MU'TEZİLE (MUtezile):
Hicrî ikinci asırda
Vasıl bin Ata tarafından kurulan ve aklı, nakilden yani dînî delillerden önde
tutan bozuk fırka. "Büyük günah işleyen kimse ne kafirdir, ne de
mü'mindir, iki menzile (yer) arasında bir menzilededir (yerdedir)" diyen
Vasıl bin Ata, hocası Hasen-ül-Basrî'nin ders halkasından ayrıldığı için
ayrılanlar manasına MUtezile adı verilmiştir. Bu fırkaya Kaderiyye de denir.
MUtezile fırkası, aklın
güzel veya çirkin demesini esas tutuyor. Allahü tealanın yarattığı şeylerin
güzel veya çirkin olmasının seçimini akla bırakıyor. Güzel olduğu akıl ile
anlaşılanları Allahü teala yaratmağa mecbUrdur diyor. Allahü tealanın insan
aklının güzel dediği şeyleri yaratmağa mecbUr olduğunu söylemek kadar çirkin
bozuk söz yoktur. (Abdullah-ı Süveydî)
Cebriyye fırkasının
ikinci kısmı olan Cehmiyye ile MUtezile fırkası mîrac yoktur, mîrac rüyadır
dedi. Zamanımızda MUtezile fırkasını taklîd edenler çoğalmaktadır. (Muhammed
Rebhamî)
Eski felsefecilerden bir
kısmı, mU'tezile fırkasının çoğu ve zındıklar; cin ve şeytanlara inanmadı.
"Cin; zekî, dahi insan demektir. Şeytanlar da kötü kimselerdir
demektir" dediler. (Seyyid Abdülhakîm Arvasî)
MUtezile fırkasında
olanlar insan dilediği işi kendi yaratır dediler. Kaza ve kaderi inkar ettiler.
(Mevlana Halid-i Bağdadî)