MİSVAK سواك :
Aşağıdaki
hadisleri Ahmed’den aldım, ama çoğu meşhur olur diğer kaynaklarda da
mevcutturlar!
Ahmed-1388 Aişe'nin bildirdiğine göre Resulullah (sallallahu aleyhi ve
sellem): "Misvak kullanmak, ağzı temizler ve Rabbin rızasına vesile olur''
buyurdu. [Sahih]
Ahmed-1392 İbn Abbas, Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in:
''Misvak kullanmam O kadar emredildi ki, sonunda bu konuda ayet ineceğini
zannettim'' buyurduğunu nakleder. [Hasen]
Ahmed-1398 Vasile b. el-Eska'nın bildirdiğine göre Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Misvak kullanmam o kadar emredildi ki, farz
olmasından korktum'' buyurdu. [Hasen] Diğer
tahric: İbn Mace, taharet 1/106 (289) rivayet etti.
Ahmed-1401 Ebu Umame, Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in:
''Cibril bana ne zaman geldiyse misvak kullanmamı emretti. Öyle ki dişlerimin
zedeleneceğinden endişe ettim'' buyurduğunu nakleder. [Hasen] Diğer tahric: İbn Mace 1/106 (289) ve Taberani 8/249 (7847)
rivayet ettiler.
Ahmed-1402 İbn Ömer der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
misvak kullandığını gördüm. Misvak'ı oradakilerin en büyüğüne verdi ve:
''Cibril büyüklerden başlamamı emrettt'' dedi. [Sahih] Diğer tahric: Buhari (1/307), Müslim (2/203) ve Ebu Davud
(1/19) rivayet ettiler.
Ahmed-1403 (1) Cafer b. Temmam b. Abbas, babasından bildiriyor:
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yanına bazıları gelince:
''Neden yanıma dişleriniz sararmış bir şekilde geliyorsunuz. Misvak kullanınız.
Eğer ümmetime sıkıntı vermekten endişe etmeseydim, kendilerine abdesti farz
ktldığım gibi misvak kullanmayı farz kılardım'' buyurdu. [zayıf]
Ahmed-20587 (1) Hz. Aişe der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu: ''On şey fıtrattandır. Bunlar bıyıkları kısaltmak, sakalı
uzatmak, misvak kullanmak, istinşak yapmak (sümkürmek), tırnakları kesmek,
parmak aralarım yıkamak, koltuk altı kıllarını yolmak, etek tıraşı etmek, küçük
abdest ve büyük abdest mahallerini yıkamaktır. ''
Zekeriyya der ki:
Mus'ab: "Onuncuyu unuttum. Ancak mazmaza yapmak (ağzı çalkalamak)
olabilir" dedi. [Sahih]
Ahmed-20597 (1) İbn Abbas bildiriyor: Allah Resulü'ne (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): "Ey Allah'ın Resulü! Cibril sana gelmekte gecikti"
denilince: "Siz etrafımda misvak kullanmaz, tırnaklarınızı kesmez,
bıyığınızı kısaltmaz ve parmak eklemlerinizi temizlemez iken nasıl gecikmesin
ki!'' buyurdu. [Hasen]
Ahmed-1405 (1) Ebu Hureyre'nin Hz. Ali'den bildirdiğine göre Resulullah
(sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu: "Eğer ümmetime sıkıntı
vermekten endişe etmeseydim, her namaz vakti misvak kullanmalarını emreder,
yatsı namazını gecenin ilk üçte birine tehir ederdim. Gecenin üçte biri
geçince, Allah, dünya semasına iner ve fecir doğana kadar bir münadi şöyle
bağırır: ''İsteyen yok mu? İstediği
verilsin. Dua eden yok mu? Duasına icabet edilsin. Hasta olan yok mu? Şifa
istesin ve kendisine şifa verilsin. Günahkar yok mu? İstiğfar etsin de
kendisine mağfiret edilsin. ''..
''[Sahih] Diğer tahric: Darimi (1484) rivayet etti.
Ahmed-1423 (1) Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Resulullah (sallallahu
aleyhi ve sellem): "Eğer ümmetime sıkıntı vermekten endişe etmeseydim, her
abdest alışlarında misvak kullanmalarını emreder, yatsı namazını gecenin ilk
üçte birine veya yarısına tehir ederdim'' buyurdu. [Sahih] Diğer tahric: İbn
Mace (287), İbn Hibban (1540), Beyhakı (1/35, 36) ve Hakim (1/146) rivayet
ettiler.
Ahmed-1429 Ebu Musa der ki: Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in
yanına girdiğimde, misvakın bir ucunu dilinin üzerine koymuş misvakı yukarıya
doğru sürtüyordu. (Ravi) Hammad böyle derken Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in nasıl yaptığını misvakla gösterip şöyle dedi: "Ğaylan bize
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in nasıl misvak kullandığını tarif
edip: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) dişlerini uzunlamasına
fırçalardı" dedi.[Sahih] Diğer tahric: Müslim taharet 1/220 (254), Ebu
Davud 1/42 (49) ve Nesai (1/9) rivayet etiler.
Ahmed-1431 İbn Ömer'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) yanında misvak olmadan uyumazdı. Uyanınca yaptığı ilk iş misvak
kullanmak olurdu. [Sahih]
///////////////////
Ahmed-1447 (1) Abdullah b. Amir b. Rabia'nın bildirdiğine göre babası şöyle
dedi: "Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'i defalarca oruçlu olduğu
halde misvak kullanırken gördüm." Abdurrahman'ın rivayetinde
"Sayamayacağım kadar..." ibaresi geçmiştir. [Hasen] Diğer tahric: Ebu Davud (2364) ve Tirmizı (425) rivayet
ettiler.
Ahmed-1449 İbn Abbas der ki: Resulullah (sallallahu aleyhi ve
sellem)'in yanına aynı şeyi isteyen iki adam geldi. Bunlardan biri konuşunca
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ağzının koktuğunu gördü ve:
"Misvak kullanmıyor musun?" diye sordu. Adam: "Evet kullanıyorum
ama üç gündür yemek yemedim" cevabını verince, Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) bir kişiye adamı evine götürmesini söyledi ve adam onu eve
götürüp karnını doyurdu. [zayıf] Diğer tahric:
Taberani (12611) ve Beyhaki (1/39) rivayet ettiler.
KAYNAKLAR’DA MİSVAK:
|
|
|
Aşağıdaki
açıklama Şafii Nevevi tarafından diğer mezheblerin bakış açıları da mevzu
edilerek yapılmıştır
MİSVAK’IN NE OLDUĞU VE
ŞER’AN HÜKMÜ AÇISINDAN AÇIKLAMA:
Dilciler der ki: Sivak (misvak) misvak kullanmak demek olan fiil
hakkında da kullanılır. Kendisi ile dişlerin temizlendiği çubuğa da denilir.
Müzekker bir kelimedir. Leys der ki: Araplar bunu müennes olarak da
kullanırlar. Ezherı: Bu Leys'in oldukça fahiş hatalarından birisi sayılı
demektedir. e/-Muhkem sahibi (İbn Sıde) de bunun hem müennes (dişi), hem
müzekker (erkek) olarak kullanıldığını söylemektedir. Sivak, misvak ile yapılan
işe denilir. Çoğulu "suvuk" olarak gelir. e/-Muhkem sahibinin
belirttiğine göre "suuk" olarak da gelmesi mümkündür. Diğer taraftan
"sivak"in ovalamak eylemi hakkında kullanılan "sake"
fiilinden alındığı söylendiği gibi, develer zayıflıklarından yana eğilerek
gelişlerini anlatmak için kullanılan "çaet el-ibulu tusavik"den
alındığı da söylenmiştir.
Sivak ise -ilim adamlarına göre- terim olarak dişlerin sarılığı ve
başka olumsuzluklarının gitmesi için diş temizliğinde kullanılan çubuk ve
benzeri şeylerin kullanılmasıdır, demektir. Allah en iyi bilendir.
Ayrıca misvak kullanmak sünnettir, hiçbir durumda ister namazda
olsun, ister namaz dışında olsun icmada muteber kabul edilen herkesin icmaı ile
farz değil, bir sünnettir. Mezhebimize mensup Iraklıların imamı olan Şeyh Ebu
Hamid el-İsferaini, Davud ez-Zahiri' den namaz için misvak kullanmayı farz
kabul ettiğini nakletmektedir. Maverdi de Davud'dan bu kanaatini nakledip
şunları söylemektedir: Misvak kullanmak Davud'a göre farz olup, eğer yapmayacak
olursa namazı batıl olmaz. İshak b. Rahuye'den: O bir farzdır, onu kasten terk
edecek olursa namazı batıl olur dediğini nakletmektedir. Ancak mezhebimize
mensup müteahhir ilim adamları Şeyh Ebu Hamid'in ve başkasının Davud'dan farz
olduğunu nakletmesini kabul etmeyerek onun da kanaati cemaatin (diğer
çoğunluğun) kanaati gibidir. Davud'dan farz gördüğü nakli sahih olarak gelse
dahi muhakkiklerin ve çoğunluğun kabul ettiği tercih olunan kanaate göre icmaın
gerçekleşmesinde muhalefetinin bir zararı yoktur, demişlerdir. İshak (b. Rahuye}'den
nakledilen bu kanaat ise sahih değildir. Allah en iyi bilendir.
Diğer taraftan misvak kullanmak bütün zamanlarda müstehaptır ama
beş vakitte müstehaplığı daha ileri derecededir:
1- İster su ile abdest alarak, ister teyemmüm etmiş olsun, isterse
suyu da toprağı da bulamadığı için taharetsiz namaz kılmak durumunda olan kimse
olsun, namaz esnasında misvak kullanmak
2- Abdest alırken
3- Kur'an okurken
4- Uykudan uyanırken
5- Ağzın tadının, kokusunun değişmesi halinde. Ağzın kokusunun
değişmesi çeşitli sebeplerden dolayı olur. Yemeyi, içmeyi terk etmek, kokusu
hoş olmayan şeyler yemek, uzun süre susmak, çokça konuşmak bunlar arasındadır.
Şafii mezhebine göre oruçlu kimsenin güneşin zevalinden sonra
misvak kullanması -müstehap olan ağız kokusunun değişmesini gidermemesi
içinmekruhtur.
Erak denilen ağaçtan bir çubuk ile misvaklanmak müstehap olmakla
birlikte koku değişikliğin i gideren her ne ile ağzını fırçalarsa misvaklanmak
da gerçekleşmiş olur. Nispeten sert bir bez parçası, çöven otu ve benzeri
şeyler gibi. Parmakla dişleri ovmaya gelince, parmak yumuşak ise onunla
temizlik husule gelmez. Eğer sert ise bu hususta mezhep alimlerimizin üç görüşü
vardır. Meşhur olan görüşe göre yeterli olmaz, ikinci görüşe göre yeterlidir,
üçüncü görüşe göre başkasını bulamazsa yeterlidir, bulursa olmaz. Müstehap olan
fazla kuru olup, yaralamayacak, kokuyu izale etmeyen türden de yaş olmayacak
şekilde orta yollu bir çubuk ile misvaklanmaktır. Müstehap olan dişleri enine
misvaklamaktır. Diş etlerini kanatmaması için uzunlamasına misvaklamamaktır.
Şayet buna muhalefet ederek uzunlamasına misvaklanırsa, mekruh olmakla birlikte
misvaklanmak da gerçekleşmiş olur. Aynı şekilde misvakı dişlerinin ucu üzerinden
de, azı dişlerinin alt taraflarından da geçirmesi, üst damağından da yumuşak
bir şekilde geçirmesi de müstehaptır. Misvaklamaya ağzının sağ tarafından
başlaması müstehaptır. İzni ile olması halinde başkasının misvakını kullanmakta
sakınca yoktur. Alışkanlık kazanması için çocuğun misvak kullanmaya
alıştırılması da müstehaptır. (Müslim'in
Şerhi Nevevi kitabu’t-tahare 15.bab girişi.)
sayfa eksik diğer
kayanaklara geçiş linkleri eklenecek İnşaALLAH