|
DAVA VE ŞAHİDLİK |
GİRİŞ
"Dava"
kelimesi sözlükte istemek, temenni etmek anlamına gelir. Nitekim şu ayette bu
anlamda kullanılmıştır: "Onlara [cennette] istedikleri vardır"
[Yasin, 57]
Dava kelimesinin
sonundaki [ya şeklinde yazılan] elif müenneslik bildirir. Bu kelime
"Deava" şeklinde ve "deavı" şeklinde çoğul yapılır.
Bir görüşe göre davacı,
talep ettiği şeyden kendisini temize çıkarsın diye davalıyı mahkemeye çağırdığı
için bu kelimeye [çağırmak anlamına gelen] dava denilmiştir.
Davanın terim anlamı
"bir hakim nezdinde kişinin başkasında alınması gereken bir hakkı
bulunduğunu bildirmek"tir.
"Beyyinat"
kelimesi "beyyine" kelimesinin çoğulu olup "şahitler'; anlamına
gelir. Onlara bu ismin verilmesi hakkın onlar sayesinde açağa çıktığı içindir.
Nevevi "dava"
kelimesini tekil olarak, "beyyinat" kelimesini ise çoğulolarak
zikretmiştir; çünkü dava hakikatte bir tanedir, şahitler ise farklıdır.
Bu konuda temel delil şu
ayettir:
"Aralarında hüküm
vermesi için Allah'a ve Resulü'ne çağrıldıklarında içlerinden bir grup yüz
çevirir. " [Nur, 48]
Bu konudaki delillerden
birisi de hadislerdir. Müslim'de yer alan hadis şu şekildedir:
> İnsanlara sırf iddiaları
esas alınarak talep ettikleri şeyler verilseydi kimi insanlar başkalarının
canını ve malını talep ederdi. Ancak [durum böyle değildir] yemin etmek davalı
üzerine gereklidir. (Müslim, 4445)
Beyhaki, hasen bir
senetle [yukarıdaki hadisin devamında] şunu rivayet etmiştir:
> Ancak delil
getirmek davacı üzerine, yemin etmek de [iddiayı] inkar eden üzerine
gereklidir. (Beyhaki, Da'va ve'l-beyyinat, 10, 252)
Bunun gerekçesi şudur:
Davacı, aslolana aykırı bir şey iddia ettiğinden onun tarafı zayıftır. Bu
sebeple güçlü bir delil getirmekle yükümlü tutulmuştur. İnkar edenin tarafı ise
güçlü olduğundan onun zayıf bir delil getirmesi yeterli görülmüştür. Şahit
güçlü buna karşılık yemin zayıftır; çünkü yemin eden kişi yemininde yalan
söyleme töhmeti altındadır. Zira o bu yeminle kendisinden davayı bertaraf
etmektedir. Şahit ise böyle değildir.
Hukukı anlaşmazlıklar
beş şeye dayalıdır:
1. Dava / iddia
2. Cevap
3. Yemin
4. Yeminden kaçınma
5. Şahitler
Nevevi de konuyu buna
uygun bir şekilde ele almış ve önce birinci mesele ile başlamıştır.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN