TAZE VE KURU PEYNİRİN
SELEF YOLUYLA SATIŞI
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona) dedi ki: Taze peynirin selef yoluyla satılması süt gibidir. Günlük peynir niteliğini
şart koşmaksızın yahut da taze yaş peynir demedikçe, caiz olmaz. Çünkü peynirin
tazeliği anlaşılan bir husustur. Bayat peynir de tazesinden farklıdır. Peynirde
taze oluş, onu kuşatan bir niteliktir. Bu sebeple bayat peynir demekte bir
hayır yoktur. Çünkü zaten tazelikten kurtuldu mu bayat olur. Üzerinden birkaç
gün geçti mi artık bayat peynir olur. Günlerin geçişi onun için bir
eksikliktir, tıpkı sütün ekşimişliğinin onda bir eksiliş oluşu gibi. Bayat
diyerek nitelendirmek caiz değildir. Çünkü bayatlığa ilk girişi anından
itibaren kendisinden bir sonraki aşamadan ayrılamayacağından belli bir nitelik
ile tespit edilmesi söz konusu değildir. Buna dair verilecek cevap sütün
ekşimesi hakkındaki cevap gibidir.
Peynirde tartısız selef
satışında hayır yoktur. Sayı ile peynir satışında hayır olmaz. Çünkü farklılık
gösterir. Çünkü satıcı da müşteri de bu hususta bilinen bir sınıra vakıf
olamaz.
Ayrıca keçi, koyun ya da
inek peyniri olduğunu da şart koşmalıdır, tıpkı sütte belirttiğimiz gibi. Bu
bakımdan her ikisi de aynıdır.
Dedi ki: Taze peynir
ise, (maya olmak üzere) içine bağırsak atılan ve böylelikle suyu ayrışan bir
süttür. Ayrıca sütündeki ayran da ayrılıp sıkılır. Şayet tazesi için selef
alışverişi yapılırsa, küçük ya da büyük adının kullanılmasına aldırmam. Ona
peynir denilebiliyorsa, caizdir.
Dedi ki: Kuru peynirde
tartı ile selef yoluyla alışveriş yapmakta bir sakınca yoktur. Bununla birlikte
belirttiğim gibi koyun yahut inek peyniri diye belirtilmelidir. Deve sütünden
peynir yapıldığını zannetmiyorum. Ayrıca peynirin hangi yörenin peyniri
olduğunu ismen zikreder. Çünkü yörelerin peynirleri arasında farklılık vardır.
Bununla birlikte bir aylık, şu sürelik, peynir ya da eğer biliniyorsa, bu yılın
peynirinin denilmesini daha çok severim. Çünkü peynirin kurumaya başlama
sınırındaki ağırlığı uzun süre kuruması halinde daha fazladır.
Dedi ki: Eğer bunu
söylemeyecek olursa, akdi bozmaz. Çünkü biz, buna benzer durumu et için caiz
kabul ediyoruz. Etin derisi soyulduğu vakit, bir süre kurumasına göre, daha
ağırdır. Meyve de ilk kurumaya başladığında bir ya da iki ay sonrasına göre
hemen hemen daha az ağırlık kaybeder. Bundan dolayı ancak: Eski olmayan peynir
denilmesi halinde caiz olur. Satıcının alıcıya getirip de bilirkişilerin, buna
eski peynir denilmez, dedikleri her peyniri bir kısmı diğerinden daha taze olsa
dahi alır. Çünkü selef yolu ile satılan mal hakkında, taze adının asgari
nitelemesi söz konusudur. Selef alıcısı ise, bundan fazlasını gönüllü olarak
bağışlamış olur. Eski ya da kadim peynir demesinde bir hayır yoktur. Çünkü
kendisine eski ve kadim adının verilmesini temin edecek bir sınır
bulunmamaktadır. Aynı şekilde bunun nihai sınırı da belli değildir. Eski
niteliği ne kadar eskiye giderse, onun üzerinden geçen günlerde o kadar çok
olursa, bu bundan önce sütün ekşimesi meselesinde açıkladığımız gibi onun daha
da eksilmesine sebep olur. Bilirkişiler nezdinde peynirde kusur sayılan aşırı
tuzluluk, ekşilik, ya da daha başka kusurları müşteri kabul etmek zorunda
değildir.
Sonraki için tıkla: