Ana Sayfa

NESEB – NİSBE

ENSAB:

Neseb kelimesinin çoğuludur. Neseb, sözlükte akrabalık, özellikle baba tarafından kan akrabalığına dendiği gibi bir kabile yada beldeye nisbet manasına da gelir (Kamus, 1/266.7).

Hadis Usulünde evtanu'r-Ruvat ve buldanihim konusuyla ilgilidir ve Ravilerin kimliklerinin tayininde başvurulan ilmin adıdır.

Tanınmış Alimlerin ve genellikle Ravilerin nisbet edildikleri kabile veya yerleri, yahud en çok tanındıkları mesleklerini konu olarak alır. Daha sonraki yıllarda Ensab'a mezheb de eklenmiştir. Özellikle isimleri birbirine benzeyen kişilerin kim olduklarının tayininde Ensab bilgisinin büyük önemi vardır.

İbn-i Sa'id meşhur tabakatında Sahabeyi yerleştikleri yerlere göre ayırmış, onlardan ilim alan Tabinleri ve takib eden bir kaç tabaka ricalini aynı metoda göre tasnif etmiştir.

İbnu's-Salah ında kaydettiğine göre Araplar, önceleri kabilelerine nisbet edilmişlerdir. İslamdan sonra bedevi hayattan şehir hayatına geçilmeye başlanılması üzerine yerleştikleri şehir yada kasabalara nisbet edilerek anılmışlardır. Hatta bir yerden başka bir yere göç edenler için ''Fulanu'n el-Misri Sümme'd-Dimeşki'' misalinde olduğu gibi iki nisbeti ''Sümme'' edatı ile birleştirmek adet haline gelmiştir. Kasaba'ya nisbet edilenlerin önce o kasaba'ya, sonrada bağlı olduğu çevreye veya yakınındaki büyük şehre nisbet edilmesi de aynı şekildedir.

Ravilerin tanınmasında önemli faydaları olan Ensab konusunda yazılan Kitapların en meşhurları, Abdulkerim bin Muhammed es-Sema'ani'nin Kitabu'l-Ensab'ı ile o'nun muhtasarı olan Ebu'l-Hasen Ali bin Muhammed ibnu'l-Esiri'l-Cezeri'nin El Lubab fi Tehzibi'l-Ensab isimli eserleridir.

Ensab Kitapları içinde özel olarak Muhaddislerin Ensabına tahsis edilmiş olanları da vardır. Muhibbud-Din Muhammed bin Mahmud ibn-in-Neccar el-Bağdadi'nin Ensabu'l-Muhaddisin adlı eseri gibi. (Mustatrafe, 94).