|
UMDETU’L AHKAM |
CENAZE |
|
CENAZE NAMAZI KILMANIN VE CENAZE ARKASINDAN GİTMENİN
FAZİLETİ BABI |
2186-52/1- ... Ebu Hureyre dedi ki: Rasulullah (s.a.v.): "Her kim cenaze namazı
kılınıncaya kadar bir cenazenin başında hazır bulunursa ona bir kırat verilir.
Kim defnedilinceye kadar yanında hazır bulunursa ona da iki kırat vardır"
buyurdu. İki kırat nedir? diye sorulunca o: "Pek büyük iki dağ gibi"
buyurdu.
Salim b. Abdullah b.
Ömer dedi ki: İbn Ömer önce cenaze namazını kılar
sonra giderdi. Fakat Ebu Hureyre'nin
bu hadisi ona ulaşınca: Gerçekten biz çok sayıda kıratı kaybettik, dedi.
2189-53/4- ... O Ebu Hureyre'den, o Nebi
(s.a.v.)'den: "Kim bir cenazenin namazını kılarda arkasından gitmezse onun
için bir kırat vardır eğer arkasından giderse onun için iki kırat vardır"
buyurdu. İki kırat nedir? diye sorulunca o: "İkisinin küçüğü Uhud gibidir" buyurdu.
2187- .. ./2- ... o Ebu Hureyre'den, o Nebi
(s.a.v.)'den diye rivayeti: "İki büyük dağ" ibaresine kadar rivayet
etmekle birlikte bundan sonrasını ikisi zikretmedi. Abdu'l-Ala'nın
hadisi rivayetinde "cenazenin defni bitinceye kadar" denilmekte, Abdurrezak'ın hadisi rivayetinde ise: "Lahde
konuluncaya kadar" denilmektedir.
2188- .. ./3- ... Bana
bazı kimseler Ebu Hureyre'den,
o Nebi (s.a.v.)'den diye hadisi Ma'mer'in hadisi ile
aynen nakletti ayrıca: "ve kim defnedilinceye kadar arkasından
giderse" buyurduğunu rivayet etti.
Açıklama:
(2186) "Nebi
(s.a.v.)'in: "Namazı kılınıncaya kadar bir cenazede hazır bulunan kimseye
... " buyruğu ile cenaze namazı, cenazenin arkasından gitmek ve
defnedilinceye kadar onunla beraber bulunmak teşvik edilmektedir.
"Defnedilinceye
kadar hazır bulunana iki kırat vardır. " Birincisi ile kastettiği namazını
kılmakla bir kırat elde edilir. Cenazenin arkasından gitmekle beraber
defnedilmesinde de hazır bulunmak ile de bir diğer kırat elde edilir.
Böylelikle toplam iki kırat elde edilmiş olur.
Buharı Sahih'inin baş
taraflarında İman bölümünde şu rivayet yer almaktadır: "Bir cenazede hazır
bulunup namazı kılınıncaya ve defnedilmesi bitirilinceye kadar kalan kimse iki
kırat ecir almış olarak geri döner." İşte bu hadis namaz, cenaze
arkasından gitmek ve defnedilmesinde hazır bulunmakla iki kıratın elde
edileceği hususunda açık bir rivayettir. Bu meselenin ve benzerlerinin
açıklaması ve buna dair deliller ise namazın vakitleri bahsinde "Cemaatle
yatsı namazını kılan bir kimse gece yarısını kıyamla geçirmiş gibi olur, sabah
namazını da cemaatle kılan bir kimse gecenin tamamını kıyamla geçirmiş gibi
olur" hadisi açıklanırken geçmiş bulunmaktadır. Buhari'nin
bu rivayeti ile birlikte Müslim'in bundan sonra zikrettiği Abdu'l-Ala'nın
hadisi rivayetinde geçen "defni bitirilinceye kadar" ibaresi ikinci
kıratın ancak cenaze namazını kıldığı vakitten itibaren defin işi bitirilinceye
kadar onunla beraber bulunan kimse tarafından kazanılmış olacağına açık bir
delil vardır.
Mezheb alimlerimize göre sahih olan budur.
