|
SELEM / SELEF MAL TÜRÜ ŞARTLARI |
4. HURMA VE HUBUBAT
ÜZERİNDE YAPILAN SELEM AKDİNİN ŞARTLARI
Hurma üzerinde selem
akdi yaparken hurmanın rengi, türü ve yetiştirildiği belde belirtilir. Yine hurma
tanelerinin küçüklük ve büyüklüğü, eski mi yeni mi olduğu belirtilir.
Buğday ve diğer hububat
da hurma gibidir.
1. Hurma veya üzüm
üzerinde selem akdi yaparken;
> "Beyaz"
veya "kırmızı" vb. ifadelerle rengini,
> "Ma'kılı"
ve "berni" vb. ifadelerle türünü,
> "Mısır'da
yetiştirilen" veya "Bağdat'ta yetiştirilen" diyerek şehrini,
> Tanelerinin
küçüklük ve büyüklüğünü -çünkü taneleri küçük olanlar daha güçlü ve
şiddetlidir-
> Eskilik veya
yeniliğini belirtir. Çünkü amaç bunların farklı olmasına göre değişmektedir.
Aynı yılın mı yoksa iki
yıl öncesinin eski hurması mı olduğu da beiirtilmelidir. Şayet akit esnasında
herhangi bir şey belirtilmezse İmam Şafii (r.a.)'nin açık ifadesine göre akit
caiz olur, bu durumda "eski" adı verilecek hurma anlaşılır.
Maverdl'nin belirtitği
üzere hurmanın kurumasının ağaçta mı yoksa ağaçtan toplandıktan sonra mı
olacağı da belirtilmelidir. Hurma ağaçta iken kurutulursa daha kalıcı, ağaçtan
toplandıktan sonra kurutulursa daha berrak olur.
2. "Hurma üzerinde selem
akdinin caiz olduğu" hükmünden, "üst kabuğu içinde gizlenmiş olan
hurma" üzerinde yapılan selem akdi istisna edilmiştir ki buna acve hurması
denilmektedir. Maverdı'nin alimlerimizden naklettiğine göre acve hurması
üzerinde selem akdi yapmak sahih değildir; çünkü bunları kabuğunda sakladıktan
sonra akitte koşulan sıfatları tam olarak zabtetmek mümkün olmaz. Demırı şöyle
demiştir: Ayrıca acve hurması genellikle tek bir nitelikte kalmaz.
3. Kişi çekirdeği
çıkarılmış hurma üzerinde selem akdi yapsa el-Havi'de belirtildiğine göre bunun
sahih olup olmadığına dair iki görüş bulunmaktadır. Bunun sahih olduğu görüşü
daha ağır basmaktadır.
4. Yukarıda zikredilen
hükümler bakımından yaş hurma kuru hurma gibidir. Bilindiği gibi yaş hurmanın
kuruması söz konusu değildir.
5. Yukarıda zikredilen
şartlar bakımından buğday ve diğer hububat da hurma gibidir. Buna göre hububat
üzerinde selem akdi yapılırken kişi Şam, Mısır, Saidı, Buhayrı diye türünü
söyler ve "beyaz", "kırmızı", "esmer" diyerek rengini
söyler.
Subkı şöyle demiştir:
Günümüzde insanların adeti buğdayın rengini ve tanelerinin küçüklük ve
büyüklüğünü zikretmemektir. Bu İmam Şafiı (r.a.)'nin açık ifadelerine ve
mezhebimiz alimlerinin görüşlerine aykırı fasid bir örftür, buna dikkat
edilmesi gerekir.
***
Not: Unlarda selem akdi yapılması sahihtir. Böyle
bir sipariş akdinde "miktar" dışında [unun elde edileceği]
"tane" üzerinde yapılan akitteki hususları zikreder. Yine bu akitte
unun "hayvanların çalıştığı değirmen", "su değirmeni" ile
çekilmiş olup olmadığını da zikreder. Yine kişi unun sertlik ve yumuşaklığını
da zikreder.
Kepek üzerinde selem
akdi yapılması -İbn Sabbağın belirttiğine göre- şayet ölçüsü ölçekle
zaptedilebiliyorsa ve sıkıştırma yahut sıkıştırmamakla farklılığı artmıyorsa
sahihtir.
Saman üzerinde selem
akdi sahihtir.
Ruyanı şöyle demiştir:
Kavut ve nişasta üzerinde selem akdinin caiz olup olmadığı konusunda iki görüş
bulunmaktadır. Mezhepte esas alınan görüşe göre unda selem akdi caiz olduğu
gibi bunlarda da caizdir.
Şeker kamışında -yani
kamış alttaki kabuğu içindeyken- tartı ile selem akdi yapılması caizdir. İmam
Şafii (r.a.)'nin belirttiği üzere bu durumda tadı bulunmayan en üst kısmın
kesilmesi gerekir. Müzem "en altındaki damarların birleştiği yerlerin
kesilmesi de gerekir" demiştir.
Gayri menkul üzerinde
selem akdi sahih olmaz; çünkü kişi gayri menkulun yerini belirlerse belirlenmiş
bir şey zimmette sabit olmaz, şayet belirlemezse bu durumda da bilinmezlik söz
konusu olur.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
5. ÇEŞİTLİ MALLAR
ÜZERİNE YAPILAN SELEM AKİTLERİ