şüphe yoktur.
Evlenme Konusunda Dul
Kadının Rızasının Velinin Kararından Öncelikli Olması
4084- ibn Abbas der ki:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Dul kadın kendini
evlendirme konusunda velisinden daha fazla hak sahibidir. Bakire kızdan ise
evlendirileceği zaman izin istenir. Susması da izni sayılır."
[Tahric:] Elbani: Sahih (Sahih Ebu Davud 1828); Şuayb:
Buhari ve Müslim'in şartlarına göre sahihtir..
Velinin Baliğ Olmuş Kıza
Sormadan Evlenme Akdi Yapmasının Caiz Olmayışı
4085- Ebu Musa
el-Eş'ari'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurmaktadır: "Yetim kız (evlendirilirken) gönlündeki şey hususunda
(kendisine) danışılır. Eğer susarsa izin vermiş demektir. Eğer kabul etmezse
sorlanmaz.''
[Tahric:] Elbani: Sahih (es-Silsiletu's-sahiha 656;
el-İrva' 6/233); Şuayb: Müslim'in şartınca sahih.
4086- Yukarıdaki hadisin
aynısı Ebu Hureyre'nin Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den rivayetiyle
de aktarılmıştır.
[Tahric:] Elbani: Hasen sahih; Şuayb: İsnadı hasendir.
Ebu Hatim der ki:
"Bu hadis, evlendirilmek istenilen yetim kızın talipler arasında
istediğini seçebileceğini, bu yönde görüşü sorulunca susmasını evlenmeye razı
olduğu anlamına geldiğini göstermektedir."
4087- ibn Abbas'ın
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
"Dul kadın kendini evlendirme konusunda velisinden daha fazla hak
sahibidir. Bakire kızdan ise evlendirileceği zaman izin istenir. Susması da
izni sayılır."
[Tahric:] Elbani: Sahih; Şuayb: Buhari ve Müslim'in
şartlarına göre sahihtir.
Ebu Hatim der ki:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), "Dul kadın kendini evlendirme
konusunda velisinden daha fazla hak sahibidir" sözü, evlenme konusunda dul
kadının tercihinin velinin tercihinden daha öncelikli olduğu, dul kadının
talipler arasında istediği kişiyi seçebileceği, "Filanı kabul
ediyorum" ya da "Filanı kabul etmiyorum" diyebileceği anlamına
gelmektedir. Yoksa bundan kasıt, veli olmadan dul kadınların nikah akdini
kendilerinin yapabileceği değildir.
Zikrettiğimiz Hususların
Doğruluğunu Belirten ikinci Haber
4088- ibn Abbas der ki:
Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Dul kadın kendi
kararını vermede velisinden daha fazla hak sahibidir. Yetim kızın ise bu
konudaki fikrini babası sorar. Susması da kabul etmesi anlamındadır."
[Tahric:] Elbani: Sahih; Şuayb: Buhari ve Müslim'in
şartlarına göre sahihtir.
Bu Hadisi Abdullah b.
el-Fadl'ın Nafi b. Cübeyr b. Mut'im'den Rivayette Tek Kaldığını iddia Edenin
Kavlini çürüten Haber
4089- Abdullah b.
Abbas'ın bildirdiğine göre Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurmaktadır: "Dul kadınların evliliğinde velinin bir hükmü yoktur. Yetim
kıza ise danışılır. Onun susması, kabul etmesi demektir.''
[Tahric:] Elbani: Sahih (Sahih Ebu Davud 1830); Şuayb:
Buhari ve Müslim'in şartlarına göre sahihtir.
Ebu Hatim der ki:
"Dul kadının evliliğinde velinin bir hükmü yoktur" sözü bu yönde
yaptığımız yorumun doğruluğunu göstermektedir. O da eşi seçme konusunda kararın
kadına, nikah akdini yapmanın ise veliye düştüğüdür. Zira Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) burada kararı veliye değil dul olan kadına bırakmıştır. Dul
kadın talipleri arasında istediğini seçip onunla evlenmeyi kabul edebilir.
"Yetim kıza ise danışılır" sözünden kasıt da, evlendirilmek istenilen
kişi konusunda gönlünün ve rızasının alınmasıdır. Bu yönde sorulan soruya susup
cevap vermemesi böylesi bir evliliği kabul ettiği anlamına gelmektedir. Bu
durumda da nikah akdini yapmak için buluğa ermesi beklenir. Zira böylesi bir
kız soru karşısında susup razı olduğunu gösterse de bunun geçerli olabilmesi
için buluğa ermesi gerekmektedir.
Bu Hadisleri Bir Araya
Getirerek Yaptığımız Yorumun Doğruluğuna Delalet Eden Haber
4090- Ebu Musa der ki:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Veli olmadan nikah da
olmaz" buyurmuştur.
[Tahric:] Elbani: Sahih. Bak hadis no: 4077.
Sonraki
sayfa için aşağıdaki link’i kullan: