UMDETU’L AHKAM

CENAZE

İHRAMLI KİMSE ÖLÜRSE ONA NE YAPILIR BABI

2884-94/2- Bize Ebu'r-Rabi' ez-Zehrani de tahdis etti, bize Hammad, Amr b. Dinar ve Eyyub'dan tahdis etti, o Said b. Cübeyr'den, o İbn Abbas (radıyallahu anh)'dan şöyle dediğini rivayet etti. Bir adam Arafatta Rasulullah (s.a.v.) ile birlikte vakfede iken ansızın devesinden düştü -Eyyub ya boynunun kırılması sureti ile ölümüne sebep oldu dedi yahut da anında ölmesine sebep oldu dedi. Amr ise: Boynunun kırılması sebebi ile ölümüne sebep oldu- dedi. Bu husus Nebi (s.a.v.)'e söylenince o: "Onu su ve sidr ile yıkayın ve iki parça ile onu kefenleyin. Onu tahnitlemeyin. (Hanut denilen kokular sürmeyin) başını da örtmeyin. -Eyyub dedi ki-: Çünkü şüphesiz Allah kıyamet gününde onu telbiye eden olarak diriltecektir dedi. Amr ise: "Şüphesiz Allah kıyamet gününde onu telbiye getirdiği halde diriltecektir" dedi.

2883-93/1- ... Said b. Cübeyr'den, o İbn Abbas (radıyallahu anh)'dan, o Nebi (s.a.v.)'den rivayet ettiğine göre bir adam devesinden düştü ve boynu kırılıp öldü. Bunun üzerine: "Onu su ve sidr ile yıkayın, üzerindeki iki elbisesi ile (ihramı ile) kefenleyin, başını örtmeyin. Çünkü şüphesiz Allah onu kıyamet günü telbiye getirdiği halde diriltecektir" diye buyurdu.

2888-98/5- Bize Ebu Kureyb de tahdis etti. .. İbn Abbas (r.a.)'dan rivayete göre bir adamı ihramlı olduğu halde devesi düşürmüş ve boynu kırılıp ölmüştü. Bunun üzerine Rasulullah (s.a.v.): "Onu su ve sidr ile yıkayınız, üzerindeki iki parça elbise ile onu kefenleyiniz, başını da yüzünü de örtmeyiniz. Çünkü o muhakkak kıyamet gününde telbiye eden olarak diriltilecektir. "

Açıklama:

Bu babta İbn Abbas (radıyallahu anh)'ın (2883,2884) "Bir adam Arafatta Neb: (s.a.v.) ile birlikte vakfede iken ... kıyamet gününde telbiye getiren olarak diriltilecektir" diğer bir rivayette (2884) "devesinden düştü ve deves: boynunun kırılıp ölmesine sebep oldu -yahut derhal ölmesine sebep oldu- bir diğer rivayette ise: "Devesi onu düşürüp boynunun kırılıp ölmesine sebep oldu-

bir başka rivayette (2884) "Onu iki parça elbise ile kefenleyin, ona hamut koymayın (kokulamayın) ... telbiye getirerek diriltilecektir" başka bir rivayette (2888) "Yüzünü de başını da örtmeyin" bir diğer rivayette (2889) "Çünkü o kıyamet gününde saçlarını zamklayıp taranmış olarak diriltilecektir"denilmektedir.

Bütün bu rivayetlerde Şafii, Ahmed, İshak ve onlara muvafakat edenlerin ihramlı bir kimse öldüğü taktirde ona dikişli elbise giydirmek (dikişli elbise ile onu kefenlemek) de başını örtmek de caiz olmadığı, ona hoş koku sürülmeyeceği şeklindeki görüşlerinin lehine açık bir delildir. Malik, Evzai, Ebu Hanife ve başkaları ise böyle birisine hayatta olana yapılan muamelenin aynısı yapılır (o da ihramlı hükmündedir). Ama bu hadis onların görüşlerini reddetmektedir.

Rasulullah (s.a.v.)'in: "Onu su ve sidr ile yıkayınız" buyruğu ölünün yıkanması esnasında sidr kullanmanın müstehab olduğuna delildir. Bu aynı zamanda bizim mezhebimizin görüşüdür. Tavus, Ata, Mücahid, İbnu'lMünzir ve başkaları da böyle demişlerdir. Malik, Ebu Hanife ve başkaları ise bunu kabul etmemektedirler.

"Yüzünü de başını da örtmeyin" ihramlının hayatta iken başının örtülmesinin haram olduğu üzerinde icma vardır. Yüzünün örtülmesine gelince Malik ve Ebu Hanife yüzü de başı gibidir demişlerdir. Şafii ve cumhur ise yüzü hakkında ihram söz konusu değildir. Aksine o yüzünü örtebilir. Ama kadın için yüzün açılması vaciptir. Hayatta olan ihramlının hükmü budur.

Ölmüş ihramlının hükmüne gelince, Şafii mezhebine ve ona uygun kanaat belirtenlere göre az önce geçtiği gibi başını örtmek haramdır ama yüzünü örtmek haram değildir, yüzünün hükmü hayatta iken hükmü ne ise öyle kalmaya devam eder. Bu hadis-i şerif ise yüzünün örtülmesi yasağını yüz olduğu için değil başın açıkta kalmasını sağlamak maksadı iledir diye yorumlanır. Çünkü yüzünü örtecek olurlarsa başını örtmeyeceklerinden emin olamazlar. Ayrıca bu hadisin bu şekilde tevil edilmesi de kaçınılmazdır. Çünkü Malik, Ebu Hanife ve onlara muvafakat edenler şöyle derler: Ölenin başının da yüzünün de örtülmesine engel olunmaz. Şafii ve ona muvafakat edenler ise yüzü örtmek mübahtır derler. O halde hadisin tevil edilmesi kaçınılmaz bir hal almaktadır.

Rasulullah (s.a.v.)'in: "Onu iki parça elbisesi ile kefenleyiniz" bir diğer rivayette ise: "İki parça elbise ile" buyruğu ile ilgili olarak Kadı Iyaz şunları söylemektedir: Rivayetlerin çoğu: "Onun iki parça elbisesi" şeklindedir.

Bu hadisten çıkartılacak bir takım hükümler vardır. Bazıları şunlardır:

1. Ölmüş kişi hakkında ihram hükmü kalmaya devam eder diyen Şafii'nin ve ona muvafakat edenlerin görüşlerinin lehine delil vardır.

2. Giyilmiş elbiselerle kefenlemek caizdir ve bu hususta icma bulunmaktadır.

3. İki parça elbisenin kefen olması caiz olmakla birlikte efdal olan kefenin üç parça olmasıdır.

4. Kefen ölenin borcu ile terikedeki diğer haklardan önceliklidir. Çünkü Nebi (s.a.v.) Bunun, malının tamamını kuşatacak kadar borcu olup olmadığını sormamıştır.

5. Öleni kefenlemek vaciptir ve bu müslüman hakkında icma ile kabul edilmiş bir hükümdür. Aynı şekilde onu yıkamak, namazını kılmak, defnetmek de böyledir.

"Vekasa" boynu kırıldı demektir. Vekasathu ile evkasathu da aynı anlamdadır.

"Feekhasathu" yani derhalonun ölümüne sebep oldu. Koyunların yakalandığı bir hastalık sebebi ile aniden ölmeleri hakkında da bu fiil kullanılır.

Rasulullah (s.a.v.)'in: "Çünkü o kıyamet gününde telbiye getiren, saçlarını zamklayarak taranmış ve telbiye getirerek diriltilecektir" şeklindeki tabirlerinin anlamı şudur: O öldüğü hal üzere beraberinde haccın alameti bulunduğu halde diriltilecektir. Bu ise kıyamet gününde şehidin damarlarından kan damladığı halde gelmesi gibi faziletine delalet eder. Ayrıca bu ifadelerde ihram lı iken telbiye getirmeyi sürdürmenin müstehab olduğuna, saçları zamk gibi bir şeylerle taramanın müstehab olduğuna delil vardır.

"Onu tahnitlemeyin" ona yani tanut sürmeyin. Tinat da denilir ki bu da özelolarak ölen için bir araya getirilen ve başkası için kullanılmayan hoş koku karışımıdır.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

CENAZEYİ GÖMMEKTE ELİ ÇABUK TUTMAK BABI