İZİN İSTEME

İzin isteme (istizan): Yüce Allah Mü'min kullarını en yüce edeblerde edeblendirirken: "Ey iman edenler, kendi evlerinizden başka evlere sahipleriyle tanışıklık peyda etmeden ve selam vermeden girmeyin. Umulur ki iyice düşünürsünüz."[Nur 27]

"Eğer orada bir kimse bulamazsanız, size izin verilinceye kadar oraya girmeyin. Şayet size geri dönün, derlerse hemen dönüp gidiniz. Bu sizin için daha temiz (bir davranışdır. Allah ne yaparsanız hakkıyla bilendir."[Nur 28]

"Meskun olmayan, içerisinde sizin için bir menfaat bulunan yerlere girmenizde, sizin için bir günah yoktur. Açıklayacağınızı da gizleyeceğinizi de Allah bilir."[Nur 29] buyurarak başkalarının evlerine izin olmadan ve selam vermeden girmeyi yasaklamıştır.[Taberi, Camiü'l-Beyan, XVIII. 213]

Ayet-i kerimede geçen istinas (tanışıklık peyda etme) kelimesi, "bir adamın yahut bir hayvanın vahşetinin gitmesiyle alışıp ülfet peyda etmesi, ziyaretçilerin izin alması gibi manalara gelir. Müfessirlerden bazıları "izin istemek" anlamındadır, derlerken bir kısmı da "ev sahibinin girmeye müsait olup olmadığını öğrenmek ve evde bir kimsenin olup olmadığını anlamak" şeklinde tefsir etmişlerdir.[Zemahşeri, Keşşaf, III, 59.]

Ahkamü'l-Kur'an sahibi Sabuni der ki: "İstinas lafzından maksat, mücerred manada izin almak olmayıp, asıl maksat ev sahibinin ziyaretçiyi kabule hazır olduğunu araştırıp tesbit etmek demektir." Birçok medeniyetsiz insanların yaptıkları gibi "baskın yaparcasına birdenbire ve vahşice girmeyip insaniyete layık ve hale muvafık bir ünsiyet ibraz etmek demek olur.

Bütün bu açıklamalardan anlaşılıyor ki, her insanın kendi evinden başka evlere girerken ev sahibini haberdar edip izin almadan ve selamdan sonra "buyurun" şeklinde hüsn-ü kabul gelmedikçe herhangi bir ev, daire v.s.'ye girmesi uygun bir hareket değildir. Allah teala mü'minleri bundan men'etmiştir.

Akla şöyle bir soru gelebilir. "Acaba insanın kendi yakınları, dostları yanına girerken de izin alması gerekir mi?"

Bu ayetin hükmünün umumi olduğunda bütün müfessirler ittifak etmiş olmaktan başka Allah Teala en yakın (küçük çocuklar ve hizmetçi) kimseler hakkında bile bu konuda ayet inzal buyurmuş, ev halkının dahi biri-birlerinin odalarına girerken izin almalarını emretmiştir. Bu konuda istisnanın olmadığını İbn Abbas (r.a.)'den öğrenebiliriz. Ata b. Ebi Rebah'ın naklettiğine göre İbn Abbas (r.a.) şöyle demiştir: Rasulullah (s.a.v.)'a

Aynı evde oturduğumuz himayemdeki yetim kız kardeşimden de izin isteyecek miyim? dedim de bana: Evet, dedi. Ben ruhsat vermesi için tekrar ettim. Kabul etmedi ve: Sen-onları çıplak olarak görmek ister miydin? dedi. Ben: Hayır, dedim. O halde izin iste! buyurdu. Rasulullah (s.a.v.)'e tekrar müracaat ettiğimde bana: Allah'a itaati sever misin? buyurdu. Ben: Evet dedim. O halde izin iste! dedi.[Buhari, el-Edebü'l-Müfred, 490, 1063, h.s. 365]

Bu hadis-i şeriften de anlaşılıyor ki bu konuda asla taviz yoktur. Her müslüman hoş görmeyeceği utanç verici hallerle karşılaşmamak için hem ev halkı bile olsalar birbirlerinden izin almadıkça birebirlerinin odalarına girmemelidirler. İster teklifsiz kabul ettiğimiz eş-dost ve akrabalar olsun, ister yabancı, hiç bir müslürnarun izin almadıkça kesinlikle girmemesi lazımdır, "Adam sen de" dersek ya kovuluruz, ya da kovulmaktan da beter bir hale düşeriz. Öyleyse her mü'minin izzet-i nefsini koruması için yüce Allah'ın öğrettiği muaşeret esaslarına itina göstermesi icab eder.

PEYGAMBER'İN (S.A.) EVE GİRERKEN İZİN İSTEMESİ (Zadu’l-Mead)