Ana Sayfa

HASEN Lİ ĞAYRİHİ

Hasen Hadis'in kısımlarından biri olan Hasen li ğayrihi, ibnu's-Salah'a göre: İsnadında ehliyeti tahakkuk etmemiş mestur Ravi bulunan ancak bu mestur Ravisi ğaflet sahibi rivayetlerinde fazla hata yapan biri olmadığı gibi Hadis te yalan söylemeyen yada herhangibir fıskla itham edilmeyen Hadis tir.

Böyle bir Hadis başka vecihlerden rivayet edilerek kuvvet kazanır, şaz ve münker olmaktan kurtularak Hasen li ğayrihi adını alır. İbnu's-Salah'ın bu tarifi Ravisinin zayıflığı yüzünden Zayıf durumuna düşen ancak başka tariklerden rivayetlerle destek kazanarak Hasen mertebesine çıkan Hadis olarak anlam kazanır. Buna göre rivayetlerinde yalan söylemeyen ğaflet'te olmayan ve aşırı şekilde hata yapmayan zayıf bir Ravi'nin rivayet ettiği Zayıf bir Hadis gerek lafzen gerekse ma'nen başka bir tarikten de rivayet edildiği takdirde Hasen derecesine yükselir. Ancak buna kendiliğinden değil dışarıdan aldığı destek nediyle ulaştığı için Hasen li ğayrihi denir.

Yukarıda geçen Ravi kusurlarına irsal tedlis ve cehaleti de ekleyenler vardır. Yani irsal tedlis yada cehalet nedeniyle Ravisi zayıf olan Hadis yine başka bir tarikten lafzen yada bu lafzı koruyan bir ma'na ile yapılan rivayetle güç kazanır ve Hasen olur, dışarıdan destekle Hasen olduğu içinde Hasen li ğayrihi olur.

Örneğin:

Ebu Said-i Hudri demiştirki: Yanımızda bir yetiim'in emaneti bir mikatar şarap var idi, içikiyi yasaklayan Maide suresinin ayeti nazil olunca Hz. Nebi s.a.v.'e bu şarabı ne yapacağımı sordum ve yetim malı dedim. Hz. Nebi s.a.v. Olsun dökün dedi.

Bu Hadisi Mücalid tariki ile rivayet eden Tirmizi Hadis'e Hasen demiştir. Mücalid Zayıf bir Ravi'dir. Bazı Alimler o'nu rivayet'te yanılmak ve çok hata yapmakla Cerh etmişlerdir. Ancak aynı Hadis Enes ve bir çok tarikten daha varid olmuştur. Şu halde Ravi'si zayıf olmasına rağmen başka tariklerden desteklendiği için Hasen mertebesine yükselmiştir.

Yine Tirmizi'nin Huşeyn tariki ile rivayet ettiği Hadis'te:

''Nebi s.a.v. Müslümanlar'a Cum'a günü yıkanmaları haktır. Her bir Müslüman Cum'a günü ailesinin güzel kokusundan sürünsün eğer bulamazsa o'nun için güzel koku su'dur'' buyurmuştur.

İsnadında inkıta olması nedeniyle Zayıf sayılan bu Hadis başka bir vecihten desteklenerek Hasen li ğayrihi olmuştur.

Başka bir örenekte:

Hz. Nebi s.a.v. Abbas hakkında Ömer'e '' Bir kimse'nin amcası babası gibidir'' buyurdu. Hz Ömer daha önce Hz. Nebi s.a.v.'e gelerek Hz. Abbas'ın zekat'ı konusunu açmıştı.

Tirmizi'nin Hasen Sahih dediği bu Hadis'in Ravisinin Hz. Ali'den rivayetinin olmayışı nedeniyle munkati' ve böylece zayıftır. Aynı konuda Büreyde ve başka Sahabilerden gelen şahid Hadisler vardır, bu yüzden de bu Hadis Hasen li ğayrihi sayılmıştır. Bununla birlikte bir Hadis'in Ravisi çokça hata yapmak yalancılıkla itham edilmek yada herhangibir sebeple açık fıskından dolayı ta'n edilerek zayıf duruma düşerse rivayeti ne kadar başka tariklerden desteklenirse desteklensin rivayeti Zayıf kalır.

Örnek:

Ümmetimden dini işlerine dair kırk Hadis belleyeni ALLAH kıyamet günü fakihler ve Alimler zümresinde haşreder. Kırk Hadis mecmualarının derlenmesine sebep olduğu açık olan bu Hadis birçok Sahabi tarafından rivayet edilmiştir. Dolayısı ile birçok vecihten gelmiştir. Ancak bu tariklerin hiçbiri kadih illet'ten kurtulamamıştır. Bu yüzden de Zayıf olarak kalmıştır.