İSTİHAZE:
Kadınlarda adet ve
lohusalık dışında gelen ve oruç ile namaza manî olmayan sürekli kan.
Müstehaza: İstihazeli kadın.
DAHA GENİŞ AÇIKLAMA:
''İstihaza'': Aybaşı
adeti ve lohusalık zamanı dışında kadının rahmindeki azil adı verilen damardan
gelen kandır.
''Müstahaza'' : Bu kanı
gören kadına müstehaza denir.
MEZHEBLERE GÖRE AYBAŞI
ADETİ SÜRESI :
1- Hanefi mezhebine
göre, aybaşı adeti süresinin en atlı üç gün, en çoğu da 10 gündür.
2- Şafii ve Hanbeli
mezhebIerine göre, aybaşı adetinin en azı 24 saat ve en çoğu onbeş gündür.
3- Maliki mezhebine göre
aybaşı adetinin en az süresi, için, ibadet bakımından bir sınır yoktur. İddet
ve istibra itibariyle bir gün veya günün bir kısmıdır. Bu adetin en çoğu onbeş
gündür.
Lohusalık hali hariç,
yukarıda belirtilen süreler dışında kadının rahminden gelen kan, fıkıhta
belirtilen şartlar tahakkuk ettiği takdirde istihaze kanı sayılır.
MÜSTAHAZANIN MEZHEBLERE
GÖRE AYBAŞI ADETİ SÜRESİ
1- Hanefi mezhebine göre: Müstahaze yeni kan görmeye başlamış
olup, kanı devamlı gelirse onun aybaşı adeti 10 gün kabul edilir. Onbirinci
gününden ay sonuna kadar geçen yirmi gün müstahaza sayılır. Bu hesaplama her ay
devam eder. Lohusalık süresi kırk gün sayılır. Kırkbirinci gününden altmışıncı
gününe kadar geçen yirmi gün müstahaza sayılır. İki ay hitamından itibaren her
ilk on gün hayz ve onu takip eden yirmi gün istihaza sayılır.
2-
Kadın mu'tade ise yani;
daha önce belirli bir adeti var iken, mesela ayın birinden itibaren beş gün kan
görüp, yirmibeş gün femiz iken, bu adeti bozulup, devamlı kan görürse ve eski
adetini unutmamış ise, onun hayz ve istihaza süreleri eski adetine döndürüIür.
Yani bütün ay kan görmesine rağmen eski adeti vechile her ayın; mesela ilk beş
günü hayz ve ondan sonraki yirmibeş günü istihaza sayılır.
Kadın mütehayyire ise
yani, eski adetini unutmuş ise, onun durumunu ve hükümlerini öğrenmek
isteyenler fıkıh kitabIarına müracaat etsinler.
2 - Şafii mezhebine
göre, müstehaza kadın, yeni kan görmeye başlamış ise, kuvvetli kanı zayıf
kandan ay'ırabiliyorsa ona mümeyyize denilir. Kuvvetli kanı yirmi dört saatten
az olmayıp 15 günden de fazla değil ise ve zayıf kan 15 gün'den az değil ise
onun gördüğü kuvvetli kan hayız sayılır. Zayıf kan istihaza olur. "Şayet
kuvvet ve zayıflık bakımından kanda bir fark görmüyorsa veya kuvvetli kan
yirmidört saat'ten az veya onbeş gün'den çok ise yahut da zayıf kan, on beş
ğunden az' ise, kadın ğayri mümeyyize sayılır. Hayzı bir gün kabul edilir. Ayın
yirmi dokuz gÜnü istihaza sayılır.
Şayet kadının eski bir
adeti olup, bunu zaman ve süre bakımından hatırlıyorsa; mesela, eskiden her
ayın ilk yedi günü kan görüp, yirmi üç gün temiz iken bu adeti bozulmuş, bütün
ay kan görüyorsa durumuna bakılır, Eğer mümeyyiz ise, Yani kanı kuvvetli ve
zayıf olarak iki çeşit görürse, kuvvetli kan hayz sayılır, zayıfı istihaza
olur. Eğer mümeyyize değil ise onun hayz ve istihazesi eski adetine göre
hesaplanır.
Eğer eski adetini de
hatırlamıyorsa ona mütehayyire (şaşkın) denir. Hükümleri için fıkıh kitaplarına
müracaat edilsin.
3- Maliki mezhebine
göre, kadın gelen kanın hayz kanı olduğunu koku, renk, katılık gibi
belirtilerle tanırsa o kan hayz sayılır. Şu şartla ki; o kanı görmeden önce on
beş gün temiz kalması gerekir. Şayet on beş gün temiz kalmamışsa veya gelen
kanın hayz kanı olduğunu her hangi bir belirtiyle bilemezse kadın müstahaze
sayılır. Hayatı boyunca kan devam ederse hep müstahaze sayılır. Mümeyyize (her
hangi bir belirtiyle hayz kanını tanıyan) kadın, normal hayz adetini
bitirdikten sonra üç gün "İstithar'' yapmaz. Adeti biter bitmez
temizlenmiş sayılır. Fakat hayz olarak tanıdıgı kan devam ederse adeti
bittikten sonra üç gün istithar eder. İstithar, kadının hayz süresi bittikten
sonra, üç gün kadar her gün yıkanmasıdır.
4- Hanbeli mezhebine
göre müstehaza kadın, mu'tade ise, yani eski bir adeti var ise kan'ı kuvvetli
ve zayıf olarak görse bile hayz süresi eski adetine göre hesaplanır. Mesela her
ayın ilk dört günü kan görüp, yirmi altı gün temiz kalan kadin, bu kere bütün
ay kan görmeye başlar, ayın ilk iki günü simsiyah, ondan sonra iki gün kırmızı
renkte ondan sonra da yirmialtı gün sarı kan görürse, eski adetine bakarak,
ayın ilk dört günü hayz sayılır. Yirmialtı gün istihaza sayılır.
Şayet kadın yeni kan
görmeye başlamış ise ya mümeyyizedir, ya. değildir. Eğer mümeyyize ise,
temyizine göre hayzı hesaplanır. Ancak kuvvetli gördüğü kanın yirmidört saatten
eksik ve onbeş günden çok olmaması şarttır. Eğer mümeyyize değilse, yani kanı
hep aynı renkte görse veya kuvvetli kanı bir günden az veya oııtıeş günden
fazla görse, onun hayz'ı bir gün bir gecedir. Sonra ğusleder ve temiz
kadınların yaptığı her şeyi yapar. Bırinci, ikinci, üçüncü ay böyle hesaplanır.
Dördüncü -ay da genel hayz adetine uyarak altı veya yedi günü hayız sayacaktır.
Hayız süresinin altı veya yedi gün oluşunda kendisinin araştırması ve kanaati
esastır. Ayın kalan süresi istihaza sayılır.