MUMLİ
Sözlükte imla ettiren,
yazdıran manasına ismi fail olup, hadis meclislerinde hadis dinlemek veya
yazmak maksadıyle toplanan taliblere hadis yazdıran ve adına şeyh denilen
muhaddise denir.
Büyük ilim merkezlerinden
nisbeten küçük şehirlere kadar çeşitli yerlerde uygun yerlerde toplananlara
yazdırarak hadis rivayet etmek, İslâm tarihinin en eski devrelerinden itibaren
uygulanarak gelenek halini almış rivayet usullerindendir.
Hadis meclislerinde
toplanan ve sayılan bazen onbinlere varan hadis talibleri yazılarında gerekli
yazı malzemesi getirirler, o gün için okunan hadisleri yazarlardı. Umumiyetle
sabah namazından sonra mümli gelir, kendisine ayrılan yüksekçe yere oturur,
hadislerini yazılı kitabından veya ezberden okur, yahutta kendisine okunurdu.
Dinleyiciler okunan hadisleri yazarlar, böylece mumli'nin hadislerini rivayet
etmiş olurlardı.
Hadis meclisinin çok
kalabalık olması halinde mumliden uzak düşenlere okunan hadisleri duyurmak
üzere mustemli denilen görevliler bulunur, bunlar hadis lafızlarını tekrar
ederlerdi.
Mustemli'den işitilen
hadislerin mumliye nisbet ederek rivayet edilmesi konusunda bilgi almak için
mustemli maddesine bakılabilir.