La a’refu lehu aslen
- La a’refuhu bi-haze’l-lafz - La
yu’lemu men ahrecehu ve la isnaduhu
- Lem a’rifhu - Lem
ecid lehu aslen - Lem ekıf aleyhi - Lem
ekıf lehu ala asl - Lem erahu bi-haze’l-lafz - Lem
yerid fihi şey’
LA A’REFUHU:
''Bu hadis'i
bilmiyorum'' demektir. Mevdu hadisleri değerlendirme şekillerinden biridir.
Hadis ilminde yüksek dereceleri olmuş hadisleri iyi bilen bir alimin bir hadis
hakkında ''Bu hadisi bilmiyorum'' demesi kendisine başka katılan olmasa bile o
hadisin mevdu olduğuna hükmetmeye
yeterlidir. Bu konuda İbn-i Haceri'l-Askalani şöyle demiştir. ''Hadislere vakıf
olan tenkidçi bir hafız muhaddis herhangi bir hadis hakkında ''Bu hadisi bilmiyorum''
derse bu o hadis'in hadis olmadığına hamledilir. (Tedrib, 1 / 296,7)
Bununla beraber bir
alimin bütün hadisleri bilmesi mümkün değildir. Nitekim rivayete göre Ebu Hazim meşhur hadis imamı Zühri'nin
yanında bir hadis rivayet eder. O ''Bu hadisi bilmiyorum'' der. Bunun üzerine
'Nebi sallallahu aleyhi ve sellem'in bütün hadislerini ezberledinmi ?' diye
sorulur. Zühri: 'Hayır' der. Soruyu soran 'yarısını biliyormusun?' der. Zühri :
'Umarım biliyorum' der. Soru sahibi: 'Öyleyse bunu da o bilmediğin yarıdan
say.'
Zühri çapında bir alimin
bilmediği hadis olunca diğerlerinin bilmedikleri de olabilir, düşüncesi ile İbn
Hacer'in bu görüşüne itiraz edilmiştir. Suyuti güzel bir izahla İbn Hacer'in
görüşünü savunarak şunları söylemiştir.
'Bu Hadislerin
kitaplarda toplanmasından önce idi, zira o zamanlar hafız derecesindeki
muhaddislerin bilmedikleri hadislerbazı ravilerin mahfuzu bulunuyordu. Ancak
hadislerin tedvin ve kitaplara dercedilmesinden sonra hadis alimlerinin
başkaları tarafından irad edilen hadisleri bilmemesine imkan kalmamıştır. (Tedrib,
2 / 297 )
Mevzu (Mevdu) hadisleri
değerlendirmede ayrıca aynı manaya gelen
LEM A'RİF (bilmiyorum) , LA A'RİFUHU Bİ-HAZE'L-LAFZ (bu lafızla
bilmiyorum) , LEM EKIF ALEYHİ (vakıf olmadım) , LA A'REFU LEHU ASLEN (aslını
bilmiyorum) , LEM ECİD LEHU ASLEN (aslını bulamadım) , LEM EKIF LEHU ALA ASLİN
(aslına vakıf olamadım) , LEM ERAHU Bİ-HAZE'L-LAFZİ (bu lafızla görmedim,
bilmiyorum) , LEM ECİDHU (hadisler arasında aslını bulamadım) , LEM YERİD FİHİ
ŞEY'UN (bu konuda hiç bir şey varid olmadı) , LA YU'LEMU MEN AHRECEHE VE LA
İSNADUHU (ne rivayet edeni biliniyor, nede isnadı) tabirleri de kullanılır.
LEM YERVİHİ İLLA
FULAN AN FULAN