|
ARAZİ, AĞAÇ, ÜRÜN, EV V.S. |
4. EV SATIMI
Nevevi daha sonra
satımda kullanılan lafızlardan dördüncüsü olan "dar" [ev] sözcüğüne
ilişkin meseleyi ele almıştır.
Ev satımında arazi ve hamam
da dahil bütün binalar satım kapsamına girer. Kova, bakraç, yatak gibi taşınır
mallar satım kapsamına girmez.
Takılmış kapılar,
kapıların halkaları, çamaşır yıkama yeri, çivi ile çakılmış raflar ve
merdivenler de satıma girer.
Doğru olan görüşe göre
değirmenin iki taşından alttaki taş ve üstteki taş, sabitlenmiş kilidin
anahtarı da satım akdine girer.
1. Herhangi bir kayıt
zikredilmeksizin ev satıldığında;
[a] - Evin arazisi
satıcıya ait ise bu da satım akdine dahil olur. Bu konuda icma vardır. Evin arazisi vakfedilmiş ise veya satıcıdan
başkasına ait ise arazi satım kapsamına girmez. Müşteri bu durumu bilmeden evi
satın almışsa [öğrendikten sonra] muhayyerlik hakkına sahip olur.
[b] - Evin üst veya alt
tarafında bulunan bütün binalar da satım akdine dahil olur. Çünkü
"ev" sözcüğü hem bina hem de araziyi kapsamaktadır.
[c] - Kanatlar,
balkanlar, merdivenler, eve bağlı asma merdivenler, tavan, tuğlalar, yere
sabitlenmiş döşeme de satım akdinin kapsamına girer.
[d] - Evin sabit hamam ı
da satım akdinin kapsamına girer; çünkü bu da evin yararlanılan
bölümlerindendir.
İmam Şafii (r.a.)'nin
ifadesi olarak hamamın satım kapsamına girmediği de nakledilmiştir. Rebi b.
Süleyman bunu "Hicaz'da olan, ahşaptan olup taşınır şekilde olan
hamamlar" şeklinde yorumlamıştır.
[e] - Ev satımında
taşınır eşyalar; yani kova, bakraç, yatak gibi eve raptedilmemiş eşyalar ile
gömülü taşınır eşyalar satım akdinin kapsamına girmez. Çünkü "ev"
sözcüğünün kapsamına bunlar dahil değildir.
[f] - Ev satımında; eve
takılı olan kapılar, halkaları, sabitlenmiş kilitleri, variller, fırıncıların
hamur tekneleri, çamaşır beyazlatıcılarının tahtaları, içinde banyo yapılan
yerler, eve çiviyle sabitlenmiş -toprakla sabitlenmiş olanlar da böyledir- raf
ve merdivenler de satım akdine dahildir.
[g] - Doğru olan görüşe
göre; değirmenin iki taşından alttaki sabit olduğundan ev satımında o da akdin
kapsamına girer. Diğer görüşe göre bu, taşınır bir şeyolduğu için satım akdinin
kapsamına girmez; bunun sabitlenmesinin sebebi değirmeni kullanırken değirmen
sallanmasın, kullanım kolayolsun diyedir.
Daha doğru görüşe göre
değirmenin üst taşı ile kapıya sabitlenmiş kilidin anahtarı da satım akdine
dahildir; çünkü bu ikisi sabitlenmiş bir şeye bağlı taşınırlardır. Taşınır
anahtarın kilidi ise bundan farklıdır; çünkü o, sabitlenmiş değildir. Diğer
görüşe göre ise değirmenin üst taşı ile kilidin anahtarı satım akdine dahil
değildir, çünkü bunlar taşınır mallardır.
Yukarıdaki görüş
ayrılığı değirmenin alt taşının ev satımında akde girip girmediğ konusundadır.
Rafii eş-Şerhu'l-kebir ve el-Muharrer'de bunu açık olarak ifade ettiği halde
Nevevi el-Minhac'da
olduğu gibi er-Ravda'da da bunu zikretmemiştir. Nevevi çamaşır yıkanılan yerin
sabit olması kaydını, bu konuda mezhep içinde yer alan görüşü ve bundan sonra
gelen iki meseledeki görüşleri zikretme miştir. Bu konuda el-Muharrer'in
ifadesi şu şekildedir: "Mezhep içindeki iki görüşten daha doğru olanına
göre sabit olan çamaşır yıkama yerleri ve raflar, çivilenmiş merdivenler ve değirmenin
iki taşından altta olanı da ev satımında akde dahildir." Nevevi bu
ifadeden, kaydın ve görüş ayrılığının yalnızca çamaşır yıkama yerinden sonraki
iki şeye ait olduğu sonucunu çıkarmıştır.
Dükkanların levhaları
ile bitişik olan bir menfaatin kendisine bağlı olduğu ayrı her türlü mal da
satım akdine dahildir. Buna fırının başı, kuyu ve değirmenin sandukası, gemi
aletlerini örnek olarak zikredebiliriz.
[Soru] Alimler ev satımında kapıların eve bitişik
olması kaydını koydukları halde dükkan satımında levhaların bitişik olması
kaydını niçin koymamışlardır?
[Cevap] Evdeki kapıların aksine dükkanların
levhalarının dükktmdan ayrı olması konusunda yerleşik bir adet bulunmaktadır.
Not: Ev vb. bir taşınmazın satımında şayet satılan
yerde kuyu varsa ve kuyuda su varsa, satım akdi esnasında kuyuda bulunan su
akdin kapsamına girmez. Bu, aşılanmış ağaç satımında meyvenin akde dahil
olmamasına ve sarnıç satımında içindeki suyun akde dahil olmamasına
benzer.
Şayet kişi bunların akde
dahil olmamasını şart koşmamışsa akit fasid olur, çünkü içindeki ile sonradan
eklenen birbirine karışır. Bunların tek başına satımı sahih değildir. Satımın
sahih olabilmesi için bunların akde dahil olmasını şart koşmak gereklidir.
Sarnıcın suyunun satımı bu konuda farklıdır.
Ev satımında, arazinin
içinde bulunan altın ve gümüş akde dahil olup arazinin üzerinde olan altın
gümüş dahil değildir. Arazinin üzerindeki altın ve gümüşün hükmü tuz, kireç ve
kibritin hükmü gibidir. Bunlardan arazide görünür olan şeyin satımı zikredilen
şeylerin satımının sahih olmaması ve şart koşulmadıkça arazi satımına dahil
olmaması bakımından sonradan hasıl olan suyun satımı gibidir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN