EMSALU’L-HADİS:
Emsal, bir nesnenin
benzeri manasına gelen mesel ve mesel'in çoğuludur. Mesel, delil, Hüccet,
kıssa, Söz, Destan manalarında da kullanılır. (Kamus,3/345).
Buna göre Emsalu'l-Hadis
Hadis te mesel kullanma, Hadis meseleleri demek olur.
Her dilde olduğu gibi Arapçada da mesel bir
fikri basit ölçüler içinde vermek maksadı ile getirilir. Karmaşık konuları
basitleştirmeye, objektif şekle sokarak anlaşılmasını sağlamaya yarar.
Dinleyicilerin ilgisini çeker. En azından söz'e güzellik katar, tesirini
arttırır. Zihinlere yerleşmesini kolaylaştırır.
Kur'an-ı Kerim de mesel'in güzel ve çarpıcı
örnekleri vardır. Hz. Nebi s.a.v. de sözleri arasında mesel getirmiştir.
Rivayete göre o tarafe'nin günler sana bilmediğin şeyleri gösterir. Yol azığı
vermediğin yolcularda haberler getirir mısraını mesel olarak irad ederdi.
(Şemail 70,1). Şu Hadislerinde de
tebliği karşısında insanların durumunu bir meselle çok güzel bir şekilde
anlatmıştır.
ALLAH'IN (C.C.) beni hidayet ve ilimle
göndermesi tıpkı toprağa düşen bol yağmur'a benzer. Toprağın bir kısmı kabadır.
Hemen suyu çeker. Gür otlar, çayırlar yetiştirir. Kurak olanı da vardır. Suyu
tutar. ALLAH (C.C.) insanları onunla faydalandırır. Tuttuğu sudan içerler.
Hayvanlarını sular, ekin ekerler.
O bol yağmur bir başka toprağa düşer. Ancak bu toprak kaygandır. Suyu tutmaz ot
bitirmez. ALLAH'IN (C.C.) dinini iyice anlayan, benim aracılığımla gönderdiği
(hidayet ve ilim) den faydalanan, bunu bilip başkasına bildiren kimse ile
(işittiğinde gururundan) başını bile kaldırmayan; ALLAH'IN (C.C.) benimle gönderdiği hidayetini kabul etmeyen
kimse işte böyledir. (Buhari, 1/28).
Hz. Nebi s.a.v.'in mesel haline gelen sözleri
Hadis Kitaplarında dağınık bir şekilde dir. Yalnız Tirmizi'nin Süneninde
Kitabu'l-Emsal ani'n-Nebi s.a.v. adlı müstakil bölüm ayırarak burada Mesel
getirmek yoluyla değişik fikirleri işleyen 16 Hadis nakletmiştir. (5/144-154).
Emsalu'l-Hadis konusunda telif edilmiş ayrı
bir Kitap olarak Er-Ramehurmuzi'nin Kitabu'l-Emsali'l-Merviyye an Resulullah
s.a.v. isimli eseri vardır. Kısaca Emsalu'l-Hadis adıylada meşhur olan bu
Kitaptan başka el-Askeri'nin Mecmau'l-Emsal'inin sonunda mesel olarak
kullanılan 58 Hadis e yer verilmiştir.