ABDULLAH BİN DİNAR
Tâbiînin büyük hadîs
âlimlerinden. Künyesi Ebû Abdurrahman el-Umrî, el-Medenî’dir. Doğum târihi
kesin olarak bilinmemektedir. 127 (m. 744) yılında vefât etmiştir. İbn-i
Ömer’in azadlı kölesidir.
Zamanın en meşhûr
âlimlerinden, bilhassa yetişmiş olduğu Eshâb-ı kirâmdan İbn-i Ömer, Enes bin
Mâlik’ten (r.a.), ayrıca Süleymân bin Yesâr, Ebî Sâlih bin Semmân’dan ilim
öğrenip hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir. İmâm-ı Nesâî onu müskirûn’dan (Çok
hadîs rivâyet edenlerden) kabul eder. Kendisinden, Mûsâ bin Ukbe, Mâlik,
oğlu Abdurrahman, Nâfî el-Kureşî,
Süfyân-ı Sevrî, Süfyân bin Uyeyne, Muhammed bin Sûkâ gibi âlimler hadîs rivâyet
etmişlerdir. Hadîs âlimleri onu sika (güvenilir) kabul etmişlerdir.
Rivâyetleri meşhûr hadîs
kitabları olan Kütüb-i Sitte’de yer almaktadır.
Abdullah bin Dinar’ın
yalnız bir tek Sahâbîden rivâyet ettiği hadîs-i şerîflerin başka âlimlerin
rivâyetlerinde geçen lafzî (sözlü) delilleri vardır. Ebû Sâlih’den, onun da Ebû
Hüreyre’den bildirdiği şu hadîsi şerîf bunlara bir örnektir. Peygamber efendimiz
buyurdu ki: “İmân altmış küsur şu’bedir. Haya da imânın bir şu’besidir.” Bu
hadîs-i şerîfin hem mânâsında, hem de lâfzında âlimler ittifak etmiştir.
Abdullah bin Dinar
hazretleri, ahlâkça da Tâbiînin en ileri gelenlerinden idi. Ebû Hamza bir gün
kendisinden nasîhat istediği zaman buyurmuştur ki: “İnsanlardan uzak, yalnız
olduğunda da her zaman Allah’tan kork, beş vakit namazını cemaatle kıl. Yönünü
harâma çevirme ki, böylece her hâlinle Allahü teâlâ’ya yaklaşanlardan olursun.”
Abdullah bin Dinar hazretlerinin bizzat Sahâbeden aldığı hadîs-i şerîflerden
birisi: “Ay (Şaban ayı) yirmidokuz gündür. Hilâli görmedikçe oruç tutmayınız.
Hilâli görmedikçe bayram etmeyiniz. Eğer ufkunuz bulutlanmış bulunursa sayıyı
otuza tamamlayınız.” “Herhangi bir kimse din kardeşine “Ey kâfir” derse bu
tekfîr sebebiyle ikisinden biri muhakkak küfre döner. Eğer o kimse dediği gibi
ise ne a’lâ! Aksi takdirde sözü kendi aleyhine döner.” “Ey kadınlar cemaati!
Sadaka verin! İstiğfârı da çok yapın! Çünkü ben ekseriyetle Cehennemliklerin
sizlerden olduğunu gördüm.”
Kaynaklar:
-----------------
1) Tezkiret-ül-huffâz
cild-1, sh-125
2) Tabakât-ı İbn-i Sa’d
cild-5, sh-626
3) Tehzîb-ül-esma ve’l-luga
cild-1, sh-264
4) Mîzân-ül-i’tidâl cild-2,
sh-417
5) Tehzîb-ut-tehzîb cild-5,
sh-201
6) El-Menhel-ül-azb-ül-mevrûd
cild-2, sh-286
7) Hilyet-ül-evliyâ
cild-10, sh-162