ECVEDU’L-ESANİD –
ERCAHU’L-ESANİD – ESBETU’L-ESANİD -
ESAHHU’L-ESANİD:
''İsnadkarın en Sahih'i
'' demektir, yerine göre aynı manada Esebetu'l-Esanid (İsnadların en sağlamı);
Ercahu'l-Esanid (İsnadların ençok tercih edilecek olanı): tabirleri de
kullanılır. Ahmed bin Hambel, Esahhu'l-Esanid den bahsederken Ecvedı'l-Esanid i
aynı manada kullanmıştır. ()Ma'rife, 54).
Esahhu'l-Esanid, Hadislerin ilk kaynaklarına
varıncaya kadar Ravi isimlerini sıralamaktan ibaret isnadların
değerlendirilmesinde kullanılır. Açıklamak gerekirse, bir Hadis'in Sahih kabul
edilmesi için, o'nun adalet özelliğine sahip zabt'ı tam Raviler tarafından
rivayet edilmiş olması, şaz ve illetli olmaktan uzak bulunması gerekir. Bu, bir
bakıma isnad'ın Sahih olması demektir. Buna göre bütün Ravileri, Ravi de aranan
vasıflar bakımından en yüksek derecede olan isnad'a Esahhu'l-Esanid denmiştir.
En Sahih isnad telakkisi, Ravilerin adalet
vasfına, Alimlere ve beldelere göre değişiktir. Mesela, Ahmed bin Hambel ve
İshak bin Rahuye'ye göre en Sahih isnad, Es-Zuhri - Salim bin Abdillah - Babası
Abdullah bin Ömer - Hz. Ömer isnadı dır.
Gayet tabi olatak bu iki
Hadis Alim ine göre en Sahih Hadisler bu isnadla rivayet edilenlerdir. Yahya
bin Main: el-A'meş - İbrahimu'n-Nehai - El-Alkame - İbn-i Mes'ud isnadını en
Sahih isnad kabul eder. Buhari ye göre en Sahih isnad Malik - Nafi - İbn-i Ömer
şeklinde en Sahih isnad saymışlar ve ona silsiletu'z-Zeheb (Altın zincir)
demişlerdir.
Ulaştığı Sahabi'ye göre Esahhu'l-Esanid kabul
edilenlere şu isnadlar örnek gösterilebilir:
Hz. Ebu Bekr'e ulaşan en
Sahih isnad: İsmail bin Ebi (Ebi Halid) Halid - Kays bin Ebi Hazim - Hz. Ebu
Bekr;
Hz. Ömer'e ulaşan en Sahih isnad, Ez'Zuhri -
Es'Saib bin Yezid - Hz. Ömer;
Ebu Hureyre'ye varan en Sahih isnad,
Ebu'z-Zinad - El-A'rec - Sa'idu'bnu'l-Museyyeb - Ebu Hureyre.
Beledelere göre en Sahih isnad olarak kabul
edilen isnadlar dan bir kaçı şunlardır:
Mekkeli lerin en Sahih isnad'ı: Sufyan bin Uyeyne
- Amr bin Dinar - Cabir bin Abdillah; Medinelilerin Esahhu'l-Esanid i , İsmail
bin Ebi Hakim - Abide bin Ebi Süfyan - Ebu Hureyre; Yemenlilerin en Sahih
saydıkları isnad ise Ma'mer - Hemmam bin Münebbih - Ebu Hureyre isnadı dır.
Burada işaret etmek gerekir ki ,
Esahhu'l-Esanid kabul edilen isnadlar, Sahabi ye kadar ulaşan rivayet yolları,
isnad'ı teşkil eden Raviler, Hadis Alimleri ve beldelere göre itibari olarak
değişmektedir. Her Hadis Aliminin veya belde halkının en Sahih kabul ettiği
isnad, ya rivayetlerine yada aralarından yetişen meşhur Hadis İmamlarına göre
diğerinden farklılık göstermektedir.