BEYHAKİ KÜLLİYATI

EDEB

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Yolculuk Adabı

Çorak Topraklarda ve Verimli Topraklarda Yolculuk Şekli

804- Ebü Hureyre, Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle nakleder: "Mümbit topraklarda yolculuk yaptığınız zaman develerinize yerden (ottan) paylarına düşeni verin. Çorak topraklarda yolculuk yaptığınızda yürüyüşünüzü hızlandırın. Gece konakladığınızda yolda konaklamaktan sakının; zira yollar gece vakti zehirli haşaratın uğrağıdır."

[T] Müslim (3/1525).

Bize Enes b. Malik'ten rivayet olunduğuna göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Yolculuğunuzu gece yapmaya gayret edin. Zira gece vakti yeryüzü katlanır (kısa olur.)" [T] İsnadı sahihtir. Ebu Davud (2571).

Yolculukta Konaklama Şekli

805- Ebü Katade der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir yolculukta gece konakladığı zaman sağ tarafına yatardı. Sabaha karşı mala verdiğinde ise başını avuçlarının arasına koyar, dirseklerini de havaya diker öyle uyurdu."

[T] Müslim (1/376).

Kişinin Tek Başına Yolculuğa Çıkmasının Mekruhluğu

806- İbn Ömer'in bildirdiğine göre Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "İnsanlar tek başına yolculuk yapmanın sakıncalarını bilselerdi hiçbir yolcu tek başına gece yolculuğuna çıkmazdı" buyurmuştur.

[T] Buhari (6/137, 138).

807- Amr b. Şuayb'm, babası kanalıyla de desin den bildirdiğine göre bir adam seferden gelince Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ona: "Yolculukta sana kim yoldaşlık yaptı?" diye sordu. Adam: "Kimseyle yoldaşlık yapmadım" cevabını verince Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Tek yolcu tek şeytan gibidir. İki yolcu iki şeytan gibidir. Üç yolcu ise cemaattir buyurdu.

[T] Ebu Davud (2607), Tirmizi (1674, "hasen") ve Nesai, S. el-Kübra (8849).

Yolculuğa Çıkılacağı Zaman Grubun Birini Emir Kılması

808- Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Üç kişi yolculukta olduğu zaman içlerinden birini emir tayin etsinler" buyurdu. Nafi der ki: Bunun üzerine ben Ebu Seleme'ye: "Sen bizim emirimizsin" dedim.

[T] Ebu Davud (2609).

Bu hadis, Ebu Said tarafından da Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den rivayet olunmuştur.

Yolculukta Bineğe Sıra ile Binmek

809- Bize bildirilene göre Hz. Aişe, Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Ebu Bekr es-Sıddik ile birlikte Medine'ye yolculuğa çıkması kıssasında: "Yolculuğa çıktığı zaman Amir b. Fuheyre de kendisiyle birlikte çıktı. Medine'ye yetişene kadar bineğe sıra ile biniyorlardı" demiştir.

810- Ebu Musa: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile bir gazveye çıktığımızda, altı kişi bir deveye sırayla biniyorduk" deyip hadisin devamını zikretti.

[T] Buhari (4128) ve Müslim (1816/149).

811- İbn Mes'tid der ki: Bedir günü bir deveye iki ve üç kişi sırayla biniyorduk. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile sırayla deveye binenler Hz. Ali ve Ebu Lubabe el-Ensari idi. Binme sırası onlara gelince: "Ey Allah'ın Resulü! Sen bin, biz yürürüz" dediler; ancak Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Yürümekte siz benden daha güçlü değilsiniz ve sevaba sizden daha az muhtaç değilim" buyurdu.

Başka rivayette ise Ebu Lubabe yerine Ebu Mersed'in ismi geçmektedir.

[T] Ebu Davud Tayalis! (352) ve Nesai, (8807).

Terkiye Binmek

812- Bureyde der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yürürken eşeğiyle beraber bir adam gelerek: "Ey Allah'ın Resulü! Sen bin, ben terkiye binerim" dedi. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Hayvanın ön tarafına binmeye sen daha çok hak sahibisin, sen orayı bana mı ayırdın?" buyurdu. Adam: "Orasını sana ayırdım" dedi.

Bunu Habib b. eş-Şehid, "Abdullah b. Bureyde'nin bildirdiğine göre Muaz b. Cebel Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir binek getirince" ibaresiyle mürselolarak rivayet etti.

[T] Ebu Davud (2572) ve Tirmizi (2773).

(Giderlerde) Ortak Harcama

813- İbn Abbas der ki: "Yetim malına, erginlik çağına erişene kadar en iyi şeklin dışında yaklaşmayın''[En'am 152] ayeti nazil olunca, insanlar mallarını yetimlerin malından ayırdılar. Bu sebeple yiyecekler bozulmaya, etler kokmaya başladı. Bu durumla ilgili Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şikayette bulununca, "Onların işlerini düzeltmek hayırlıdır. Eğer onlarla bir arada yaşarsanız, artık onlar sizin kardeşlerinizdir"[Bakara 220] ayeti nazil oldu. Bundan sonra yiyeceklerini yetimlerin yiyeceklerine kattılar.

[T] Ebu Davud (2871) ve Nesai (3672). Elbani hasen olduğunu söylemiştir: Sahih Sünen Ebu Davud (2495).

Yolculuk Arkadaşları ile Yardımlaşma ve Birbirlerinin Hizmetini Görme

814- Ebu Said der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile beraber bir yolculuktayken bir adam devesiyle gelip onu sağa sola çevirmeye başladı. Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kimin yanında fazla binek varsa onu bineği olmayana versin. Kimin yanında fazla azık varsa onu azığı olmayana versin" buyurdu. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) o kadar çeşitli mallar saydı ki hiç birimizin sahip olduğu fazla malda bir hakkının olmadığını düşündük.

[T] Müslim, lukata (18).

815- Cabir b. Abdillah der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yolculukta geride kalır ve zayıf ve yürümekte güçlük çekenleri bineğinin arkasına bindirir ve onlara dua ederdi."

Ömer b. el-Hattab'ın da böyle yaptığı bize nakledilmiştir.

[T] İsnadı sahihtir. Ebü Davud (2639).

816- Enes b. Malik der ki: Ben (bir seferde) Cerir b. Abdillah el-Beceli'ye yoldaşlık ettim. Cerir bana hizmet ediyordu. -Halbuki Cerir, Enes'ten daha yaşlı idi.- Cerir: Ben Ensar'ın yapmakta olduklarını gördüğüm bir şeyi, onlardan bulacağım herkese muhakkak ikram ederim" dedi.

Başka bir kanalla "Cerir bir yolculukta benimle beraberken bana hizmet etmeye başladı" ve sonunda "onlardan gördüğüm herkese hizmet ederim" ibaresiyle rivayet olunmuştur.

[T] Buhari 6/83) ve Müslim (4/1951).

817- Abdullah b. Amr'ın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) "Allah katında arkadaş ın en hayırlısı, arkadaşına karşı iyi alandır. Allah katında komşunun en hayırlısı da, komşusuna karşı iyi olandır" buyurmuştur.

[T] İsnadı hasendir. Tirmizi (1944, "hasen garib").

818- Ali b. Bahir'in Haris b. Şureyh'ten bildirdiğine göre Haris Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile gidip Mekke ile Medine arasındaki mescidde namaz kıldı. Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Müslüman, müslümanın kardeşidir. Onunla karşılaştığı zaman verilen selama aynısıyla veya daha iyisiyle karşılık verir. Başına geçtiği zaman ona nasihatte bulunur. Düşmana karşı kendisinden yardım istediği zaman ona yardım eder. Yol sorduğu zaman yardımcı olur ve gerekli tarifleri yapar. Düşmana karşı bir saldırı için kendisinden ödünç bir şey istediğinde ona verir, ancak Müslüman birine saldırmak için bir şeyi ödünç istediğinde vermez. Ondan cübbesini ödünç isterse verir. Aynı şekilde maun'u ondan esirgemez." Ashab: "Ey Allah'ın Resulü! Maun da ne?" diye sorduklarında, Hz. Peygamber: "Maun; taş, su ve demirden olur" buyurdu. Ashab: "Demir olanı ne?" diye sorduklarında: "Bakır tencereler ile işlerinizde kullandığınız demir kazmalardır" buyurdu. Ashab: "Taş olanları ne?" diye sorduklarında: "Taştan yapılmış kaplardır" buyurdu.

819- İbn Abbas der ki: "Yeryüzünde Yüce Allah'ın melekleri vardır. Bunlar yere düşen ağaç yapraklarını yazarlar. Sizden biri, ıssız bir yerde topallarsa veya bir şeye ihtiyacı olursa: ''Yardım edin ey Allah'ın kulları. Allah size merhamet etsin'' desin. İnşallah ona yardım edilecektir." [T] İsnadı hasendir.

Bu hadis İbn Abbas'tan mevküf olarak rivayet edilmiştir. Ravi ilim ehlinden salih olan kimselerin yanında denendikten sonra doğru biri olarak bilinmesinden dolayı bu kabul edilmiştir. Doğruya ulaşmak Allah sayesindedir.

Yolculukta (İşini Bitirdikten Sonra Orada Oyalanmak Yerine Acele Olarak Evine) Geri Dönmeyi Tercih Etmek

820- Ebü Hureyre'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "yolculuk kişiyi uyumasından, yemesinden ve içmesinden ettiği için azaptan bir parçadIL Yolculukta işini bitiren evine dönmesinde acele davransın."

[T] Buhari (3/9) ve Müslim (3/1526).

(Yolculuktan) Geri Dönerken Edilecek Dua

821- Abdullah b. Ömer'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ordudan veya müfrezeden veya hacdan veya umreden dönünce bir Veda tepesine ya da bir tepeye vardığında üç kere tekbir getirip şöyle derdi: "Allah'tan başka ilah yoktur! Tektir ve ortaksızdır. Mülk de, hamd da ancak onundur. O, her şeye kadirdir. İnşallah Allah'a yönelir, ona tövbe eder, ona kulluk eder, secde eder ve sadece Rabbimize hamd ederiz. Allah verdiği sözde doğru ve sözünü gerçekleştirendir. Kuluna yardım eden ve tek başına bütün (küfür) orduları(nı) hezimete uğratandır."

[T] Buharl (2995) ve Müslim (1344/428).

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Yolculuktan Döndüğü Zaman Evine Gece Girmemesi