TALEBU’L-İLM
TALEBU’L-HADİS :
Talebu'l-ilm de denir.
Her ikisi de Hadis talebi demek olup hadis işitmek veya rivayet etmek
maksadiyle bir şeyhe müracaat manasına kullanılmış bir tabirdir.
İslam ülkelerinin hepsinde
her devirde âdet olarak öğrenim, önce Kur'ân-ı Kerim öğrenmekle başlamıştır.
İsteklilerin hadis öğrenmeye başlaması ondan sonradır. İslam Dininde hadisin
yerini ve önemini iyi bilen müslümanlar çocuklarını küçük yaşlarda hadis
talebine hazırlamışlardır. Söz gelimi İbn Hacer'in Buhari okuduğu A'işe bint
Muhammed, henüz yedi yaşlarında iken devrin tanınmış muhaddisi Ahmed b. Ebî
Talib el-Haccar'dan Sahîh-i Buhari'yi okumuştur. Tabiatiyle erkeklerden daha
çok misal verilebilir.
Hadis öğrenme isteği sahabede
başlamıştır. Onlar Hz. Peygamber'in bir sözünü işitmek, bir uygulamasını görüp
öğrenmek konusunda olağanüstü gayret göstermişlerdir. Her gün onunla birlikte
olmak fırsatı bulamayanlar, yanında olanlara o gün için olan biteni sormuşlar,
hadisleri böyle öğrenmişlerdir. Hz. Peygamber (s.a.s)'in söz ve fiillerini
öğrenmek için böylesine arzulu olan sahabe, öğrendiklerini öğretmek konusunda
da aynı şevk ve gayreti göstermişlerdir. Ebu Zerri'l-Gıfâri'nin ensesini
göstererek söylediği şu sözler bunu gösterir:
“Kılıcı (beni öldürmek
için) şuraya dayasanız, ben de Allah Resulünden işittiğim bir sözü siz işinizi
bitirinceye kadar tebliğ etmeye vakit bulacağımı bilsem, o sözü size mutlaka
yetiştirirdim”
Tabiilerin hadis talebi
sahabeden hiç de geri kalmamıştır. Onlar da fetihlerle genişleyen yerlere
giderek yerleşen sahâbîlerle görüşmek ve onlardan hadis öğrenmek için yorucu
seyahatler yapmışlar; olmadık sıkıntılara katlanmışlardır. Daha sonraki
nesillerde de hadis talebi aynı şevk ve gayretle devam etmiştir. Bu arada
çeşitli hadis kitapları yazılmıştır. Zamanla hadis çalışmaları hızlanmış, daha
çok meyve vermeye başlamıştır. Çeşitli hadis ilimlerinin doğuşunu takip eden
zaman içinde yazılan dev eserler zengin hadis kültürünü oluşturmuştur. Bu gün
kitaplıkları, hadis meraklılarının bilgi dağarcıklarını, kafa ve gönüllerini
süsleyen o muazzam eserlerin hepsi hadis talebinin aşka dönüşünün ürünleridir.