|
UMDETU’L AHKAM |
HACC BÖLÜMÜ |
|
iHRAMLI KiMSE iÇİN AVLANMANIN HARAM KILINDIĞI |
2837 -50/1 - ... O İbn
Abbas'dan, o Sa'b b. Cessame el-leysi'den rivayet ettiğine göre kendisi
Rasulullah (s.a.v.)'e Ebva yahut Veddan'da bulunuyarken Rasulullah (s.a.v.)'e
bir yabani eşşek (zebra) hediye etti ve Rasulullah (s.a.v.) hediyesini ona geri
verdi.
(Sa'b) dedi ki:
Rasulullah (s.a.v.) benim yüzümdeki hali görünce: "Bizim onu geri
çevirmemizin tek sebebi ihramlı olmamızdır" buyurdu.
2841-54/5- ... Mansur'un
el-Hakem'den rivayetinde: Sa'b b. Cessame Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e
bir yabani eşeğin ayağını hediye etti demektedir.
Şu'be el-Hakem'den
rivayetinde kan damlayan bir yabani eşek butu demektedir.
Şu'be'nin Habib'den
rivayetinde: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e bir yabani eşeğin yarısı
hediye edildi de onu geri çevirdi demektedir.
Açıklama:
(2837) "Sa'b b.
Cessame el-leysi'den rivayete göre o Rasulullah (s.a.v.)'e bir yaban eşeği
hediye etmişti" diğer rivayette (2838) "Bir yaban eşeği"
öbürrivayette (2839) "Biryaban eşeği etinden" başka rivayette (2841)
"Bir yaban eşeğinin kan damlayan butu" bir diğer rivayette (2841)
"Bir yaban eşeğinin yarısı" öbür rivayette (2842) "Bir av
hayvanı etinin bir uzvu" denilmektedir.
Bunlar Müs!im'in
zikrettiği rivayetterdir. Buhar! bu hadis için "İhramlı Bir Kimseye Canlı
Olarak Bir Yaban Eşeği Hediye Edilecek Olursa Onu Kabul Etmez Babı" diye
bir başlık açtıktan sonra hadisi isnadı ile rivayet etmekte ve rivayetinde
"Bir yaban eşeği" demektedir. Buhar! bu tevili aynı zamanda Malik ve
başkalarından da nakletmişse de bu batıl bir tevildir. Çünki Müs!im'in
zikretmiş olduğu bu rivayet yolları bu hayvanın (canlı değil) boğazlanmış
olduğu hususunda gayet açıktır. Ayrıca av hayvanının etinin bir kısmı ona
hediye verilmiştir, tamamı değiL. İlim adamları ise ihramlı bir kimsenin
avlanmasının haram olduğunu ittifakla kabul etmişlerdir.
Şafii ve başkaları da
şöyle demişlerdir: İhramlı olan bir kimsenin satın almak. hibe ve buna benzer
herhangi bir yolla mülk edinmesi haramdır. Av hayvanının miras olarak mülk
edilmesi hususunda ise görüş ayrlığı vardır. Av hayvanı etine gelince kendisi
onu avlayacak olursa o haramdır. İster onun için izniyle avlanılmış olsun ister
izinsiz avlanmış olsun. Eğer ihramlı olmayan bir kimse kendisi adına avlanıp
ihramlı kimse için avlanmayacak olur sonrada kendi etinde ihramlı olana hediye
verecek yahut ona satacak olursa ihramlı olana bu durumda haram değildir. Bizim
mezhebimizde ki görüş budur. Malik, Ahmed ve Davud da bu görüştedir.
Ebu Hanife ise ihramlı
kişinin yardımı ile olmamak şartıyla onun için avlanan av hayvanı onun için
haram değildir.
