HAVARÎ:
Yardımcı. Îsa A.S.'a îman eden on iki kişiden her biri.
Allahü teala Kur'an-ı kerîmde mealen buyurdu ki:
Hani havarîlere; "Bana ve Resulüme îman edin" diye ilham
etmiştim. "Îman ettik, hakîki müslümanlar olduğumuza sen de şahid ol"
demişlerdi. O vakit havarîler; "Ey Meryem oğlu Îsa! Rabbin bizim üstümüze
gökten bir sofra indirebilir mi?" demişlerdi. O (da) Eğer inanmış (adam)
larsanız Allah (ın kudretinden ve peygamberliğimden şüpheye sapmak) tan
korkun" demişti. (Maide suresi: 111-112)
Ey îman edenler! Allah'ın yardımcıları olun. Nitekim Meryem oğlu
Îsa (da) havarîlerine; "Allah'a (yönelmiş olarak) benim yardımcılarım kim
(olacak) demiş, havarîler de; "Allah'ın yardımcı (kul) ları biziz (diye)
söylemişlerdi. İşte İsrailoğullarından bir zümre (ona) îman etmiş, bir zümre de
küfürde kalmıştı. Nihayet biz îman edenleri düşmanlarına karşı destekledik de
bu suretle galib (olarak) çıktılar. (Saf suresi: 14)
Îsa aleyhisselam otuz yaşında Nebi oldu. Otuz üç yaşında diri
olarak göğe kaldırılınca, havarîler dağılıp bu yeni dîni yaymaya çalıştılar.
Sonra İncîl diye çeşitli kitaplar yazıldı. Bunlar Îsa aleyhisselamı anlatan
tarih kitaplarına benzer idi. Asıl İncîl, ele geçmemiştir. Îsa aleyhisselamdan
sonra dînini yayan ve Havarî adı verilen bu kimseler; Şem'un (Petrus),
Yuhanna(Jahannes), Büyük Yakub, Petrus'un kardeşi olan Andreas, Filip
(Philippus), Toma(Thomas), Bartalomi (Bartalomaus), Metiyya (Matthaus), Küçük
Yakub, Barnabas, Yehuda (Judas) idi. (Yehuda mürted oldu (dinden çıktı). Yerine
Matyes seçildi). Havarîlerin reisleri Petrus idi. (Nişancızade, Harputlu İshak
Efendi, Abdullah Dağıstanî)
Bolüs adında bir yahudî, hazret-i Îsa'ya inandığını söyleyerek ve
Îsevîliği yaymaya çalışıyor görünerek gökten inen İncîl'i yok etti. Dört kişi
ortaya çıkıp, on iki havarîden işittiklerini yazarak İncîl adında dört kitab
meydana geldi ise de Bolüs'ün yalanları bunlara da karıştı. Barnabas adındaki
havarî, Îsa aleyhisselamdan görüp işittiklerini en doğru şekilde yazdı ise de,
Barnabas İncîli de yok edildi. (Harputlu İshak Efendi, Nişancızade)