REHİN BIRAKILAN SÜRÜ
Bize Rebi' haber verdi,
ona da Şafii şöyle demiş: Adamın bir sürüsü varsa ve üzerinden bir yıl geçse, ama
zekatını vermeden bu sürüyü birine rehin bıraksa, zekat ondan alınır. Zekat
çıkarıldıktan sonra kalanı rehin olarak kalır. Aynı durum, zekatı kendi
cinsinden verilmesi gereken deve ve koyunlar için de geçerlidir.
Eğer malını rehin
bırakan kişi, zekatını ayırmadığı sürüsünü rehin alana vermek suretiyle bir
alış-veriş yapsa bunu feshedebilir. Çünkü bir kısmı başkasına ait olan bir malı
rehin vermiştir. Bu, kendine ait bir mal ile birlikte kendine ait olmayan bir
malı rehin veren kimse gibidir. Aynı şekilde rehin bıraktığı malın zekatı
olarak başka bir maldan bir koyunu zekat olarak verirse satıcı bu alışverişte
muhayyerdir. Bu durum, kendine ait bir şeyle birlikte kendine ait olmayan bir
şeyi rehin veren, sonra kendine ait olmayan şeyin zayi olması gibidir. Burada
satıcı her halükarda muhayyerdir. Çünkü rehin akdi mülkiyet gerektirmeyen bir
rehin bırakmadır.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Durum aynen bu şekilde olursa ve adam sürüsünü üzerinden bir
sene geçtikten sonra rehin bırakırsa ve mesela develerinin zekatı olarak dört
koyun vermesi gerekirse, koyunlarından koyunların zekatı alınır, develerin
zekatı koyunlardan alınmaz. Buna karşılık develerden bazısı satılır ve onun
bedeliyle de zekat olarak verilecek koyun satın alınır.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Eğer adamın rehin bıraktığı malının içinde iki veya üç
senelik zekatı duruyorsa bu maldan geçmiş senelerin zekatı alınır, geri kalanı
ise rehin olarak kalmaya devam eder.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Eğer adamın bundan başka bir koyun sürüsü varsa ve bu
sürünün zekatını vermesi gerekiyorsa, ancak zekatı vermeden sürü telef olursa,
rehin bıraktığı sürüsünden diğer sürüsünün zekatı alınmaz. Ancak adam malının
zekatını başka bir malından vermekle sorumlu tutulur. Eğer başka malı ve parası
yoksa bu takdirde rehin koyunlar satılır ve eğer rehin bırakılanın hakkından
fazla ederse bu takdirde başka malının zekatı bundan alınır. Ama fazla değilse
o zaman da ödeyebileceği zamana kadar borçlu olur. Rehin alan kişi rehin mal
üzerinde diğerlerinden daha çok hak sahibidir.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Eğer rehin bırakma akdi her bakımdan fasit ise, bu durumda
elinden çıkarmadığı malı gibidir. Dolayısıyla hem bu maldan hem kendisinin hem
de başka malın zekatının çıkarılması hususunda herhangi bir farklılık yoktur.
Rehin bırakmanın karşılığı aldığı mal ile birlikte borçları da bundan
çıkarılır.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Eğer adam, develerini rehin verirse ve bu develerin zekatı
da koyun cinsinden verilmesi gerekiyorsa, ayrıca zekat vermeyi gerektiren süre
de dolmuş ama adam henüz zekatı vermemişse, bu takdirde adamın başka malı varsa
zekat bundan verilir, ama bundan başka malı yoksa, ayrıca rehin bırakma akdi de
zekat vermeyi gerektiren süre dolduktan sonra gerçekleşmişse ve adam da henüz
zekatı vermemişse, zekatı bu maldan alınır. Ama rehin bırakma zekat vermeyi
gerektiren sürenin dolmasından önce gerçekleşmişse, sonra süre dolunca da
adamın başka bir malı yoksa, bu hususta iki görüş vardır:
Birincisi: Adam iflas
etmiş sayılır ve develer satılır. Rehin alan kişi hakkını alır. Eğer geride bir
şey kalmış sa ondan da zekat alınır. Fazla bir şey kalmazsa o zaman zekat,
adamın üzerinde borç sayılır ve imkanı olduğunda öder. Rehin alan kişi hakkını
aldıktan sonra borçluları ve zekatı alacak kişiler geride kalan malı aralarında
payederler.
İkincisi: Develerin
kendisi rehin malın aslıdır ve içinde de zekat vardır. Zekat vermeyi gerektiren
süre dolunca mal sahibinin ve rehin alanın hesabına satılır. Rehin alan kişi,
zekat verildikten sonra kalanından hakkını alır. Ben de bu görüşteyim.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Sürü rehin verildikten sonra yavrulamışsa, yavrular rehin
akdinin dışındadır. Gebe olanları doğurmadıkça satılamaz. Ama rehin bırakan
sahibinin istemesi başka, o zaman satılabilir. Doğurduktan sonra rehin mal
kapsamında olmak üzere ana satılır, yavru değiL.
Sonraki için tıkla: