|
UMDETU’L AHKAM |
CİHAD |
|
GANİMETİN HAZIR BULUNANLAR ARASINDA NASIL
PAYLAŞTIRILACAĞI BABI |
4561-57/1- Bize Yahya b.
Yahya ve Ebu Kamil Fudayl
b. Husayn ikisi Süleym'den tahdis etti, Yahya, dedi ki: Bize Süleym
b. Ahdar, Ubeydullah b.
Ömer'den haber verdi, bize Nafi', Abdullah b.
Ömer'den tahdis ettiğine göre Rasulullah
(s.a.v.) nefel'de ata iki pay ve adama da bir pay
verdi.
Açıklama:
"Rasulullah (s.a.v.) nefel'de
(ganimette) ata iki pay verdi."
Hadis rivayetlerin bir
çoğunda bu şekilde "ata iki pay ve adama bir pay verdi" şeklindedir.
Bazılarında ise "ata iki pay piyade kişiye bir pay" racul (adam) kelimesinde ra
harfinden sonra elif ile "erracil" diye
rivayet edilmiştir. Bazılarında ise (at anlamındaki feras
kelimesi yerine fe harfinden sonra elif getirerek
süvari anlamındaki faris şeklindedir) süvariye de iki
pay diye rivayet edilmiştir.
Burada nefel'den kasıt da ganimettir. Ona nefel
adının verilmesi sözlük anlamı itibari ile ganimete de nefel
denilmesinden dolayıdır. Çünkü sözlükte nefel
fazlalık ve bağış anlamındadır. İşte bu da yüce Allah'tan gelen bir bağıştır.
Çünkü ganimet diğer ümmetler arasından bu ümmete helal kılınmıştır.
İlim adamları
süvarinin ve piyadenin ganimetten alacağı pay hususunda ihtilaf etmişlerdir.
Cumhur, dedi ki: Piyadenin bir payı, süvarinin üç payı vardır. İkisi atından
dolayı biri de kendisinden dolayıdır. Bu görüşü benimseyenler arasında İbn Abbas, Mücahid,
Hasan, İbn Sirin, Ömer b. Abdulaziz, Malik, Evzai, Sevri, Leys, Şafii, Ebu Yusuf, Muhammed, Ahmed, İshak, Ebu Ubeyd,
İbn Cerir ve daha başkaları
vardır.
Ebu Hanife ise süvariye sadece iki
pay verilir. Biri ata biri de süvarinin kendisine demiştir.
İlim adamları der ki:
Onun bu kanaatini Ali ve Ebu Musa'dan gelen
rivayetler dışında kimse paylaşmış değildir.
Cumhurun delili bu
hadis-i şeriftir. Bu ise hadisi "ata iki pay, adama bir pay" diyerek
"racul: adam" kelimesini elifsiz rivayet
edenlerin rivayetine göre gayet açıktır. Ve çoğunluğun rivayeti de bu şekildedir.
"Racil: Süvari" diye rivayet edenlerin bu
rivayeti de ihtimal dahilindedir. O halde bu rivayeti her iki rivayeti birbiri
ile cem ve telif etmek için birinci rivayete uygun olarak yorumlamak
izlenilmesi gereken biricik yoldur.
Hem bizim (Şafii) mezhebimiz
alimleri hem başkaları der ki: Bu ihtimali İbn
Ömer'in bu hadisin bundan başka gelen rivayetinde müfesser
olarak varid olan lafızları ortadan kaldırmaktadır.
Bu da Ebu Muaviye, Abdullah
b. Numeyr, Ebu Üsame ve başkalarının kendi isnatları ile ondan
naklettikleri bir rivayettir. Buna göre Rasulullah
(s.a.v.) bir adama ve atına, kendisine bir, atına da iki payolmak
üzere üç pay vermiştir. Bunun bir benzeri de İbn Abbas'ın ve Ebu Amre el-Ensarı (r.anhuma)'nın naklettikleri
rivayettir. Allah en iyi bilendir.
Eğer süvari birden çok
at ile katılacak olursa yalnızca bir ata pay verilir. Cumhurun kanaati budur.
Hasan, Malik, Ebu Hanife,
Şafii ve Muhammed b. el-Hasen (r.anhum)
bunlar arasındadır. Evzai, Sevri,
leys ve Ebu Yusuf ise (r.anhum) iki ata pay verilir demişlerdir. Yine bunun aynısı
Hasan, Mekhul, Yahya el-Ensarı,
İbn Vehb ve ondan başka
Maliki alimlerinden rivayet edilmiştir. Ayrıca şunu da söylemişlerdir: Hiçbir
kimse iki attan fazlasına pay verilir dememiştir. Ancak Süleyman b. Musa'dan
verilir, dediği şeklindeki rivayet müstesnadır. Allah en iyi bilendir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: