ESBABU’L-CERH
CERH SEBEPLERİ
Ravilerin cerhine sebep olan hallerdir. Daha çok rivayetle
ilgilidir. Bellibaşlıları şunlardır.
1. Kizb.
2. Sefeh veya sefahet
3. Bidat ve hevâ
4. İhtilat ve teğayyür
5. Rivayetleri arasında şâz, münker ve garîb hadislere fazla yer
vermek
6. Kesretu'l-galat.
7. Gaflet
8. Telkin (telkin altında kalmak)
9. Rivayet ettiği hadislerin yalan olduğunu bilmemek
10. Mülâki olmadığı şeyhten arada vastta olmadan rivayette bulunmak
11. Kitabı kaybolduktan sonra başkalarına ait kitaptan rivayette
bulunmak.
12. Hadis rivayetinde hatasını düzeltmemek.
13. Tedlis yapmak.
Bu haller ravinin cerhedilmesine sebep teşkil eder. Daha çok rivayet
usulüyle ilgili olan bu cerh sebeplerinin dışında başka haller de bulunabilir.
Bunlar ravinin dinî ve ahlakî durumlarıyla ilgili olabilir. Mesela Mü’min
görünen, fakat gayeleri müslümanlar arasına fitne ve fesat sokmak, İslâm'ı
yıkıp parçalamak olan zındıklar, elbette hadisleri reddedilen kimselerdir.
Bunun gibi ahlak seviyeleri düşük olan kimseler de, bu yönden cerh edilerek
rivayetleri terkolunur. Bütün bunlar, Hz. Peygamberin hadislerini her türlü
tahrif ve tashifden korumak için alınan tedbirlerdendir. Tarîh Sağır: Muhammed b. İsmâ'il-el-Buhâri,
et-Târîhu's-Sağîr, 1-2, Kahire 1397/1977.