SELEFTE MUHAYYERLİK
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona) dedi ki: Selefte muhayyerlik caiz değildir. Birisi diğerine: Senden, sana nakit
olarak ödeyeceğim 100 dinar mukabilinde bir aylığına 100 sa' kuru hurma satın
alıyorum. Ancak bizler, alışverişi yaptığımız yerimizden ayrıldıktan sonra ben
yahut sen ya da her ikimiz muhayyeriz, diye cek olursa, bu alışveriş ayni
şeylerin satışında üç günlük muhayyerlik şartını koşmaları caiz olduğu gibi,
caiz değildir. Aynı şekilde: Senden 100 sa' kuru hurmayı, bir günlüğüne
muhayyer olmam şartıyla 100 dinara satın alıyorum. Eğer beğenirsem sana
dinarları veririm, beğenmezsem aramızdaki alışveriş feshedilmiş olacak derse,
caiz olmaz. Çünkü bu niteliklere bağlı olarak yapılmış bir satıştır.
Niteliklere bağlı satışta ise, sahibi semenini / bedelini ayrılmalarından önce
kabzetmeden caiz değildir. Çünkü onun selef yoluyla sattığı şeyin karşılığını
kabzetmesi, bir mülkiyet kabzedişidir. Fakat muhayyer olmak şartıyla,
karşısındakinin malını kabzedecek olursa, onun bu kabzı mülkiyet kabzı olmaz.
Böyle bir durumda herhangi birisinin muhayyerlik hakkına sahip olması caiz
değildir. Çünkü bu hak müşteriye ait olursa, satıcı, kendisine verilmiş olanın
maliki olamaz. Eğer bu hak satıcının olursa, satıcı, sattığı şeyi ona mülk
vermiş olmaz. Çünkü onun malından yararlandıktan sonra ona malını geri verme
ihtimali vardır. Dolayısı ile bu durumda satış, ancak muhayyerlik hakkı olmadan
ve kati olarak yapılırsa, caiz olur. Bir kimsenin bir diğerine kendisine şu
vadeye kadar nitelikleri belli 100 sa' (buğday) vermek üzere 100 dinarı peşin
verse, vade geldiği zaman, buğday vermekle yükümlü olan kişi, alıcısına; satın
aldığı buğdayı vermek ile anaparasını vermek arasında muhayyer kalmak üzere
selef yapmaları da-aralarında alışveriş kesinleştirilmedikçe- caiz değildir.
Yine: Şayet sen benden anaparamı alıkoyacak olursan, şu kadar fazlalığı hak
ederim, demesi de caiz değildir. Çünkü her ikisinde şart bir ve malum olmadıkça
iki ayrı şart caiz olmaz.
Sonraki için tıkla:
SELEF YOLUYLA
SATIN ALANIN SELEF YOLUYLA SATAN ÜZERİNDE KOŞTUĞU ŞARTLARA GÖRE HAK ETTİĞİ
ŞEYLER