|
ŞÜKÜR SECDESİ |
ŞÜKÜR SECDESİ
Nevevi'; sehiv secdesi
ve tilavet secdesi konusunu bitirdikten sonra şükür secdesi konusuna başlayarak
şöyle demiştir: Şükür secdesi namaza girmez.
Bir nimetin [aniden,
beklenmedik bir şekilde] meydana gelmesi, bir musibetin atlatılması, belaya
uğramış birinin veya bir isyankarın görülmesi gibi durumlarda yapılması
sünnettir.
Kişi bu secdesini
isyankar kişiye gösterir, belaya uğramış kişiye göstermez.
Şükür secdesi aynen
tilavet secdesi gibi yapılır.
Daha doğru olan görüşe
göre yolcu olan kişi her ikisini [tilavet ve şükür secdesini] bineği üzerinde
yapabilir.
Kişi binek üzerinde
kılınması caiz olan bir namazda okuduğu secde ayeti sebebiyle binek üzerinde
secde yapabilir. Bu konuda ittifak vardır.
Şükür secdesi namaza
girmez; çünkü secde sebebinin namazIa alakası yoktur. Buna göre namazda şükür
secdesi yapmanın haram olduğunu bile bile kişi kasten namazda secde yaparsa
namazı bozulur.
1. HANGİ SEBEPLERLE
ŞÜKÜR SECDESİ YAPILIR?
2. ŞÜKÜR SECDESİNİN
YAPILIŞI
1. HANGİ SEBEPLERLE
ŞÜKÜR SECDESİ YAPILIR?
1. BİR NİMETİN MEYDANA
GELMESİ
Şükür secdesi, bir
nimetin meydana gelmesi sebebiyle yapılması sünnettir. Örneğin kişinin
çocuğunun olması, bir makama gelmesi, bir mal elde etmesi, gaip bir şahsın geri
dönmesi, düşmana karşı galibiyet kazanma gibi sebeplerle yapılması sünnettir.
2. BİR MUSİBETİN
ATLATILMASI
Örneğin yangından veya
boğulmaktan kurtulmak böyledir.
[*] - Ebu Davud ve diğer
hadisçiler şunu rivayet etmiştir: Nebi (s.a.v.)'e onu mutlu eden bir haber
geldiğinde secdeye kapanırdı.(Ebu Davud, Cihad, 2774; Tirmizi, Siyer, 1578; İbn
Mace, İkametü's-salat, 1394)
[*] - Ebu Davud hasen
bir senetle Nebi (s.a.v.)'in şu hadisini rivayet etmiştir: Rabbimden diledim,
ümmetim için aracılıkta bulundum bana ümmetimin üçte birini bağışladı. Rabbime
şükretmek için se cde ettim. Sonra başımı kaldırdım ve Rabbimden tekrar
diledim. Ümmetimin diğer üçte birini bana bağışladı, tekrar Rabbime şükretmek
için secde ettim. Sonra başımı kaldırdım ve Rabbimden tekrar diledim, bana
ümmetimin son üçte birini bağışladı, ben de Rabbime şükretmek için secde ettim.
(Ebu Davud, Cihad, 2775)
Metinde geçen "bir
nimetin meydana gelmesi" ifadesi "öteden beri süregelen nimeti"
dışarıda bırakmaktadır. Buna göre sağlık-afiyet, Müslümanlık, insanlara muhtaç
olmama gibi sebeplerle şükür secdesi yapılmaz; çünkü bu bütün ömrü secde ile
geçirmeye yol açar.
Et-Tenbıh ve
el-Mühezzeb'te nimeti "zahir olan nimet" şeklinde kayıtlayarak
"batını nimetleri" dışarıda bırakmıştır. Nevevi, şerhinde bunu Şafii'
den ve mezhep alimlerinden nakletmiştir. Bu kayda göre bilgi, [işlenilen]
kötülüklerin örtülmesi vb. nimetler için şükür secdesi yapılmaz.
Er-Ravda'nın aslında ve
el-Muharrer'de nimeti "ummadığı yerden kavuşmak" ile kayıtlamıştır.
el-Mühimmat'ta bununla ilgili şöyle denilmiştir:
Bu itiraza açıktır.
Alimlerimizin genel ifadeleri, kişinin kendi çabası ile nimet elde etmesi ile
ummadığı yerden nimete kavuşması arasında fark olmadığını göstermektedir. Bu
yüzden bu şart el-Mecmu'da zikredilmemiştir.
Bu, daha yerinde bir
görüştür. Bu yüzden İbnü'l-Mukrı el-Asl'ında bu kayda yer vermemiştir.
3. BELAYA / MUSİBETE
UĞRAMIŞ BİRİNİ GÖRMEK
Bedeninde veya bir başka
yerinde bir musibete uğrayan kimseyi gördüğünde de şükür secdesi yapılır.
[*] - Bu konuda
Beyhakl'nin bir rivayeti vardır.(Beyhaki, salat, II, 370)
4. İSYANKAR BİRİNİ
GÖRMEK
el-Kifaye'de mezhebimiz
alimlerinden nakledildiğine göre;
a) - Günahı açıktan
işleyen
b) - Veli el-Irakl'nin
el-Havi adlı eserden naklettiğine göre- kişinin fasık olmasını gerektirecek
günahlardan birini işleyen
kişiyi gördüğünde
[kendisi o durumda olmadığından] şükür secdesi yapmak sünnettir. Çünkü dindeki
musibet, dünyevı musibetten daha şiddetlidir.
[*] - Nitekim Nebi
{s.a.v.} şöyle dua etmiştir: Allah'ım musibetimizi dinimizde kılma! (Tirmizi,
Deavat, 3502)
Kafiri gördüğünde
evleviyetle şükür secdesi yapılır.
Bir musibete uğrayan
kişi veya isyankar kişi karanlıkta iken hazır bulunsa veya bir körün yanında
bulunsa yahut da bir kimse onların seslerini işitmekle birlikte onlar
bulunmasalar el-Mühimmat'ta "yerinde bir görüş" olarak nitelendiğine
göre bu durumda şükür secdesi yapılması da müstehaptır.
Kişi, insanı fasık eden
günahı açıktan işleyen bir kimseye karşı; şayet onun vereceği zarardan
korkmuyorsa adını da vererek göstere göstere şükür secdesi yapar. Böylece onun
tövbe etmesi ümit edilir. Ancak el-Mecmu'da belirtildiğine göre; günahını
açıktan işlemeyen veya insanı fasık edecek günahlardan birini işlemeyen
-örneğin küçük günah işleyen- kimseye karşı açıktan şükür secdesi yapılmaz.
Yahut da kişi karşı tarafın zarar vermesinden korkuyarsa ona karşı da şükür
secdesini göstermez, gizli yapar.
Kişi bir musibete uğramış
kişiyi gördüğünde şükür secdesi yapacaksa bunu ona göstermemelidir; böylece
onun kırılmasını önlemiş olur. Ancak bu musibete uğrama konusunda mazur değilse
örneğin hırsızlık yaptığı için eli kesilmişse şükür secdesini göstererek
yapabilir. Bunu Kadı Hüseyin, Fevranı ve diğer alimler söylemiştir.
El-Mühimmat'ta bu
"kişinin tövbe ettiği bilinmiyorsa" diye kayıtlanmıştır. Aksi
takdirde el-Mecmu'da belirtildiği ne göre şükür secdesini gizli yapar.
el-Mecmu'da
belirtildiğine göre bir nimete kavuşan veya bir musibetten kurtulan kimse de
şükür secdesini açıktan yapar.
İbn Yunus şöyle
demiştir: Serveti çoğaldığında şükür secdesi yapacaksa bunu fakirin yanında onu
kırmamak için açıktan yapmamalıdır.
el-Mühimmat'ta "bu
güzel bir görüştür" denilmiştir.
Not: Kişi; günahını açıktan işleyen, aynı zamanda
kendi katkısı olmaksızın bedenı bir musibete uğramış fasık birini gördüğünde
şükür secdesi yapacaksa bunu açıktan mı gizli mi yapar?
Açıktan yapması
muhtemeldir; çünkü bu kişi günahtan caydırılmaya herkesten daha layıktır.
Gizli yapılması da
muhtemeldir; böylece şükür secdesinin bedenı musibetten ötürü yapıldığı
düşünülüp karşı tarafın kalbi kırılmamış olur.
Şu da muhtemeldir:
Açıktan secde ederek bunun sebebini, yani kendisinin fısktan uzak kaldığı için yaptığını
karşıya açıklayabilir. Veli el-Irakı "bu konuda bir nakil görmedim"
demişse bile güçlü olan görüş sonuncusudur.
Kişi, yukarıda bahsi
geçen şahsa musibet konusunda veya günahkarlıklisyan konusunda ortak olsa şükür
secdesi yapar mı? Veli el-Iraki şöyle demiştir: "Buna temas edeni
görmedim. Alimlerin genel ifadesi bu kişinin secde yapabileceğini, şükür
secdesinin gerekçesi ise yapamayacağını göstermektedir. Bu durumda gerekçe de
bir istisna yapılabilir."
En doğrusu şöyle
demektir: Bu musibet, kişide olanla aynı türden değilse veya aynı türden
olmakla birlikte karşıdakinde daha fazla ise; yahut karşıdaki fısk kendisindeki
ile aynı türden değilse yahut karşıdakinde daha fazla ise kişi şükür secdesi
yapabilir; aksi takdirde yapamaz.
2. ŞÜKÜR SECDESİNİN
YAPILIŞI
Şükür secdesi tıpkı
namaz dışında yapılan tilavet secdesi gibi yapılır. EI-Muharrer' de
belirtildiği üzere yapılış şekli ve şartları aynıdır.
Daha önce geçtiği üzere
tilavet secdesi kaza edilmediği gibi şükür secdesi de kaza edilmez.
[Şükür ve tilavet
secdeleri binek üzerinde yapılabilir mi? Bu konuda mezhep içinde iki görüş
vardır]
[Birinci görüş]: Daha
doğru görüşe göre namaz dışında yapılan şükür ve tilavet secdelerini yolcu
binek üzerinde ima ile yapabilir. Çünkü binekten inmek bir zorluktur. Secdenin
en büyük rüknü alnı yere koymaktır. Binek üzerinde bunlar yapıldığında bunların
en büyük rükünleri ortadan kalkmakla birlikte yine de caizdir.
Tercih edilen görüşe
göre cenaze namazı binek üzerinde kılınmaz. Çünkü cenaze namazı nadiren kılınan
bir namazdır, onu kılmak için binekten inmek zor değildir. Ayrıca ölünün
saygınlığı onun namazı için binekten inmeyi gerektirir.
[İkinci görüş]: Tilavet
ve şükür secdelerinin binek üzerinde yapılması caiz değildir; çünkü binek
üzerinde yapıldığında en önemli rÜknü yani alnı yere koymak ortadan
kalkmaktadır.
Kişi binek üzerine
konulmuş bir küçük kulübe üzerinde namaz kılarsa bunun caiz olduğu konusunda
bir görüş ayrılığı yoktur.
Yürüyen kişi secde ayeti
okursa yere secde yapar.
Binek üzerinde ima ile
kılınması caiz olan bir namazda secde ayeti okunursa, nafile namaza tabi olarak
bunu binek üzerinde yapmak caizdir; bu konuda görüş ayrılığı yoktur.
"Tilavet
secdesi" ifadesi şükür secdesini dışarıda bırakmaktadır; çünkü şükür secdesi
namazda yapılmaz.
Not: EI-Mecmu'da belirtildiğine göre şükür secdesi
ile birlikte sadaka vermek ve şükür için namaz kılmak sünnettir.
Harezmi şöyle demiştir:
Kişi şükür secdesi yapmak yerine sadaka verirse veya iki rekat namaz kılarsa
iyi olur.
Kişi, şükür secdesi
yapmak için namazda secde ayeti okursa bu caiz olmaz. Secde yaparsa bu namaz
batıl olur. Bu, namaz kılmanın yasak olduğu vakitte, tahiyyetü'l-mescid kılmak
için camiye girmeye benzer.
Burada dikkat edilmesi
gereken husus şudur: Kişi Cami'ye girdiği için Tehiyyatü'l-Mescid namazı
kılmıyor, Tehiyyatü'l-Mescid namazı kılmak için Cami'ye giriyor. Buda yeni bir
ibadet türü uydurma olabilir.
Kişi namazda iken
okuduğu secde ayeti için secde yaparken hem tilavet hem de şükür secdesi
yapmaya niyet etse, batıl kılan yön baskın kabul edilerek namaz batıl olur.
Ancak imama uyan kişi ayeti okurken hem secde ayeti okumaya ve hem de imama
cevap vermeye niyet ederse namaz batıl olmaz; çünkü imama cevap vermek namazin
maslahatı içindir. Bu yüzden şöyle denilmiştir: "Kişi yalnızca imama cevap
vermeyi kastetse bile namaz batıl olmaz" .
Kişi bir sebep
olmaksızın secde yaparak Allah'a yaklaşmak istese -namazdan sonra bile olsa- bu
haram olur. Bu, namaz dışında yalnızca rüku yaparak Allah'a yaklaşma isteğinin
haram olması gibidir. Çünkü bu bidattır, -istisna edilen hariç- her bidat
dalalettir. Hatta -Allah bizleri korusun-bidatın küfrü gerektireni bile vardır.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN