Hişam b. Hassan :
Hadîs âlimlerinden.
Künyesi, Ebû Abdullah el-Ezdî, el-Firdevsî’dir. 148 (m. 765) senesinde vefât
etti. Basra’da yetişen âlimlerden olup, Hasan-ı Basrî’nin talebelerinin en başta
gelenlerindendir. Onun hadîsdeki rivâyetini en iyi bilen bir âlimdir. Hadîs
ilminde sika, sağlam ve hâfız derecesinde olup, yüzbin hadîs-i şerîfi
senetleriyle birlikte ezbere bilen bir hadîs âlimidir. Rivâyetleri Kütüb-i
sitte denilen meşhûr altı hadîs kitabında yer almakta olup, Kütüb-i sitte
râvîlerindendir. Hadîs-i şerîf rivâyet ettiği hadîs âlimlerinden bir kısmı şu
zâtlardır; Hâmid bin Hilâl, Hasan-ı Basrî, Ziyad bin Küleyb, Eyyûb bin Mûsâ,
Abdülazîz bin Süheyb, Kays bin Sa’d el-Mekkî, Hişâm bin Urve, Muhammed bin
Vasi’, Süheyl bin Ebî Sâlih. Kendisinden hadîs-i şerîf rivâyet eden zâtlardan
bir kısmı; İkrime bin Ammâr, Sa’îd bin Ebî Arûbe, Hammâd bin Seleme, Hammâd bin
Zeyd, Süfyân bin Uyeyne, Süfyân-ı Sevrî, Hafs bin Gıyâs ve diğer âlimlerdir.
Hişâm bin Hassan çok ibâdet
eden, harâmlardan çok sakınan bir zât idi. Çok ağlar, Cum’a günleri hariç hep
oruç tutardı. Hammâd bin Zeyd şöyle demiştir:
“Hişâm bin Hassân’ın
meclisinden, sohbetinden daha iyi bir sohbet görmedim. O’nun sohbetleri doğruya
ulaştırır, hidâyete kavuştururdu. Bir hadîs-i şerîf okuyunca ağlar, gözyaşları
sakalına inci taneleri gibi dökülürdü.”
Hişâm bin Hassan, Hasan-ı
Basrî’den şöyle nakletmiştir: “Dünyâ; bir uykuya dalıp da sevdiği şeyleri
rü’yâsında gören ve sonra uyanıveren insanın rüyâsı gibidir.”
“İlimden bir mes’ele
öğrenmek, bana dünyâdan ve dünyâda bulunan şeylerden daha sevimlidir.”
“Bir saat tefekkür, gece
sabaha kadar nafile ibâdet etmekten hayırlıdır.”
“Ey insanlar sizin bitmekte
olan belli bir eceliniz ve sınırlı bir ameliniz var. Ölüm peşinizde, Cehennem
önünüzde, geleni görmüyorsunuz. Her an bekleyiniz. Kişi ne amel işledi ise ona
baksın.”
“Hasan-ı Basrî yemin ederek
şöyle dedi; Vallahi malı, parayı üstün tutanı Allahü teâlâ zelîl kılar.”
“İnsan dünyâdan ayrılınca
üç şeye hasret gider: Topladığına doymaz, umduklarına kavuşamaz, önündeki
âhıret yolculuğuna iyi azık temin etmez.”
Hişâm bin Hassân’ın rivâyet
ettiği hadîs-i şerîflerden ba’zıları:
“Kim oruçlu olduğunu
unutarak yiyip içse orucunu tamamlasın. Ancak, Allahü teâlâ onu
doyurur ve içirir, “
“Öğleyi serinlik vaktine
tehir ediniz. Zira o sıcağın şiddeti Cehennemin harâretindendir.”
“Bir kimse, Allahü teâlânın
indinde kendisi için ne olduğunu anlamak isterse, kendisinde
Allah için ne var ona
baksın.”
“Kul bir günah yapar, sonra
bunu hatırladıkça üzülür. O’nun bu üzüntüsü üzerine Allah,
namaz ve oruç gibi, O’na
keffâret olacak bir amel yapmadan kendisini mağfiret eder.”
“Kim, kardeşinin malını
elde etmek için, kasdî olarak Allah üzerine yemin ederse, ateşten
yerini hazırlasın.”
KAYNAKLAR:
-----------------------
1) Hilyet-ül-evliyâ cild-6,
sh-269
2) El-A’lâm cild-8, sh-85
3) Tehzîb-üt-tehzîb
cild-11, sh-34
4) Tezkirât-ül-huffâz
cild-1, sh-163
5) Mîzân-ül-i’tidâl cild-4,
sh-295