|
HAC-UMRE / MEKKE’YE GİRİŞ |
1. MEKKE'YE GİRİŞ YAPMA
KONUSUNDA EN FAZİLETLİ DAVRANIŞLAR
[Mekke'ye girme
konusunda] en faziletli olan davranışlar şunlardır:
Arafat vakfesinden önce
girmek,
Medine yolundan gelerek
Mekke'ye girecek olan kimselerin Zi tuva denilen yerden önce gusletmesi,
Mekke'ye Keda tepesinden
girmesi,
Kabe'yi gördüğünde şu
duayı okuması:
Allahümme zid
haze'l-beyte teşrifen ve ta'zimen ve tekrimen ve mehabeh. Ve zid min şerafihi
ve 'izamihi mimmen haccehu evi'temerahu teşrifen ve tekrimen ve ta'zimen ve
birre. Allahümme ente's-selam ve minke's-selamu fe hayyina rabbena bi's-selam.
Sonra da Mescid'e Şeybe
oğulları kapısından girmesi.
A. ARAFAT VAKFESİNDEN ÖNCE GİRİŞ YAPMAK
B. MEDİNE YOLUNDAN GELENLERİN Zİ
TUvA'DA GUSLETMESİ
C. MEKKE'YE KEDA GEÇİDİNDEN GİRİŞ
YAPMAK
D. KABE'Yİ GÖRDÜĞÜNDE DUA ETMEK
E. MESCİD-İ HARAM'A ŞEYBE OGULLARI
KAPISINDAN GİRİŞ YAPMAK
A. ARAFAT VAKFESİNDEN
ÖNCE GİRİŞ YAPMAK
Hac için -bu bir kıran
haccı bile olsa- ihrama giren kişi için en faziletli davranış -şayet haccı
kaçırmaktan korkmuyorsa- Mekke'ye Arafat vakfesinden önce girmesidir. Bu hükmün
delili konuyla ilgili sünnete uymaktır. Ayrıca birazdan gelcek sünnetlerin pekçoğunun
yapılabilmesi imkanını elde etmektir.
B. MEDİNE YOLUNDAN
GELENLERİN Zİ TUvA'DA GUSLETMESİ
Medine, Şam, Mısır ve
Mağrib [kuzeyafrika] yolundan gelenlerin Zıtuva' da gusletmesi en faziletli
davranıştır. Bunun nedeni Buhari ve Müslim'in rivayet ettiği hadislerdir.
(Buhari, Hac, 1553; Müslim, Hac, 3034)
"Tuva"
kelimesinin sonunda hemze yoktur. Baş harfi her üç harekeyle de okunmakla
birlikte en uygunu [tava şeklinde] fetha!ı okunmasıdır. Burası Mekke' de iki
tepe arasında, aşa ğıdaki tepeye daha yakın bir vadinin adıdır. Taşlarla
yapılmış bir kuyusu bulunduğu için buraya "kuyulu yer" anlamında bu
isim verilmiştir. "Tayy" bina demektir.
Buraya giren kişinin hac
için girmiş olmasıyla -Nevevi'nin el-Mecmu'da açık olarak ifade ettiğine göre-
umre için girmiş olması arasında bir fark yoktur.
Bazıları
"er-Ravda'daki ifade bunun yalnızca hac yapan kişiye özgü olmasını
gerektirir" demişlerse de bu kastedilmemiştir. Aksine Buhari ve Müslim'de
yer alan hadis bunun hem ihramlı hem de ihramsız kişi için müstehap olduğunu
göstermektedir. EI-Mecmu'da olan görüş tercihe şayan olan görüştür.
Mekke'ye giriş için
gusletmeye gelince; önceki konuda bunun mutlak olarak müstehap olduğu geçmişti.
Burada bu guslün mekanını -yani Zıtuva'da yapıldığını- belirtmek için tekrarlamıştır.
Medine yolu dışından
Yemen vb. yerlerden gelen kimse ise -elMecmu'da ve diğer eserlerde
belirtildiğine göre- bu mesafeyle [yani Zıtuva ile] aynı uzaklıktaki bir yerde
gusleder.
Muhibbü't-Taberı şöyle
demiştir: "Bunun bütün hac ve umre yapanlar için müstehap olduğu
söylenirse uzak bir görüş olmaz".
İtimad edilen görüş
önceki görüştür.
Alimlerin genel ifade
kullanmasından anlaşıldığına göre bu konuda erkek ile diğer kimseler [kadın,
çift cinsiyetli şahıs, çocuk vb.] arasında bir fark yoktur.
C. MEKKE'YE KEDA
GEÇİDİNDEN GİRİŞ YAPMAK
Mekke'ye girmede en
faziletli giriş yeri Keda geçididir. Burası Mekke'nin üst tarafındaki tepe olup
Mekke'nin en üst bölgesinde yer alır.
Bu geçit kişinin yolu üzerinde
olmasa bile buradan girmek daha faziletlidir. Nevevi bu görüşün "doğru
görüş" olduğunu belirtmiş ve kendisi de tasvip etmiştir. Çünkü Cüveynı
şöyle demiştir: Hz. Peygamber (s.a.v.) bu [geçidin bulunduğu] yere bilinçli
olarak tırmanmıştır.
Rafii, alimlerimizden
bunun Medine yolu üzerinden gelenlere özgü olduğunu aktarmıştır. Çünkü başka
yollardan gelenlerin bu geçit yönünden Mekke'ye giriş yapmasında zorluk
bulunmaktadır. Bu, gusül bahsinde geçen açıklamalara uygun olmakla birlikte
itim ad edilecek olan görüş öncekidir. İsnevi şöyle demiştir: "Birinci
görüşe göre arada şu fark vardır: Keda geçidinden giriş yapma ile ilgili olarak
zikredilen hikmetler başka bir yoldan gelme durumunda söz konusu
değildir."
Temizlenme amacıyla
gusletmek her nerede yapılırsa yapılsın amaç yerine gelmiş olur.
Mekke'den çıkarken
Kuaykian dağının yanındaki Küda geçidinden çıkış yapmak daha faziletlidir.
Bunun delili Hz. Peygamber (s.a.v.)'in en üstte ki geçitten giriş yapıp en
alttaki geçitten çıkış yapmasıdır.
"Seniyye" iki
dağ arasındaki dar geçittir.
Mekke'ye girişin en üst
geçide özgü kılınmasının sebebi giren kişinin kadri yüksek bir yere gitmeyi
kastetmesindendir, çıkan kimsenin de bunun tersini yapmasından dolayıdır.
Ayrıca İbn Abbas'tan rivayet edildiğine göre Hz. İbrahim (a.s.)
"İnsanlardan bir kısmının gönlünü onlara meylettir" [İbrahim, 37]
diye dua ederken Mekke'nin en üst geçidindeydi. İsnevl'nin de belirttiği üzere
bu rivayet, ihramlı olmayan kişinin de bu şekilde yapmasının müstehap olması anlamına
gelir. Bunu Süheylı söylemiştir.
EI-Mecmu' da
belirtildiğine göre kişi harem bölgesine girdiğinde şunları yapması sünnettir:
> Gerek dış yapısında
gerekse iç aleminde mümkün olduğunca huşuya riayet etmeyi kalbinde tutması,
> harem bölgesinin
saygınlığını ve başka bölgelere üstünlüğünü düşünmesi,
> Kişinin şu duayı
okuması;
''Allahümme haza
haramuke ve emnüke fe harrimni ale'nnari ve emminni min azabike yevme teb'asü
ibadek, ve'c'alni min evliyaike ve ehli taatik". (= Allah'ım ! Burası
senin harem ve güvenilir bölgendir. Öyleyse kullarını diriltliğin günde beni
cehenneme haram kıl ve azaba karşı güvende kıL. Beni dostlarından ve sana itaat
edenlerden eyle! )
Kişinin Mekke'ye gündüz
vakti ve -şayet zor gelmeyecekse- yürüyerek girmesi, yine zorlukla karşılaşmayacaksa
ve ayağına necasetin bulaşmasından korkuyorsa çıplak ayaklı olması daha
faziletlidir.
Hz. Peygamber (s.a.v.)'e
uyarak gündüzün başında sabah namazından sonra Mekke'ye giriş yapması daha
faziletlidir.
Alimlerin genel ifade
kullanmasından anlaşıldığına göre bu konuda erkekle kadın arasında fark yoktur.
Ezrai'nin belirttiği üzere kadının gece vakti hevdec vb. bir şey üzerinde
girmesi daha faziletli olmalıdır.
Kişinin Mekke'ye girişi
alçakgönüllü ve huşCılu bir şekilde olmalıdır. Maverdl'nin belirttiğine göre
kişi Mekke'ye girerken şöyle dua eder:
> Allahümme,
el-beledü beledük ve'l-beytü beytük, ci'tü etlubu rahmetek ve eummu taateke
müttebian li emrik, radiyen bi kaderik, müslimen li emrik.
O Es'eluke
mes'elete'l-mudtarri ileyk, el-müşfiki min azabike en testakbileni bi afvike ve
en tetecaveze anni bi rahmetike ve en tüdhileni cennetek. (= Allah'ım! Bu şehir
senin şehrin, bu ev senin evindir. Ben senin rahmetini istemek, sana itaat
etmek, emrine uymak, kaderine razı olmak, emrine teslim olmak için geldim. Sana
muhtaç olan ve senin azabından korkan bir kimse olarak senden beni afla
karşılamam, rahmetinle beni cezalandırmaktan vazgeçmeni ve beni cennetine
koymanı istiyorum)
D. KABE'Yİ GÖRDÜĞÜNDE
DUA ETMEK
Kabe'yi gördüğünde şu
duayı okumak sünnettir:
Allahümme zid
haze'l-beyte teşrifen ve ta'zimen ve tekrimen ve mehabeh. Ve zid min şerafihi
ve 'ızamihi mimmen haccehu evi'temerahu teşrifen ve tekrimen ve ta'zimen ve
birre. Allahümme ente's-selam ve minke's-selamu fe hayyina rabbena bi's-selam
(= Allah'ım bu evin [Kabe'nin] şerefini, yüceliğini, saygınlığını ve mehabetini
artır. Hac ve umre yapanlardan onu şereflendiren ve yücelten kimselerin şeref,
saygınlık, yücelik ve iyiliğini arttır. Allah'ım selam sensin ve selam sendendir.
Rabbimiz bizleri selamla selamla dirilt)
Mekke'ye en üst
kısımdaki geçitten giren kişi mescide girmeden önce onu Redm'in baş tarafından
Kabe'yi görür. Kişi kör olması, havanın karanlık olması vb. sebeple Kabe'yi
göremese bile normalde Kabe'nin görülebileceği bir yere geldiğinde yukarıdaki
ellerini kaldırarak duayı okur.
[Duanın metninde yer
alan kelimelerin açıklanmasına gelince;]
''Teşrif'' yüceltme ve
yükseltmedir.
"Ta'zim" saygı
duymadır.
"Tekrim"
tercih etme, faziletli kılmadır.
"Mehabet"
saygı duyma ve yüceltmedir.
"Birr"
iyilikte genişlik ve artıştır.
Kişinin bu duayı
okumasının sebebi sünnete uymaktır. Bununla ilgili rivayeti İmam Şafii (r.a.),
İbn Cüreyc aracılığıyla Hz. Peygamber (s.a.v.)'den mürselolarak rivayet
etmiştir. Ne var ki onun rivayetinde "azzimhu" ifadesi yerine
"kerrimhu" ifadesi geçmektedir.
"Allahümme
ente's-selam": "Allah'ım sen selamsın" yani her türlü
noksanlıklardan salim olan / uzak olansın.
"Ve
minke's-selam": "Selam da sendendir" yani selam senden başlamıştır.
Senin selamınla ikramda bulunduğun kimseler kurtuluşa ererler.
"Fe hayyina rabbena
bi's-selam": "Rabbimiz bizleri selam ile selamla / dirilt": Yani
selamınla bizleri her türlü afetten selamette kıL.
Bu duanın okunmasının sebebi
Beyhaki'nin Hz. Ömer'den yaptığı rivayete dayanmaktadır. Nevevi e!-Mecmu'da
bunun senedinin güçlü olmadığını söylemiştir.
Kişinin önemli olan
konularda istediği şekilde dua etmesi sünnettir. Bunların en önemlisi de
Allah'tan bağışlanma dilemektir.
E. MESCİD-İ HARAM'A
ŞEYBE OGULLARI KAPISINDAN GİRİŞ YAPMAK
Bunun [yani Kabe'yi
görünce yapılacak duanın] ardından Mescid-i Haram'a Şeybe oğulları kapısından
giriş yapmak sünnettir.
Bu, mescid-i harama
açılan kapılardan biridir.
Bu kapı kişinin yolu
üzerinde olmasa bile o kapıdan giriş yapmak -Beyhaki'nin sahih bir senetle
rivayet ettiği- hadis sebebiyle sünnettir.
Bunun aklı gerekçesi de
şudur: Kabe ve hacerü'l-esved bu kapının bulunduğu yöndedir. İzzeddin b.
Abdüsselam'ın Kavaidü'l-ahkam adlı eserinde yer aldığına göre bu [kapının
bulunduğu] yön, Kabe'nin dört yönü içinde en şereflisidir.
Şeybe, Kabe'nin
anahtarları kendi çocuklarında -yani Osman b. Talha' da- bulunan bir adamın
ismidir.
Not: Nevevi'nin sözünün zahirinden bu kapıdan
girişin yalnızca Medine yönünden gelenler için sünnet olduğu gibi bir anlam
anlaşılmaktadır. Çünkü Nevevi bu cümleyi "kişinin Keda geçidinden
girmesi" cümlesine bağlamıştır. Oysa kastettiği bu değildir. Aksine Rafii
şöyle demiştir: "Alimler, kişinin yolu üzerinde bulunsun ya da bulunmasın
Kabe'ye gelen herkesin bu kapıdan giriş yapmasının müstehap olduğunu
söylemişlerdir". Mekke'ye en üst geçitten giriş yapmak bundan farklıdır;
çünkü o meselede -yukarıda geçtiği üzere- görüş ayrılığı bulunmaktadır. Arada
şu fark vardır: Şehrin etrafında dolanmanın aksine mescidin etrafında dolanmada
bir zorluk yoktur.
Kişinin Safa tepesine
Mahzum oğulları kapısından -ki buraya şu anda Safa kapısı denmektedir- çıkması
sünnetir. Kişi hacdan kendi yurduna dönerken Sehm oğulları kapısından -ki
buraya şu anda umre kapısı denmektedir- çıkması sünnettir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
2. KUDÜM [MEKKE'YE
GELİŞ] TAVAFI