HAFİZ – HUFFAZ
''Ezberleyen, Muhafaza
eden'' sözlük anlamıyla Muhaddisler'e verilen lakablardan biridir. Hadis
İlminde yüksek derecelere ulaşmış olanlara verilmiştir. Tarifinde birlik
yoktur.
El-Hüseyin b. Abdilvahid
eş-Şirazi'ye göre Hafız, Hadislerin isnadlarını bilen, metinlerini bilmeyen
Hadisçidir. İbn Seyyid'in nas hafızı kendi Şeyhlerimim şeyhlerinin şeylerini
tabaka tabaka bilen ve her tabakada bildiği bilmediğinden çok olan hadisçi olarak
tarif etmiştir. Cemaluddin Yusuf b. Abdirrahman el-Mizzi'ye göre ise Hafız,
bildiği kişiler bilmediklerinden çok olan kimsedir.
İbn
Haceri'l-Askalani'nin rivayet ettiği bir haberde Şeyh'i el-İraki'ye o gün için
bir talib'in hafızlık derecesine yükselebilmesi için gereken ölçüyü sorduğunda
İbn Seyyid'in nas'ın tarifini kolay ve basit, el-Mizzi'nin tarifini ise dar bir
tarif olarak nitelendirmiştir. (tedrib,1/44,48,9).
Bazı Muhaddislere göre
Hafız, yüzbin Hadis'i senedleriyle birlikte hıfzeden, senedleri teşkil eden
Ravillerin hayat hikayelerini, hallerini Cerh ve Ta'dil açısından herbiri
hakkında verilmiş hükümleri bilen hadsçidir. Ancak işaret etmek gerekirki, bu
Muhaddis'in ne kadar Hadis bildiğini kestirmek çok zordur. Bu nedenler Hafız
tabirinin delalet ettiği dereceyi böyle bir rakamla olmaktan çok, Hadis İlminde
kazandığı yüksek bir mertebe olarak anlamak daha uygubdur. Çoğulu: Huffaz dır.
Hafızlık derecesine
yükselmiş Alimlerden bazıları şunlardır:
Abdurrahman b. Mehdi,
Abu Bekr b. Ebi Şeybe, Ed-Darimi, İbm Abdi'lberil Kurtubi, İbn Asakir. dir.