MUDEVVEN -
MUDEVVENAT
“Toplanmış, tedvin
edilmiş” manasına ismi mef’uldür. Hadis usulünde çeşitli konulardaki hadislerin
yazılı olduğu kitaplara denir. Çoğulu mudevvenât gelir.
Nebi (s.a.s) zamanında
hadisler daha çok ezberden rivayet edilmiştir. Onun ebedi aleme göç edişinden
sonra sahabilerin birer birer vefat etmesi ve fetihler sonucu İslâm ülkesine
katılan yerlere göç etmesi karşısında hadisleri toplama faaliyeti başlamıştır.
İkinci hicri asır
başlarından itibaren hadisler bir yandan ezberlenerek rivayet edilirken öte
yandan yazılmaya başlanmıştır. Bu faaliyetlerin sonunda sahife, kitap gibi
hadis müdevvenatı ortaya çıkmıştır. Kitaplar, sahife denilen küçük çaptaki
yazılı hadis metinlerinden sonradır. Kitap çapında ilk hadis müdevvenatı Ma’mer
b. Raşid'in el-Câmi'i, Abdurrezzak b. Hemmam'ın Musannefi ve İmam-Malik'in
el-Muvatta'ıdır. Bu iki müdevven musannef veya cami denilen ilk tertipli
eserlerdir. Belli konulardaki hadisleri aynı bölümlerde bir araya getirirler.
Hadislerin yanısıra sahabi ve tâbi'i kavillerini de ihtiva ederler. En önemlisi
daha sonraki müdevvenata esas teşkil etmişlerdir.
Üçüncü hicri asnn
başlarına gelindiğinde tedvin faaliyeti hızlanmış ve hadisler çeşitli
metodlarla ayrılarak yeni müdevvenat ortaya çıkmıştır.