HURUFÎLİK:
Acem yahudisi Fadlullah-ı Hurufî'nin v.796 (m. 1393) kurduğu sapık
yol. Küfür ve sapık inançları sebebiyle Timur'un oğlu Mîranşah tarafından
öldürülmüştür.
Hurufîlerin temel inanış ve fikirleri özetle şöyledir: Fadlullah-ı
Hurufî'ye tanrı derler. Namazı bir kere kılmak, orucu ömründe bir gün tutmak
farzdır. Gusl edip de vücudunuzu hırpalamayınız derler. Hazret-i Ali'nin
sözleri diyerek uydurdukları Hutb et-ül-Beyan ve başka kitaplarında hadîsler
düzerek "Ali'yi sevenlere günah zarar vermez. İbadete lüzum yoktur,
haramlar helaldir" derler. Baba ve dede adı verilen hurufî ileri
gelenleri, papazlar gibi günah çıkarırlar. (Tokatlı İshak Efendi)
Hurufîliğin kurucusu olan Fadlullah-ı Hurufî, nokta ilmi diye bir
şey uydurdu. "Bu iş mübahtır, nokta çift geldi. Falan şey haramdır, nokta
tek geldi" gibi sözlerle insanları kandırmaya çalıştı. Harflere bazı
manalar vererek bir takım işaretlerle, an laşılmayan şeylerle dolu olan Cavidan
adındaki kitabını yazdı. Önce peygamberlik, sonra da tanrılık iddiasında
bulundu. Bütün dinleri inkar edip, İslamiyet'le alay etti. Haramlara mübah,
nefsin arzularına serbesttir dediği için Hurufîlik cahil ve kötü insanlar
arasında yayıldı. (Tokatlı İshak Efendi)
Fadlullah-ı Hurufî'nin öldürülmesinden sonra, yardımcılarından
Aliyyül-a'la adlı birisi Anadolu'ya gelerek bir Bektaşî tekkesine girdi.
Hurufîliğe ait bozuk fikirleri gizlice yayıp cahilleri aldattı. Hacı Bektaş-ı
Velî'nin yoludur diyerek haramlara m übah ve nefsin arzularına serbesttir dedi.
İnsanları aldatabilmek için kendisine Bektaşî diyerek, Hurufîliği yaydı.
ZamanlaOsmanlı Devleti'nin Yeniçeri ordusuna da sızan Hurufîler, zaman zaman
yeniçerileri isyana teşvik ederek fitneler çıkarıp büyük karışıklıklara sebeb
oldular. (Tokatlı İshak Efendi)