Sahih İbn Hibban

İMAN

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Dini Görevlerdeki Sorumluluk - Mükellefiyet

Bab: Sorumlu (Mükellef) Kılma

Yüce Allah'ın Kullarını Güç Yetiremeyecekleri Şeylerden Mükellef Tutmaması

139- Ebu Hureyre der ki: Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Göklerde ve yerde olanlar Allah'ındır. İçinizdekini açıklasanız da gizleseniz de Allah sizi onunla hesaba çeker ve dilediğini bağışlar, dilediğine azab eder. Allah her şeye Kadir'dir" (Bakara 284) ayeti nazil olduğu zaman Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yanına geldiler, dizlerinin üzerinde oturdular ve: "Ey Allah'ın Resulü! Daha önce gücümüzün yeteceği ibadetlerle yükümlü kılındık. Ancak sana nazil olan bu ayete gücümüz yetmez" dediler. Bunun üzerine şu ayet nazil oldu: ''Peygamber ve inananlar, ona Rabb'inden indirilene inandı. Hepsi Allah'a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine inandı. ‘‘Peygamberleri arasından hiçbirini ayırt etmeyiz, işittik, itaat ettik, Rabbimiz! Affını dileriz, dönüş Sanadır’‘ dediler.''(Bakara 285) Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):

"Sizden önceki Ehl-i kitabıdan olan iki topluluk gibi: ‘‘işittik ve isyan ettik’‘ demek mi istiyorsunuz! Aksine: ‘‘işittik, itaat ettik. Rabbimiz! Affını dileriz, dönüş sanadır’‘ deyin" buyurunca şu ayeti nazil oldu: "Allah kişiye ancak gücünün yeteceği kadar yükler; kazandığı iyilik lehine, ettiği kötülük de aleyhinedir. Rabbimiz! Eğer unutacak veya yanılacak olursak bizi sorumlu tutma.''(Bakara 286) "Evet" buyurdu (yani ayeti tekrar etti). "Rabbimiz bizden öncekilere yüklediğin gibi, bize de ağır yük yüklemeli inince "Evet" buyurdu (yani ayeti tekrar etti). Sonra "Rabbimiz! Bize gücümüzün yetmeyeceği şeyi taşıtma, bizi affet, bizi bağışla, bize acı. Sen Mevlamızsın, kafirlere karşı bize yardım et" (Bakara 286) ayeti inince Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Evet" dedi (yani ayeti tekrar etti).

[Tahric:] Elbani: Sahih "Müslim"; Şuayb: Müslim'in şartınca sahih. Ahmed 2/412; Müslim 125.

"Dinde Zorlama Yoktur''[Bakara, 256] Ayetinin Nüzul Sebebi

140- Said b. Cübeyr bildiriyor: ibn Abbas: "Dinde zorlama yoktur ... "[Bakara, 256] ayetini açıklarken şöyle demiştir: "(islamiyet'ten önce) Ensar'dan çocuğu yaşamayan bir kadın eğer çocuğu yaşarsa onu Yahudi edeceğine dair adakta bulunurdu. Nadır oğulları, beraberlerinde bulunan Ensar çocukları ile sürgün edildiklerinde, Ensar: ‘‘Ey Allah'ın Resulü! Çocuklarımız’‘ dediler. Bunun üzerine Yüce Allah: ‘‘Dinde zorlama yoktur ... ‘‘ ayetini indirdi." Said b. Cübeyr: ''İsteyen onlarla gider isteyen de islam'a girip kalır, anlamındadır" dedi.

[Tahric:] Elbani: Sahih (Sahih Ebu Davud 2404); Şuayb: Buhari: ve Müslim'in şartlarına göre sahihtir. Ebu Davud 2682.

Yüce Allah'ın Nafile Kıldığı Bir Farzın Sonradan Farz Kılınabilmesi, Bu Şekilde Baştan Farz Olan Bu Şeyin Nihayetinde Farza Dönmesi

141- Hz. Aişe der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir Ramazan gecesi çıkıp Mescid'de namaz kılınca bazı kimseler de arkasında kendisine uyup namaz kıldı. Sabah olunca insanlar bunu kendi aralarında konuştular. Sonra ikinci gece de namaz kılınca kendisine uyan kimseler daha da çoğaldı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ikinci kez çıktı ve onunla birlikte insanlar da namaz kıldılar. Sabah olunca insanlar yine bunu kendi aralarında konuştular. Bunun üzerine üçüncü gece insanlar Mescid'de daha da çoğaldılar. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) üçüncü kez yine çıktı ve insanlar da kendisine uyarak namaz kıldılar. Dördüncü gecede ise halk Mescid'e sığmaz oldu. Onların yanına (gece) çıkmayan Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sabah namazı için çıkıp namazı kıldırdıktan sonra cemaate doğru dönüp şehadet getirdi ve: "Gelelim asıl konuya" diyerek şöyle devam etti: "Şu muhakkak ki dün geceki durumunuz bana gizli değildi. Fakat ben bu üzerinize farz olur da sonra ondan aciz olursunuz diye endişe ettim" buyurdu.

Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem), zorlamaksızın Müslümanları Ramazan gecelerini ihya etmeye teşvik eder ve: "iman ederek ve karşılığını Allah'tan bekleyerek Ramazan gecelerini ihya eden kişinin geçmiş günahları bağışlanır" buyururdu.

Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu dünyadan gittiğinde durum bu şekilde idi. Ondan sonra Ebu Bekr'in hilafeti boyunca ve Ömer'in hilafetinin başlarında gece namazına yönelik bu durum bu şekilde devam etti. -Allah hepsinden razı olsun-.

[Tahric:] Elbani: Sahih "Buhari ve Müslim"; Şuayb: İsnadı hasendir. Muvatta 1/134; Buhari 1129; Müslim 761/178; Ebu Davud 1373; Nesai 3/202.

Kişiden Sorumluluğu Kaldıran, Aleyhinde Bir Şeyin Yazılmamasına Sebep Olan Şeyler

142- Hz. Aişe, Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurduğunu bildirir: "Uyanıncaya kadar uyuyan kişiden, ergen olana kadar çocuktan ve aklı geri yerine gelene kadar deliden olmak üzere üç kişiden kalem (sorumluluk) kaldırılmıştır."

[Tahric:] Elbani: Sahih (İbn Mace 2041); Şuayb: Müslim'in şartınca sahih. Ahmed 6/100, 6/101; Ebu Davud 4398; Nesai 6/156; İbn Mace 2041; Darimi 2/171.

Zikrettiğimiz Hususu Bildiren ikinci Haber

143- ibn Abbas der ki: Hz. Ali b. Ebı Talib, filan oğullarından zina eden ve Ömer b. el-Hattab tarafından recm edilmesi emredilen deli bir kadına rastlayınca Ömer'in vermiş olduğu bu hükmün yanlış olduğunu ifade etti ve Ömer'e: "Ey müminlerin emiri! Böylesi bir kadınımı recmediyorsun, öyle mi?" diye sordu. Ömer: "Evet!" karşılığını verince, Ali b. Ebı Talib: "Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ‘‘Aklı yerinde olmayan deliden, uyanıncaya kadar uyuyan kişiden ve ergen olana kadar çocuktan olmak üzere üç kişiden kalem (sorumluluk) kaldırılmıştır’‘ buyurduğunu hatırlamıyor musun?" diye sordu. Bunun üzerine Ömer: "Doğru söyledin" dedi ve kadını serbest bıraktı.

[Tahric:] Elbani: Sahih (el-İrva' 2/5); Şuayb: Ravileri Müslim ricalidir. Ahmed 1/154; Ebu Davud 4401; Tirmizi 1423.

Önceki iki Hadis Üzerinden Sorumluluğu Düşen Kişilerin Yaptıkları İyiliklerin Değil Sadece Yaptıkları Kötülüklerin Yazılmayacağına Dair Yaptığımız Yorumu Doğrulayan Haber

144- ibn Abbas der ki: Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Mekke'den dönüş yolunda Revha'da iken bir kafileyle karşılaştı. Onlara selam veren Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kimlerdensiniz?" diye sorunca: "Müslümanlarız" karşılığını verdiler ve: "Siz kimsiniz?" diye sordular. Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Ben Allah'ın elçisiyim" karşılığını verince kafileden bir kadın hemen çocuğunun kolunun adalesinden tutup hevdecden çıkardı ve: "Ey Allah'ın Resulü! Bu çocuğun haccı caiz olur mu?" diye sordu. Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Evet, olur. Sana da sevabı vardır" buyurdu.

ibrahım der ki: Bu hadisi ibnü'I-Münkedir'e aktardığımda ailecek hacca gitti.

[Tahric:] Elbani: Sahih (Sahih Ebu Davud 1525); Şuayb: Müslim'in şartınca sahih. Muvatta 1/368, 1/369; Ahmed 1/219; Müslim 1336; Ebu Davud 1736; Nesai 5/120,5/121.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Sadece Akıldan Geçen Kötü Şeyler