|
RİBA / FAİZ |
1. RİBA'NIN TÜRLERİ VE
HARAMLIĞININ DELİLLERİ
Riba'nın üç türü vardır:
1. Ribe'l-fadl
[Fazlalıktan doğan faiz): Bedellerden birinin diğerinden daha fazla olduğu
satım türüdür.
2. Ribe'l-yed [Teslimden
doğan faiz): Bedellerin her ikisinin veya birinin tesliminin geciktirildiği
satım türüdür.
3. Ribe'n-nesa [Vadeden
doğan faiz): Vadeli satımdan doğan faizdir.
Mütevelli "bir
yarar elde etmenin şart koşulduğu borç vermeden [karz] doğan faiz"i de
buna eklemiştir. Zerkeş! "bunu ribe'l-fadl'a dahil etmek mümkündür"
demiştir.
Ribanın haram olduğu
konusunda icma vardır.
Ancak bundan önce
konuyla ilgili şu ayetler vardır: Faiz yiyenler (kabirlerinden), şeytan çarpmış
kimselerin cinnet nöbetinden kalktığı gibi kalkarlar. Bu hal onların
"Alım-satım tıpkı faiz gibidir" demeleri yüzündendir. Halbuki Allah,
alım-satımı helal, faizi haram kılmıştır. Bundan sonra kime Rabbinden bir öğüt
gelir de faizden vazgeçerse, geçmişte olan kendisinindir ve artık onun işi
Allah'a kalmıştır. Kim tekrar faize dönerse, işte onlar cehennemliktir, orada
devamlı kalırlar.
Allah faizi tüketir
(Faiz karışan malın bereketini giderir), sadakaları ise bereketlendirir. Allah
küfürde ve günahta ısrar eden hiç kimseyi sevmez.
İman edip iyi işler
yapan, namaz kılan ve zekot verenler var ya, onların mükofatları Rableri
katındadır. Onlara korku yoktur, onlar üzüntü de çekmezler.
Ey iman edenler! Allah'tan
korkun. Eğer gerçekten inanıyorsanız mevcut faiz alacaklarınızı terkedin.
Şayet (faiz hakkında
söylenenleri) yapmazsanız, Allah ve Resulü tarafından (faizcilere karşı) açılan
savaştan haberiniz olsun. Eğer tevbe edip vazgeçerseniz, sermayeniz sizindir;
ne haksızlık etmiş ne de haksızlığa uğramış olursunuz.
Eğer (borçlu) darlık
içinde ise, eli genişleyinceye kadar ona mühlet vermek (gerekir). Eğer
(gerçekleri) anlarsanız bunu sadakaya (veya zekata) saymak sizin için daha
hayırlıdır.
Allah'a döndürüleceğiniz,
sonra da herkese hak ettiğinin eksiksiz verileceği ve kimsenin haksızlığa
uğratılmayacağı bir günden sakının. [Bakara,275-281]
[Konuyla ilgili diğer
ayetler de şöyledir:]
> Ey iman edenler!
Kat kat arttırılmış olarak faiz yemeyin. Allah'tan sakının ki kurtuluşa
eresiniz. [Al-i İmran, 130]
> İnsanların
mallarında artış olsun diye verdiğiniz herhangi bir faiz, Allah katında artmaz.
Allah'ın rızasını isteyerek verdiğiniz zekata gelince, işte zekatı veren o
kimseler, evet onlar (sevaplarını ve mallarını) kat kat arttıranlardır. [Rum,
39]
Faizin haram olduğunu
gösteren pekçok hadis de bulunmaktadır.
[*] - Bunlardan biri
Müslim'de yer alan şu hadistir: Resulullah (s.a.v.) faizi yiyeni, yedireni,
faizli işlemi yazıya geçireni ve buna şahitlik edenleri lanetledi. (Müslim,
Müsakat, 4068)
[*] - Konuyla ilgili
Darekutnı ve Beyhak! şunu rivayet etmiştir: İnsanoğlunun faizden kazanıp yediği
bir dirhemin günahı Allah katında otuz altı defa zina etmekten daha
şiddetlidir,lDarekutni, Buyu', 3, 16; Müsned-i Ahmed, 5, 225)
[*] - Hakim
en-Nisaburl'nin sahih adlı eserinde MesrOk b. Abdullah'tan rivayet edildiğine
göre Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Faizin yetmiş küsür türü vardır.
Bunların en hafifi kişinin annesiyle ilişki kurması gibidir. Faizin en kötüsü
de kişinin müslüman bir şahsın kişiliğine saldırmasıdır.(Müstedrek, Buyu', 2,
37. Hakim, bu hadisin Buhari ve Müslim'in şartlarına göre sahih olduğunu
söylemiştir)
Faiz yemek büyük
günahlardandır.
Maveroı şöyle demiştir:
Faizin hiçbir şeriatta asla helal kılınmadığı da söylenmiştir. Nitekim [Yüce
Allah Yahudilerin lanetlenmelerinin sebeplerinden biri olarak]
"kendilerine [Tevratta] faiz yasaklandığı halde faizi yemeleri
sebebiyle" buyurmuştur. [Nisa, 161]
Not: Subki ve İbn Ebu Bekir anlatıyor: Bir adam
Malik b. Enes'e gelip şöyle dedi.
Ey Abdullah'ın babası!
Sarhoş bir adam gördüm yukarılara sıçrayarak [gökyüzündeki] ayı yakalamaya
çalışıyordu. Onu bu halde görünce "İnsanoğlunun midesine şaraptan daha kötü
bir şey giriyorsa karım boş olsun" deyiverdim. [Karımı boşamış oldum mu?]
İmam Malik: Sen git de
ben bu konu üzerinde biraz düşüneyim, dedi.
Adam ertesi gün gelince
İmam Malik adama şöyle dedi: Senin karın boştur. Çünkü ben Kitap ve sünneti
karıştırdım da bu ikisinde ribadan daha kötüsünü bulamadım. Çünkü Allah faiz
yiyenlere savaş açtığını bildirmekte "Allah ve Resulü tarafından açılmış
bir savaşla karşı karşıya olduğunuzu bilin" [Bakara, 279] buyurmaktadır.
Hz. Ömer "bizim
çarşı-pazarımızda yalnızca faizle ilgili hükümleri bilenler ticaret
yapsın!" demiştir.
Hz. Ali de "Faiz
konusunda bilgi sahibi olmadan ticarete atılanlar mutlaka faize bulaşırlar,
bulaşırlar, bulaşırlar" demiştir.
Bu bölüm boyunca faizli
alım-satımlar ve alım-satımda fazlalık olarak kabul edilen şeylerden
bahsedilecektir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
A. AYNI CİNSTEN
OLAN YİYECEK MADDELERİN KARŞILIKLI SATIMI