DEVAM: 63- ARİYYE
MODELİ SATIŞA İZİN VERİLMESİ
حدثنا قتيبة
حدثنا حماد بن
زيد عن أيوب
عن نافع عن بن
عمر عن زيد بن
ثابت أن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
أرخص في بيع
العرايا
بخرصها
Zeyd b. Sabit (r.a.)’den
rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.): “Ağaç üzerindeki yaş meyveyi kuruduğunda
oluşturabileceği kuru hurma miktarını tahmin ederek o kadar kuru hurma
karşılığında satmaya izin vermiştir.”
Diğer tahric: İbn
Mâce, Ticarat; Ebû Dâvûd, Buyu
قال أبو عيسى
هذا حديث حسن
صحيح وحديث أبي
هريرة حديث
حسن صحيح
والعمل عليه
عند بعض أهل
العلم منهم
الشافعي
وأحمد وإسحاق
وقالوا أن
العرايا
مستثناة من
جملة نهي
النبي صلى الله
عليه وسلم إذ
نهى عن
المحاقلة
والمزابنة واحتجوا
بحديث زيد بن
ثابت وحديث
أبي هريرة وقالوا
له أن يشتري
ما دون خمسة
أوسق ومعنى هذا
عند بعض أهل
العلم أن
النبي صلى
الله عليه وسلم
أراد التوسعة
عليهم في هذا
لأنهم شكوا إليه
وقالوا لا نجد
ما نشتري من
الثمر إلا
بالتمر فرخص
لهم فيما دون
خمسة أوسق أن
يشتروها فيأكلوها
رطبا
Tirmîzî: Bu hadis
hasen sahihtir. Ebû Hüreyre hadisi de hasen sahihtir. Bazı ilim adamlarının
uygulamaları bu hadise göredir. Şâfii, Ahmed ve İshâk bunlardan olup şöyle
derler: Rasûlullah (s.a.v.), muhakale ve müzabeneyi yasaklamış olup arâya türü
satışa izin vermiştir. Bu sözü söylerken Zeyd b. Sabit ve Ebû Hüreyre hadisini
delil getirirler ve beş vesaktan az olan satışları caiz kabul ederler. Bu
alimlere göre bu hadisin manası Rasûlullah (s.a.v.), halka kolaylık sağlamak
için böyle izin vermiştir derler. Çünkü halk, ağacındaki yaş hurmayı ancak kuru
hurma karşılığında alabiliriz. Başka imkanımız yoktur diye şikayette
bulundular. Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.v.) beş vesaktan az olan miktarda
olursa yaş hurmayı tahminen kuru hurmayla değiştirmeye ve yaş hurma
yiyebilmelerine izin vermiş oldu.