HAHAM:
Yahudî din adamı.
Allahu teala ayet-i kerîmede mealen buyurdu ki:
Ey îman edenler! Muhakkak ki; hahamlardan ve rahiplerden bir çoğu,
batıl sebeplerle, insanların mallarını yerler ve onları Allah'ın yolundan
alıkorlar. Altını ve gümüşü yığıp ve biriktirip de onları Allah yolunda
harcamayanlara pek acıklı bir azabı müjdele. (Tevbe suresi: 34)
Allahü teala Musa aleyhisselama Tevrat kitabını (yazılı emirleri)
verdiği gibi, bazı ilimleri yani sözlü emirleri de verdi. Musa aleyhisselam bu
ilimleri Harun ve Yuşa (aleyhimesselama) bildirdi. Bunlar da kendilerinden
sonra gelen peygamberlere bild irdiler. Bu bilgiler nesilden nesile yani hahamlardan
hahamlara nakledildi. Bunlara zamanla yahudîlerin adetleri, kanun müesseseleri,
hahamların bir mevzudaki tartışmaları ve şahsî görüşleri de karıştırıldı.
Böylece hahamların şahsî görüş ve münakaşalarını ifade eden bilgiler yahudî
kitablarına girdi. Yahudî hahamlarından Akilos bunları topladı ve kısımlara
ayırdı. Talebesi haham Meir bunlara ilaveler yaparak basitleştirdi. Daha
sonraki hahamlar bu rivayetlerin te'lifi (birleştirilmesi) ve topla nması için
çeşitli usuller ve şartlar koydular. Böylece pekçok rivayetler ve kitaplar
ortaya çıktı. (Harputlu İshak Efendi)