EBCED HESABI:
Her harfi bir rakamı
gösteren arabî harflerle yazılı sekiz kelimeden meydana gelen bir hesab
sistemi. Hadiselerin zamanının tesbiti ve hatırda daha kolay kalması için
rakamları harf olan tarih düşürme sanatı.
Ebced hesabında,
harflerin sayı olarak değerleri şöyle hesaplanır: Ebced (elif):1, be:2, cim:3,
dal:4, hevvez (he):5, vav:6, ze:7, huttî (ha):8, tı:9, ye:10, kelemen (kef):20,
lam:30, mim:40, nun:50, safes (sin):60, ayın:70, fe:80, sad:90, karaşet (k
af):100, re:200, şin:300, te:400, şehaz (se):500, hı:600, zel:700, dazığ
(dad):800, zı:900, gayın:1000. (Yeni Rehber Ansiklopedisi)
Arabî bir ayın ilk günü
ebced hesabına göre de bulunabilir. On iki arabî ayın her harfine mahsus
rakamlar şu beytteki on iki kelimenin birinci harfleridir. Her büyük harf,
ebced hesabı ile bir adedi gösterir: Hilmi bu dünyaya hiç zahmet etme Cemal-i
dünyayı, vefasız zen buldu cümle (M. Sıddîk bin Saîd)
İslam dîninde ebced
hesabından faydalanarak, hadiselerin oluşu, cami, çeşme ve türbenin vs.
yapılışının tarihini düşürmek yasaklanmadı. Fakat hastanın adını, anasının
adını ebced hesabı ile hesab edip, sana şöyle muska lazım deyip onu yazıp para
alma k haramdır. (Osmanlı Tarihi Ansiklopedisi)
Besmelede bulunan on
dokuz harfin ebced hesabı ile olan değerlerinin toplamı 786'dır. Bazı
memleketlerde müslümanlar, kitaplarının mektuplarının başına, Besmele yerine
ebced hesabı ile olan değerlerinin toplamını ve bundan başka bazı şifa ayetleri
ve dualar yerine de ebced hesabına göre rakamlar yazmaktadırlar. Bunların bu
şekilde yazmalarını İslam dîninin temel kitapları uygun bulmamaktadır. (M.
Sıddîk Gümüş)