DİRAYET:
Zeka, bilgi, idare
kabiliyeti.
Dirayet Tefsîri:
Resulullah s.a.v.'den
gelen rivayetler (açıklamalar) esas alınarak, Kur'an-ı kerîmin lisan
bilgilerine ve zamanın fen bilgilerine, aklî ilimlere göre yapılan açıklaması.
Bu tefsîre ma'kul, re'y tefsîri ve te'vîl de denir.
Dirayet tefsîrlerinin
doğruluğu, nakle uygunluğu ile anlaşılır. Tefsîr alimleri, nakle uygun
te'villeri de tefsîr olarak kabûl etmişlerdir. Nakle uymayan Dirayet
tefsîrleri, tefsîr değil, yazanın şahsî düşüncesi olur. Nitekim hadîs-i
şerîfte; "Kur'an'ı kendi görüşü ile açıklayan hata etmiştir"
buyruldu. Bunun içindir ki, Kur'an-ı kerîmde manası açık olmayan ayet-i
kerîmelerden yalnız akla güvenip, yanlış te'viller yapılarak yanlış manalar
çıkarılması netîcesinde yetmiş iki dalalet (bozuk) fırka ortaya çıktı.
(Abdülhakîm Arvasî)