Bazı Mezheb alimlerimiz de şöyle demektedir: Cenaze kabre konulup
kerpiçlerle üzeri kapatılınca üzerine toprak atılmamış olsa dahi ikinci kırat
elde edilmiş olur, demişlerdir. Doğrusu ise birincisidir. Bu hadis ile diğer
hadislerde sözü edilen "tabi olmak: arkasından gitmek" lafzı
cenazenin arkasında yürümenin önünde yürümekten daha faziletli olduğuna delil
gösterilebilir. Bu aynı zamanda Ali b. Ebu Talib'in görüşü olup Evzai ve Ebu Hanife'nin de mezhebi budur. Ashab ve tabilnin çoğunluğu ile
Malik, Şafii ve ilim adamlarının çoğunluğu cenazenin önünde yürümek daha
faziletlidir, demişlerdir. Sevrı ve bir kesim ise her
ikisi arasında fark yoktur, demişlerdir. Kadı lyaz
der ki: Bu hadiste ve diğerlerinde yer alan mutlak ifadeler cenazenin
defnedilmesinden sonra cenaze ile birlikte gitmekten ayrılmak isteyen kimsenin
ayrıca izin istemeye ihtiyacının olmadığına işaret vardır. Ashab,
tabiln ve onlardan sonra gelen ilim adamlarının büyük
çoğunluğunun kanaati budur. Malik'in meşhur olan görüşü de budur. İbn Abdulhakem, Malik'den izin almadan ayrılmayacağı görüşünü nakletmiş
bulunmaktadır. Aynı zamanda bu ashab-ı kiramdan da
bir topluluğun görüşüdür.
"İki kırat nedir,
diye soruldu. O: Büyük iki dağ gibi, buyurdu." Kırat, yüce Allah
tarafından bilinen bir miktar sevaptır. Bu hadis-i şerif burada miktarının
büyüklüğüne delildir. Ama bu bir av köpeği, tarla köpeği ya
da çoban köpeği dışında köpek barındıran kimse ile ilgili her gün ecrinden bir kirat eksilir hadisinde zikredilen kirat
ile aynı olmasını gerektirmez. Bazı rivayetlerde de iki kirat
denilmiştir. Aksine o kirat, miktarı belli olan bir
ölçüdür. Bunun gibi olması da mümkündür, daha çok ve daha az olması da
mümkündür.
"İbn Ömer'in: Gerçekten çok sayıda kırat kaybettik"
sözüne gelince. Buradaki "çok sayıda kırat" ibaresini biz "kararita kesiraten" diye
zaptettik. Pek çok asıl nüshada ya da onların
birçoğunda fi harfi ziyadesi ile "fi kararita"
şeklindedir. Birincisi ise zahir olandır. İkincisi de "dayya'na"
(kaybettik) lafzının diğer rivayette olduğu gibi: "ferratna:
taksir ettik, kusurlu hareket ettik" anlamında olması sureti ile sahihtir.
Buradan ashab-ı kiramın haber almaları halinde itaat
olan işlere ne kadar arzulu ve istekli oldukları, yerinin büyüklüğünü
bilmeseler dahi yapamadıkları itaatler için de haber aldıklarında ne kadar
üzüldükleri de anlaşılmaktadır.
(2187) "Abdu'l-A'la'nın hadisi
rivayetinde: "İşleri bitirilinceye kadar" denilmektedir. Bu ibarede
ikinci kırat ancak defin işinin tamamlanmasından sonra hasıl olur diyenlerin
görüşlerinin lehine bir delil bulunmaktadır.
Abdurrezzak'ın hadisi rivayetinde: "lahde konuluncaya kadar"
denilirken, bundan sonraki rivayette (2190) "kabre konuluncaya kadar"
denilmektedir. Bunda da cenaze mücerret lahde konulmakla ikinci kirat elde edilir. İsterse üzerine toprak atılmamış olsun,
diyenlerin görüşlerinin lehine delil vardır. Daha önce ise doğrusunun diğer
rivayetlerde geçen "işi bitirilinceye kadar" ifadelerinin açıkça
belirttiği üzere toprak dökme işi de bitirilmedikçe bu sevabın elde
edilmeyeceğidir. Bu rivayet de lahde konulup işinin tamamlanmasının kastedildiği
şeklinde yorumlanır ve böylelikle Bununla cenazenin kabre varmadan geri
dönülmemesine işaret edildiği şeklinde açıklanır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: