ANA SAYFA

TESELSÜL:

Burhan-ı tatbîk delîli ve benzerlerinde, Allahu tealanın varlığının lazım olduğunu isbat etmekte kullanılan delillerden biri. Hadislerin (sonradan var olan şeylerin) birbirinin varlığına sebeb olarak geriye doğru sonsuza kadar zincirleme birbiri ardı sıra gitmesi. (Bkz. Burhan-ı Tatbîk)

Teselsülün muhal (imkansız) olduğu, Burhan-ı tatbîk ile isbat olunur.Mesela bir şeyin sonsuz yaratıcılarını birinciden başlıyarak, sonsuz olarak, yan yana dizelim. İkinci yaratıcıdan başlayarak, ikinci bir sıra daha düşünelim. Sonsuza giden ikinci sıra, birinci sıradan bir noksan olduğu için, kısadır.Kısa olana sonsuz denilemez. İkinci sıra, sonsuz olamadığı için, bundan bir fazla olan birinci sıra da, sonsuz olamaz. Yani, bir ucu sonsuza giden yarım doğru düşünülebilir. Fakat böyle bir şey mevcud olamaz. Dolayısıyla teselsül olamaz.Bu sebeble sonsuz sayıda yaratıcılar olamaz. Sonsuz var olan bir yaratıcı olur. Bu tek yaratıcı, ezelîdir (başlangıcı yoktur), ebedîdir (sonu yoktur), sonsuz olarak vardır. Varlığı kendindendir, başkasından değildir. akıl ve baliğ (akıllı ve ergenlik yaşına gelen) kimse, Allahu tealanın sonsuz var olduğunu ve başka her şeyin yoktan var edildiklerini işittikten sonra, aklını kullanmayıp, düşünmeyip, buna inanmazsa veya aklını kullanıp, düşünüp de, bunu akıl kabul etmez, fenne uygun değildir diyerek inanmazsa îmansız olur. Cehennem'de sonsuz azab görür, yanar. (Asım Efendi)