Bir kesim de: İhramlı
kimseye hiçbir şekilde av helalolmaz. İster kendisi avlasın ister başkası onun
için avlamış olsun isterse de kendisi onu avlamak kastı gütmesin kayıtsız ve
şartsız olarak ona haram olur. Bu görüşüde Kadı Iyaz, Ali İbn Ömer ve İbn Abbas
(radıyallahu anhum)'dan nakletmiş bulunmaktadır. Çünkü yüce Allah: "İhramlı
olduğunuz sürece kara avı size haramdır" (Maide, 96) buyurmuştur. Bu görüş
sahipleri derler ki: Avdan kas ıt avlanılan hayvandır. Ayrıca Sa'b b.
Cessame'nin hadisinin zahiride bunu gerektirmektedir. Çünkü Nebi (s.a.v.) bu av
hayvanının etini kabul etmemiş ve geri çevirmesine gerekçe olarak ihramlı
olduklarını göstermiş sen bunu bizim için avladığın için dememiştir.
Şafii ve ona uygun
kanaat belirtenler ise bu hususta bundan sonra Müslim'in Sahihinde zikredilecek
olan Ebu Katade hadisini (2843) delil göstermişlerdir. Çünkü Nebi (s.a.v.)
ihramlı olmadığı halde yakaladığı av hayvanı hakkında Rasulullah (s.a.v.)
ihramlılara: "O helaldir, yiyebilirsiniz" buyurmuştur. Diğer bir
rivayette ise (2845) "Ondan beraberinizde bir şey uarmı?" diye sorunca
onlar: Yanımızda onun bir bacağı var demişler. Rasulullah (s.a.v.) onu alıp
yemişti. Ebu Davud, Tirmizı ve Nesal'nin sünenin de Cabir (radıyallahu anh)
Nebi (s.a.v.)'den: "Kendiniz avlamadığınız ve sizin için avlanılmadığı
sürece kara avı helaldir" buyurmuştur. Rivayette bu şekilde
"yusadu" şeklinde elif ile yazılmıştır. Bu da bir söyleyişe göre
caizdir. Nitekim şairin: "Haberler sana gelmedi mi?
Haberler halbuki
yayılır" mısralarında da bu şekildedir.
Mezheb ''alimlerimiz
der ki: Bu hadislerin bir arada cem ve telif edilmeleri gerekir. Cabir
(radıyallahu anh)'ın zikrettiğimiz bu hadisi arada fark bulunduğu hususunda
gayet açık olup Şafii ile ona muvafakat edenlerin lehine delaleti ortadadır.
Diğer iki görüş sahiplerinin kanaatlerini de açıkça reddetmektedir. Ebu Katade'ni
(2843) gelecek hadisi ise avlanmakla onlara ikram etmeyi kastetmediği şeklinde
yorumlanır. Sa'b b. Cessame'nin hadisi de onları kastederek avlandığı şeklinde
yorumlanır. Ayette geçen avlanmak, ihramlı kimse için avlanan hayvanların
hakkında yorumlanır. Buna sebep ise ayet-i kerimeden maksadı beyan eden
zikredilmiş hadislerdir. Sa'b'ın rivayet ettiği hadis hakkında Nebi (s.a.v.)
ihramlı olduğunu gerekçe göstermiştir demeleri ise o avın onun için avlanmış
olduğuna engel değildir. Çünkü avın bir kimseye haram olması ihramlı olması
şartıyla onun için avlanması haline aittir. Böylelikle Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) haram olmasına sebep teşkil eden şartı beyan etmiş
olmaktadır.
Rasulullah
(s.a.v.)'in: "Bizim onu sana geri çevirmemizin tek sebebi ihramlı
olmamızdır" buyruğunda ise Nebi (s.a.v.)'in sadakanın aksine hediyeyi
kabul etmesinin caiz olduğu hükmü ile hediye ve benzeri bir şeyi bir mazereti
sebebiyle kabul etmeyen bir kimsenin hediye verenin gönlünü hoş etmek için onu
mazeret olarak söylemesinin müstehab olduğu hükmü de anlaşılmaktadır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: