|
İCARE / KİRA – HİZMET SÖZLEŞMESİ |
GİRİŞ
A. İCARE'NİN SÖZLÜK VE TERİM ANLAMLARI
B. KİRA / HİZMET
SÖZLEŞMESİNİN MEŞRUİYETİ
A. İCARE'NİN SÖZLÜK VE TERİM ANLAMLARI
Arapça'da ....
"icare" kelimesi sözlükte "ücret" anlamında bir isim olarak
kullanıldığı halde sonradan "kira akdi" için kullanılması meşhur
olmuştur.
İcarenin terim anlamı
"bilinen ve belirli bir ücret karşılığında başkasına devri mümkün olan
maksud bir menfaat üzerinde gerçekleşen akit"tir.
"Menfaat"
ifadesi malı dışarıda bırakmaktadır.
"Maksud"
ifadesi, insanların mallarını birkaç kelime söyleyerek satma hünerine sahip
olan satıcıları, birkaç kelam etmesi için ücretle tutmak gibi önemsiz ve
değersiz işleri dışarıda bırakmaktadır.
"Bilinir"
ifadesi mudarebe akdini ve [gerçekleşip gerçekleşmeyeceği] bilinmeyen [örneğin
kölenin yakalanması vb.] bir işin yapılması karşılığında ödül vaad etmeyi
dışarıda bırakmaktadır.
"Belirli bir ücret karşılığında
başkasına devri mümkün olan" ifadesi, [evlilik sonucu erkeğin elde ettiği]
cinsel ilişki menfaatini dışarıda bırakmaktadır. Zira cinsel ilişki menfaatini
elde etmek üzere yapılan akde icare [kira akdi] denmez.
[İtiraz] Cinsel ilişki menfaati tanıma zaten dahil
olmadığından onu çıkarmaya gerek yoktur.
Zira koca cinsel ilişki
menfaatine malik olmamakta yalnızca cinsellikten yararlanma hakkını elde
etmektedir.
[Cevap] Tanımda yer alan "bir menfaat
üzerinde" ifadesi menfaate malik olmayı ifade etmemektedir. Bu yüzden
"belirli bir ücret karşılığında ... " ifadesiyle evlilikle elde
edilen cinsel ilişki hakkı dışarıda bırakılmıştır.
"Bir bedel
karşılığında" ifadesi menfaatlerin hibe edilmesini, vasiyet edilmesini,
menfaatlerde ortak olmayı ve ariyet akdini dışarıda bırakmaktadır.
"Bilinen"
ifadesi müsakat akdini ve bilinen bir iş hususunda bilinmeyen bir bedel
karşılığında yapılan cuale akdini dışarıda bırakmaktadır. Örneğin kişinin
yiyecek-içecek masraflarını karşılayarak onu vekaleten hacca göndermek, kafir
birinin bize içindeki bir cariyenin kendisine ait olması karşılığında bir
düşman kalesini göstermesi gibi şeyler kira akdinin dışında kalmaktadır.
Bununla birlikte "gelip geçme hakkı" vb. gibi hakların satımı ile
bilinen bir iş karşılığında bilinen bir ödül verme meselesi Nevevl'nin
ifadelerine yönelik bir itiraz noktası teşkil etmektedir.
B. KİRA / HİZMET
SÖZLEŞMESİNİN MEŞRUİYETİ
Kira / Hizmet akdinin
meşru olduğu konusunda icma bulunmaktadır. Ancak icmadan da önce bu konudaki
ana delil şu ayettir: Boşadığınız kadınlar] çocuğunuzu emzirirlerse onlara
emzirme ücretlerini verin. [Talak, 6]
Bu ayet, kira / hizmet
sözleşmesinin meşrUiyetine şu bakımdan delilolmaktadır: Herhangi bir sözleşme
yapmaksızın süt emzirme teberru mahiyetinde bir iş olup bir ücreti gerektirmez.
Bir ücreti gerektirmesi ancak sözleşme ile söz konusu olabilir. Dolayısıyla
ayeti bu şekilde yorumlamak tek seçenektir.
[*] - Buhar! ve
Müslim'in rivayet ettiği bir hadise göre Hz. Peygamber (s.a.v.) hacamat
yaptırmış (kan aldırmış) ve hacamat yapan kişiye de ücretini vermiştir.
(Buhari, İcare, 2278; Müslim, Müsakat, 4017)
[*] - Buharl'de
bildirildiğine göre Hz. Peygamber (s.a.v.) ve Hz. Ebu Bekir, [hicret esnasında]
Dıloğulları kabilesinden Abdullah bin Uraykıt adında birini [kılavuzluk yapsın
diye] ücretle tutmuşlardır. (Buhari, icare, 2263)
[*] - Müslim'de yer alan
rivayete göre Hz. Peygamber (s.a.v.) müzaraayı yasaklamış bunun yerine
kiralamayı emretmiştir. (Müslim, Buyu', 3932)
[*] - İbn Mace ve
Beyhakl'nin belirttiğine göre Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: İşçinin
ücretini alnının teri kurumadan veriniz.(ibn Mace, 2443; Beyhaki, icare, 6,
120)
[*] - Rivayete göre Hz.
Ali bir Yahudi ile "kovası bir hurma karşılığında" olmak üzere
kuyudan su çekmek için anlaşma yapmış ve kırk küsür kova su çekmiştir.
Kira / hizmet
sözleşmesinin meşru kılınmasına ihtiyaç bu!unmaktadır; çünkü herkesin binecek
hayvanı, oturacak evi ve hizmetçisi bulunmadığından nasıl ki satım akdi yoluyla
malların satılmasına izin verilmişse bunların kiralanmasına da izin
verilmiştir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
A. KİRA / HİZMET
SÖZLEŞMESİNİN İKİ TARAFINA İLİŞKİN ŞARTLAR