HURMADAN ZEKAT VERMEK
İÇİN GEREKLİ OLAN SAYI (MİKTAR)
[800] Bize Rebi' haber
verdi: Bize Şafii anlattı, ona Malik, Muhammed b. Abdullah b. Abdurrahman b. Ebu
Sa'saa el-Mazini'den aktarmış, o babasından, o da Ebu Said el-Hudri'den rivayet
etmiş ki; Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: "Beş Vesk'ten daha az olan
hurmanın zekatı verilmez.''
[801] Bize Rebi' haber
verdi: Bize Şafii, ona Malik, ona Amr b. Yahya el-Mazini, ona da babası şöyle
rivayet etmiş: Ebu Said el-Hudri'nin şöyle dediğini duydum: Rasulullah (s.a.v.)
buyurdu ki: "Beş vesk'ten daha az(hurmanın) zekatı olmaz."
[802] Bize Rebi' haber
verdi: Şafii dedi ki: bize Süfyan b. Uyeyne şöyle rivayet etti: Amr b. Yahya
el-Mazini dedi ki: Bana babam anlattı ki Ebu Said el-Hudri, Rasulullah'tan
(s.a.v.) şöyle rivayet etti: "Beş vesk'ten daha az (hurmanın) zekatı
olmaz."
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun)şöyle dedi: Biz de bu görüşü benimsiyoruz. Ebu Said el- Hudri'den
gelen rivayetten başka Rasulullah'tan geldiği sabit olan bir rivayet yoktur.
İlim ehlinin çoğu da bu görüştedir. Bu haber-i vahiddir. Bu yüzden nerede
olursa olsun, benzeri durumlarda haber-i vahidi kabul etmek vacip olur.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Dolayısıyla miktarı beş veski buluncaya kadar hurmanın
zekatı verilmez. Miktar beş veske varınca da zekatı verilir.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Bir vesk Hz. Peygamber (s.a.v.) dönemindeki altmış sa'a
tekabül eder. Böylece beş vesk toplamda üç yüz Peygamber saı eder. Bir sa da
Rasulullah (anam babam ona feda olsun) dönemindeki dört müd'e tekabül eder.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Hurmaları birbirine karışık olan iki kişinin durumu;
koyunları ortak olan iki kişinin durumuna benzer. Onlar da tıpkı diğerleri gibi
bir kere zekat verirler. Dolayısıyla sahibi bir kişi iken hurmadan ne kadar
zekat verilmesi gerekiyorsa, hurmanın aslının birden fazla sahibi olması
durumunda da aynı miktar zekat verilir. Nitekim ekini ortak olanlar için de
aynı durum geçerlidir.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Aynı şekilde zekat malı olan bir arazi, bir topluluğa
vakfedilmişse ve bu arazide yetişen hurmaların miktarı beş veski bulursa, ondan
da sadaka alınır. Yine bir topluluğa bir hurma bahçesi miras kalırsa ve bir
şekilde bu bahçeyi mülk edinirlerse ve bu bahçeyi aralarında pay etmeden bahçe
meyve verirse ve verdiği hurmanın miktarı beş veski bulursa, bu hurmanın zekatı
alınır. Eğer hurmanın miktarının tahminen belirlendiği vakitte, hurmaların
satışı gerçekleştikten sonra, bahçeyi aralarında sahih bir şekilde pay
ederlerse ve pay sahiplerinin hiç birinin payı beş veski bulmamışsa, ama
payların tümü toplamda beş veski buluyorsa o zaman topluca zekatı vermeleri
gerekir. Çünkü zekat vacip olduğu ilk anda henüz ortaktılar. Zekatın vacip
olduğu ilk andan itibaren gerçekleşen paylaşımdan dolayı zekat ödemesi düşmez.
Ama hurmanın satışının gerçekleşme zamanından önce aralarında payederlerse, o
zaman her birinin payı tek başına beş veski bulmadığı sürece zekat vermeleri
gerekmez.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Eğer aralarında kesin bir ayırma ve açık bir taksim
olmaksızın herkes tahmine göre kendine bir payalırsa ve bu da aralarında karşılıklı
rıza ile gerçekleşirse, onlar buna rağmen hala ortaktırlar ve topluca bir zekat
vermekle yükümlüdürler. Çünkü böyle bir paylaşım caiz değildir.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Eğer sadaka vakfedilmişse, buna rağmen aralarında payederlerse,
bu paylaşım batıldır. Çünkü aslına malik değildirler. Tek mülkün zekatı
verilir. Bunun da geliri beş veski bulunca zekatı verilir.
Bir adamın bir
arazisinde bir hurmalığı, bir başka arazisinde de bir başka hurmalığı varsa,
bunların aralarındaki mesafe de uzak veya yakın olursa ve bu iki hurmalık aynı
sene içinde meyve verirse, sonra sahibi bu iki hurmalığın meyvelerini
birleştirirse, toplamda beş vesk ederse bu takdirde tek bir kere zekat alınır.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Eğer bir adamın başka bir adamla ortak olduğu bir
hurmalığı varsa ve bu hurmalıktan dört vesk hurma gelir elde ederse, yine
kendisine ait bir başka hurmalıktan da üç vesk hurma gelir elde ederse, bütün
hurma gelirinin zekatını vermesi gerekir. Çünkü toplamda beş vesk hurması
vardır. Ama ortağı gelir olarak elde ettiği hurmanın zekatını vermez, (başka
yerden hurma geliri yoksa) çünkü ortak oldukları hurmalıktan elde ettiği
hurmanın miktarı beş veski bulmamıştır. Aynı durum ekin ve sürüler için de
geçerlidir.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Senenin mahsulü muhtelif olur.
Tihame'de hurma mahsul
verir ve güzel de olur. Necid bölgesindeki hurma mahsulüne Busr ve Belh adı
verilir. Bunlar birbirine karıştırılır. Çünkü aynı mahsul sayılırlar. Bir
hurmalık bir sene mahsul "erir, sonraki sene de mahsul verirse, iki mahsul
birbirine karıştırılamaz. Aynı durum erken veya geç mahsul veren ekinler için
de geçerlidir. Çünkü ekinler, sıcak memleketlerde erken, soğuk memleketlerde
geç yetişir. Bir adamın iki bölgede hurmalıkları varsa, mahsulünü birbirine
karıştırırsa ve bu mahsulün miktarı da beş veski bulursa zekat vermesi gerekir.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Adam bir tarlasını ekerse ve bu tarladan beş vesk gelir
elde etmezse, adamın bir tarlası daha olursa ve bu tarlanın geliri öbürüne
eklendiğinde birlikte beş vesk ederse, eğer ekimleri ve hasatları aynı sene
içinde gerçekleşmişse, bir tarla hükmünde olurlar, hasatları da bir olur. Ama
birinin tohum ekimi öbüründen önce olursa ya da birinin hasat zamanı öbüründen
seneyi aşacak şekilde sonra olursa, bunlar iki ayrı tarladırlar ve mahsulleri
birbirlerine eklenmez.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Yine bir adamın muhtelifhurmalıkları veya bir hurmalığı
varsa ve bunlar aynı vakitte iki kere meyve veriyorsa veya aynı sene de iki
farklı zamanda iki kere meyve veriyorsa, bundan da yukarıdaki durum geçerli
olur.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Hurma bahçesinin mahsulü farklı olduğu halde adam
mahsulü birbirine katarsa bu hususta Dakle cinsi(iyi olmayan tür hurma) ve
Bürdiye cinsi(iyi hurma cinsi]) veya vasat cinsi fark etmez ve zekat vasat olan
cinsten alınır.
[803] Bize Rebi'
anlattı: Şafii dedi ki; bize İbrahim b. Muhammed, ona Cafer b. Muhammed, ona
babası (as) şöyle rivayet etmiştir: Ca'rur, mia'lfe're, izk ve binhubeyk cinsi
(adi hurma çeşitleri), hurmalardan zekat olarak alınmaz.(Bunlar, zekat malı
olarak hesaba katılır, ama zekat olarak verilemez sahibine bırakılır, çünkü bir
değer ifade etmez.)
[804] Bize Rebi'
anlattı: Bize Şafii, ona Malik, ona Ziyad b. Sa'd, ez-Zühri'den aynısını
rivayet etmiştir.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Bu sayılanlar, çok düşük kaliteli hurmalardır. En iyi
cinsler olan bürdi ve kebis gibi hurmalar, bahçe sahibine bırakılır ve zekat
vasat olan türden alınır.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Bu da muhtelif koyun türlerinin bir arada olduğu sürünün
örneği gibidir. Onda da seniyye ve cezaa olarak isimlendirilen türlerin üstü
olanlar, mal sahibine bırakılırken bundan daha aşağı olanlardan cizaa ve
seniye'den zekat alınır, çünkü vasat sayılırlar. Çünkü koyunlarda genelolarak
dişler (yaş)esas alınırken hurmada renkler esas alınır. Eğer adamın tamamı
bürdiden ibaret hurması varsa zekat bürdiden alınır. Eğer mahsulünün tamamı
ca'rur cinsinden ise zekat da bundan alınır. Yine koyunların tümünün yaşı küçük
ise zekat ondan alınır.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona olsun) şöyle dedi: Eğer adamın iki bürdi sınıfından hurması varsa. Mesela
bir kısmı bürdi bir kısmı da renkli ise bu takdirde zekat her birinden eşit
miktarda alınır. Hurmanın zekatının vasat olan türden alınması ancak farklı
türlerin çokluğu durumunda söz konusu olur. Bu konuda hurmanın durumu sürüden
ayrıdır. Yine hurmalar farklı türlerden ibaret ise, her bir tür sayılır ki,
şüpheli bir durum kalmasın. Sonra mal sahibinden her sınıftan kendisine lazım
olanı alması istenir ve sonra zekat alınır.
Sonraki için tıkla:
HURMA VE ÜZÜMÜN
ZEKATI NASIL ALINIR?