LAHN:
Hata etmek, doğrudan
sapmak. Çoğulu elhandır.
1.Tecvîd ilminde, tecvîd
kaidelerine uymamaktan doğan okuyuş hatası. Fıkıh kitablarında namaz kılanın namazın
farzlarından olan kıraette yaptığı hata zelletül-karî adı altında
incelenmiştir. (Bkz. Zelletül-Karî)
Lahn, dört şekilde
olabilir: Birinci şekil i'rabda hatadır. Yani harekelerde ve sükünde olabilir.
Mesela, şeddeyi hafif okur veya medleri (uzunları) kısa okur veya bunların
aksini yapar. İkinci şekilde, harflerde olur; harfin yerini değiştirir veya h
arf ilave eder, yahut azaltır. Veyahut harfi ileri geri alır. Üçüncü hata,
kelimelerde ve cümlelerde olur.Nihayet, vakf ve vaslde hata olur. Yani duracak
yerde durmaz, geçer. Geçecek yerde durur. Bu dördüncü şekil hatada, mana
değişse de bozulmaz. İlk üç şekilde, manayı değiştirip, küfre sebeb olacak mana
hasıl olursa, namazı bozar. (İbn-i Abidîn)
Lahn; bir hafi, başka
harf okumak şeklinde olursa, harfler çok farklı ise, bozar. Mesela, sat yerine
ta söylemek, salihat yerine talihat okumak. İhlas sûresinde Ehad yerine ehat
demek gibi. Harflerin farkı az ise, çok alimler, mana değişirse, eğer bi lerek
okudu ise, bozulur; ağzından kaçtı ise, bozulmaz dediler. Dat yerine zı demek,
sin yerine sat, te yerine tı demek gibi. Fetva böyle ise de, ihtiyatlı olmak
lazımdır. Dallîn yerine zallîn böyledir. Kelimeyi değiştirince, mana bozulursa,
Kur'an-ı kerîmde benzeri bulunsa da bozar. Mana değişmezse, bozmaz. (İbn-i
Abidîn)
2. Tegannî, sesi mûsikî
perdelerine uydurmak için, mana bozulacak şekilde, harfleri ve kelimeleri
değiştirerek, sesi alçaltıp, yükselterek, çeneyi oynatarak okumak.
Lahn ve nağme (vezinli
ses) bulunmayan güzel sesi dinlemek mutlaka mubahtır, mahzuru yoktur. Sıkıntı
gidermek için nağme ile kendi kendine okumak caiz diyenler vardır. Fakat
başkalarını eğlendirmek veya para kazanmak için okumak haramdır. (Mazhar-ı
Can-ı Canan)
Lahn yaparak, tecvîdi,
Kur'an-ı kerîmi, şartlarına, usûlüne uygun olarak okumayı bozmak bid'at, dinde
sonradan çıkan bir şey olup, dinlenmesi de büyük günahtır. (Abdülganî Nablüsî)
Kur'an-ı kerîmi, zikri,
duayı lahn ile okumak icma ile yani müctehid alimlerin sözbirliği ile haramdır.
(Seadet-i Ebediyye)
Lahn ile tegannî ederek
okuyan imamın arkasında kılınan namazı iade etmek lazımdır. (İbrahim Halebî)
Namaz vakitlerini
bilmeyen, tegannî, elhan ederek okuyan kimse, ezan okumaya ehil değildir. Böyle
kimseyi müezzin yapmak caiz değildir. (Bezzaziyye)
Lahn-ı Celî:
Açık ve herkesin bildiği
tecvîd hatası.
Lahn-ı celî harflerde
veya harekede yahut sükunda olur. Mesela tı harfini dal, sad'ı sin okumak
lahn-ı celîdir. (İbn-i Abidîn)
Lahn-ı Hafî:
Gizli hata olup, ancak
tecvîd ilmi ile uğraşanlar bilir.
Lahn-i hafîde mana
bozulmaz. İhfayı, iklabı vb. yapmamak, kalın okunacak yerde ince, ince okunacak
yerde kalın okumak, uzatılacak yerde kısa okumak, kısa okunacak yerde uzatarak
okumak gibi. (İbn-i Abidîn)