Muhammed Bin El-Cehm
El-Bermeki
EBu MUHAMMED: Sonra da Muhammed b. el-Cehm el-Bermeki'ye
geliyoruz. Onun mushafı (Kur'anı), Aristo'nun, kevn ve fesad, ve mantığın tarifleri
hakkındaki kitapları idi. Ömrünü bunlarla geçirir, fakat bir ay ramazan orucunu
tutmazdı. Çünkü -denildiğine göre- oruç tutmaya gücü yokmuş..!
(el-Bermeki) şöyle derdi: "Hiçbir kimse, birisine yaptığı
birşeyden veya bir iyilikten dolayı teşekküre müstehak değildir. Çünkü bu
iyiliği yapan, Allahtan bir sevab ummaktan halî değildir. Bu takdirde ise,
kendi nefsini düşünmüş olur. Yahud yaptığı işi karşılığını umarak yapar. Bu
durumda ise o, kendi kazan cini gözetmiş olur. Yahud da, övgü ve kendi iyiliğinin
anlatılması için yapar.Bu takdirde de kendi haz ve zevkine çalışmış ve
kendisine yardım etmiş olur. Veya o kimseye merhameten veya kalbinin
yufkalığından ötürü iyilik eder. Ama bu takdirde, bu iyiliği ile ancak kendi
rahatsızlığını teskin etmiş ve bununla hastalığını tedavi etmiş olur."
Bu sözler, Rasulullahm: "İnsanlara şükür (teşekkür) etmeyen,
Allaha da şükretmemiş olur. hadisine aykırıdır.
Kelamcılardan biri, el-Bermeki'nin vefatı anında vasiyette
bulunduğunu ve şöyle dediğini anlatır: Rasulullah "Evet, üçtebir kafidir.
Uçtebir de (madununa nisbetle) çoktur. demiştir. Ben ise derim ki,
"üçtebir'in üçtebiri de çoktur. Miskinlerin hakları beytü'l-mal'dedir.
Eğer adam gibi (çalışarak) isterlerse alırlar. Fakat kadınlar gibi (çalışmayıp)
otururlarsa bundan mahrum kalırlar. Kim onlara mer hamet ederse, Allah o
kimseye merhamet etmesin."
EBu MUHAMMED: Onunla beraber yolculuk eden bir adam bana rivayet
etti ki; Birgün, el-Bermekinin hayvanı ürküp kaçınca şöyle demiş:
"Rasulul-lah, hayvana ayağı sürçünce vurunuz, kaçınca vurmayınız."
demiştir. Ben ise, ne tökezleyince ne de kaçınca vurun derim."
EBu MUHAMMED: Rasulullahın bu hadisi söylediği sahih midir, değil
midir? bilmiyorum. Bu ancak el-Bermeki'den rivayet edilen birşeydir ki, o da
bunda hata etmiştir.
Doğru olan birinci söylenen (tökezleyince vurulması)dır. Çünkü
hayvan, bir kuyu (veya nehir)den veya binicisinin görmediği herhangi birşeyden
korkar ve binicisini düşürür ki bunun sonucunda helak olmak vardır.
Rasulullahın, hayvanın kaçmasından dolayı dövülmesini
yasaklamasının, tökezlenince vurulmasını emretmesinin sebebi, tökezlenince
(vurulmak suretiyle) hayvanın gayret etmesi ve tökezlememesi içindir. Çünkü
tökezleme çoğu zaman hayvanın gevşekliğinden meydana gelir.
BİR SONRAKİ İÇİN TIKLA:
Ehl-i Re'y
-Özelükle Ebu Hanîfe-