Ana Sayfa

HASEN SAHİH ĞARİB حسن غريب صحيح

Hasen Hadisleri el Cami'u'Sahih adlı eserinde ilk defa bir Hadis çeşidi olarak kullanan Tirmizi, bazen Hasen terimiyle birlikte bir, hatta yerine göre iki terimi daha bir arada kullanır. Hasen-Sahih-Garib böyle birleşik bir terimdir ve sık sık kullandığı Hasen-Sahih tabirine birde Hadis in Garabet vasfını ifade eden Garib teriminin eklenmesiyle meydana gelmiştir.

Garib Lafzının bazen Sahih'den önce de geldiği görülür. diğer birleşik terimlker gibi bununda onları ilk defa kullanan Tirmizi tarafından herhangi bir açıklaması yapılmış değildir. Bu Tirmizi'nin Hasen-Sahih-Garib tabirinin delalet ettiği manayı açıklamaya çalışmak başka Alimlere düşmüştür.

Önce terimin kullanılış şeklini misal ile görmek yerinde olur.

''... Nebi sallallahu aleyhi ve sellem den Cennet'te er-Reyyan denen bir kapı vardır. Kıyamet günü oruç tutanlar o kapıya çağrılır, Cennet'e o kapıdan girerler, artık o kapıdan bir kere girdiler mi, ebediyyen susuzluk nedir bilmezler.'' buyurduğu rivayet edilmiştir.

Ebu İsa, ''Bu, Hasen-Sahih-Garib bir Hadis tir'' demiştir. (Tirmizi , 3/128).

''... Bureyd b. Ebi Meryem den rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: '' Cum'a namazına giderken Abaye b. Rifaa b. Rafi' arkamdan yetişti ve '' Müjdeler olsun, dedi; şu attığın adımlar ALLAH yolunda atılmaktadır. Ebu Abs'ın ''Nebi sallallahu aleyhi ve sellem'in şu sözlerini işittim dediğini bizzat ağzından duydum:

''ALLAH yolunda tozlaman ayaklara Cehennem ateşi haramdır. ''

Ebu İsa ''Bu Hasen-Sahih-Garib bir Hadis tir dedi. '' (Tirmizi , 4/170).

İster ilk misaldeki, ister ikincideki şekilde kullanılmış olsun, Hasen-Sahih terimlerine Garib vasfının eklenmesiyle meydana gelen birleşik Hasen-Sahih-Garib terimin manasını ibn Teymiye şöyle açıklamaya çalışmıştır:

''Sahih Hasen Garib terimlerinin bir Hadis te birleşmesi şöyledir: Hadis , bazen Sahih Garib bir isndala rivayet edilmiş olabilir. Sonra aynı Hadis , isnadın üst tarafında bulunan bir Raviden biri Sahih iki tariktan rivayet edilir ve Sahih Garib Hasen olur; zira Hasen, tariki fazla olan ve itham edilmiş ravisi bulunmayan Hadis tir. Her iki tarikden Sahih olsa öyle Hadis'e sadece Sahih denir. Şayet iki tarikden birinin sıhhati belli olmazsa o takdirde sıhhati kesin olmayan tarikden Hasen olmuş demektir.

Şöylede olabilir: Hadis bazen Garibu'l-isnad olur. Yalnız tek vecihten bilinir. Eğer o garib vecihten Hadis Sahih olursa hükmü Sahih Garib'tir. Böyle bir Hadis'in metni iki vecihten rivayet edilmekle Hasen mertebesini alabilir. Bunun içindirki Muhaddis, bu konuda fulan ve fulanun rivayetleri vardır der ve bu sözü ile Hadis'in manasına uyan ve onu Hasen kılan şevahidi olduğunu ifade etmiş olur. İsnadı Garib olmakla beraber Hadis'e Sahih denilmişse o Hadis ancak Garib tarikten Sahih olarak sabit, Hasen tarikden rivayet edilmiş demektir. Aynı Hadis de sıhhat ve Hüsn vasıfları birleşmiş ve Garib isnadla rivayet edilen vecihten Garib olmuş olur. '' (tevcih, 162).

Gösüldüğü gibi ibn Teymiye'nin açıklaması konuya kesin bir yorum getirmekte, ihtimaller üzerinde durmaktadır. Bu da daha çok tabirleri kullananın ne manada kullandığına dair herhangi bir açıklamayı yapmamış olmasından kaynaklanmaktadır.