Ana sayfa

 

BEYHAKİ :

 

 

Ebu Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Alı el-Beyhakl

Doğum: h: 384 m: 994 - Vefat h:458  m:1066

Muhaddis ve Şafii fakihi.

 

Şaban 384'te (Eylül 994) Nışabur'a bağlı Beyhak bölgesinin Hüsrevcird köyünde doğdu; bu sebeple Hüsrevcirdı nisbesiyle de anılır. Beyhak'ta büyüdü ve ilk tahsilini burada yaptı. On beş yaşında iken hadis okudu, daha sonra da fıkıh öğrenmeye başladı. Fıkıh ilminde hocası Ebu'l-Feth Nasır b. Muhammed el-Mervezı'dir. Muhtelif hocalardan faydalanmak maksadıyla İsferayin, Tus, Hemedan, İsfahan, Rey, Nısabur, Bağdat, Küfe, Mekke gibi yerleri dolaştı. Hadisi diğer ilimlere tercih ederek sadece onunla meşgul olmaya başladı. Hadis ilminin en önemli meselelerini Hakim en-Nısaburi'den öğrendi ve hocaları içinde en çok ondan faydalandı. Diğer hocaları arasında muhaddis, kelam ve fıkıh alimi İbn Furek, zahid ve vaiz Harguşi, fakih ve muhaddis İbn Mahmiş, mutasavvıf Ebu Abdirrahman es-Sülemi, Ebu Hazim el-Abduyi, muhaddis, fakih ve kelam alimi Ebu İshak Rükneddin İsferayıni, muhaddis Ebu Zer el-Herevi, muhaddis ve fakih Berkani, İmamu'l-Haremeyn Cuveyni gibi meşhur alimler bulunmaktadır. Tanınmış talebeleri arasında, şeyhu'l-kudat İbnu'l-Beyhaki diye bilinen oğlu İsmail b. Ahmed, Hafıdu'l-Beyhakl diye anılan torunu Ubeydullah b. Muhammed, Mekke ve Medine fakihi muhaddis Furavi, Horasanlı muhaddis Zahir b. Tahir, muhaddis Ebu'l-Meali Muhammed b. İsmail el-Farisı sayılabilir.

 

Beyhaki, 406 (1015-16) yılından itibaren eserlerini telif etmeye başladı. Hadis ilmindeki sağlam bilgisi ve güçlü hafızasıyla kendini kabul ettirdi. Hadislerde mevcut gizli kusurların tesbiti ile birbirine zıtmış gibi görünen rivayetlerin uzlaştırılmasında ve hadislerin fıkhını kavramada devrinin otoritesi oldu. Nısaburlu alimler kitaplarını, özellikle Marifetüs sünen ve'l-Asarını kendilerine okutmasını rica ettikleri için 441 (104-950) yılında bu maksatla Beyhak'tan Nisabur'a gitti. Bu şehre sonraları iki defa daha geldi. Beyhakl fıkıh ve usul-i fıkıh sahalarında da devrinİn

otoritelerinden biriydi. Mensubu bulunduğu Şafil fıkhının üstünlüğünü savundu ve bu alanda değerli eserler verdi. Bu sebepledir ki İmamu'l-Haremeyn Cuveyni, her Şafii fakihinin İmam Şafil'ye minnet borcu olduğunu, ancak mezhebini ve görüşlerini müdafaa etmek için Beyhakl'nin kaleme aldığı eserler sebebiyle İmam Şafil'nin ona minnettar olması gerektiğini söyler (İbn Asakir, s. 266). Gerçekten de Beyhaki'nin eserleri sayesinde Şafil fıkhı daha geniş bir muhite yayılma ve tutunma imkanı bulmuştur. Zehebi'ye göre, geniş ilmi ve alimler arasındaki ihtilafiara olan derin vukufu sebebiyle kendi adına bir mezhep kurup ictihad etmeyi arzu etseydi bunu mükemmel bir şekilde başarabilirdi. Onun ilimdeki yerini tesbite çalışan otoriteler, hem hadis hem de fıkıhtaki üstün mevkiine ve Eş'ari kelamındaki geniş bilgisine özellikle işaret ettikten sonra çeşitli ilimIere vakıf olduğunu, daha önce benzeri görülmeyen eserler verdiğini ve 1000 cüzü bulan eserlerinin hacmi itibariyle de seleflerini geçtiğini belirtirler. Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey zamanında (1040-1063) vezir Amidulmülk'ün teşvikiyle Eş'ariler aleyhinde şiddetli bir takip başladığı zaman Eş'ari olması sebebiyle Beyhakl de İmam Kuşeyri ve İmamu'l-Haremeyn Cuveyni gibi yurdundan ayrılarak Mekke'ye sığındi.

 

Beyhaki 10 Cemaziyelevvel 458'de (9 Nisan 1066) Nisabm'da vefat etti. Cenazesi Beyhak'a nakledilerek doğduğu yer olan Hüsrevcird'de toprağa verildi. Beyhakl, dünya malına değer vermeyen zahid bir alimdi. İlim tahsili uğrunda ve hayatının daha sonraki devirlerinde çeşitli sıkıntılar çektiği halde bunlardan kimseye şikayet etmezdi. Maddi imkansızlık sebebiyle Tirmizi, Nesai ve İbn Mace'nin sünenlerine sahip olamadığı rivayet edilir. Hz. Peygamber'in ve ashabın örnek hayatını yaşamaya çalışırdı. Otuz yıl aralıksız oruç tuttuğu nakledilmektedir. İlmi tartışmalarda rakiplerine karşı son derece anlayışlı ve insafiı davranırdı.

 

ŞUABU’L-İMAN GİRİŞİ

 

 

Eserleri: 1) Es-Sünen-ül-Kübra: Hadis-i şerif kitabı olup, on cilttir. Eshab-ı kiram ve Tabiinin isimleri, senet ve ravileri içerisine alan bir fihristi vardır. 2)Es-Sünen-üs-Sugra: İki cilttir. 3)Kitabü'l-Esma ves-Sıfat: İki cilttir. 4)Delail-ün-Nübüvve: Üç cilttir. 5)Menakıb-üş-Şafi, 6)Marifet-üs-Sünen vel Asar: Eser dört cilttir. 7)Şu'ab-ül-İman, 8)Et-Tergib vet-Terhib, 9)Kitab-üz-Zühd-il-Kebir, 10) El-Ba'sü ven-Nüşur, 11)Fedail-üs-Sahabe, 12)El-Medhal iles-Sünen-il-Kübra, 13)El-Mebsut, 14) El-Adab, 15)El-İtikad ala Mezheb-is-Selefi Ehl-is-Sünneti vel-Cema'a, 16)Ahkam-ül-Kur'an.

 

HAKİKAT KİTAP EVİ