İBNÜ’L-ESİR

5. CİLT HİCRİ 170.YIL ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

MEHDİ'NİN OĞLU HARUN er-REŞİD'İN HALİFE OLMASI

Hadi'nin öldüğü gece Harun b. Muhammed b. Abdullah b. Muhammed, Ali b. Abdullah b. Abbas'a bey'at edilmiştir.

Harun hilafet görevine başladığı sırada yirmi iki yaşında bulunuyordu. Amesi asker ailesine mensup Yemenli bir ümmü veled olan Hayzuran'dır. Harun, 30 Zilhicce 145 (20 Şubat 763) yılında Rey Şehri'nde doğmuştur. Diğer bir rivayete göre. Muharrem 149 (16 Şubat 766)'da dünyaya gelmiştir. Bermekilerden Fadl b. Yahya Harun'dan yedi gün önce dünyaya gelmiş, Fadl'ın annesi Harun'u, Hayzuran da Harun'un yaşıtı olan Fadl'ı emzirmiştir.

Bazılarına göre Hadi öldüğü zaman Yahya b. Hali'd el-Bermeki hapishanede tutuklu bulunuyordu, hatta Hadi O'nu öldürmeğe azmetmişti. O sırada Herseme b. A'yen Harun'u hilafet makamına getirdi. Halifeliğe geçen Harun hemen Yahya'ya birini gönderdi ve hapisten çıkararak kendisine vezir yaptı. Ayrıca Harun Hadi'nin ölümünü ve kendisinin halifeliğe geçtiğini hilafet merkezinin civarındaki bölgelere duyurması için Yahya'ya mektuplar hazırlamasını emretti.

Bir rivayete göre, Hadi öldüğü zaman Yahya b. Halid yatağında uyumakta olan Harun'un yanına gelerek şöyle demiştir: "Ey Müminlerin Emiri uyan, kalk!" Bunun üzerine Harun: "Halife olmamdan hoşlanan sen daha ne kadar beni korkutacaksın? Eğer bu Hadi'ye ulaşırsa benim halim nice olur?" dedi Yahya Harun'a Hadi'nin öldüğünü duyurdu. Harun bu haberine karşılık O'na yüzüğünü verdi. Harun Yahya ile konuşmasını sürdürürken biri gelerek oğlunun olduğunu müjdeledi. Harun doğan bu çocuğun adını Abdullah koydu, bu çocuk ise Me'mun idi. Elbiselerini giyerek yola çıkan Harun İsabaz'da Hadi'nin cenaze namazını kıldırdı, Ebü İsmet'i öldürdükten sonra da Bağdat'a doğru hareket etti.

Harun'un Ebü İsmet'i öldürmesinin sebebi şu idi: Harun bir gün yeğeni Ca'fer b. Hadi ile yürürken İsabaz köprülerinden bir köprüye geldiler. Ebü İsmet, Harun'a: "Veliaht geçinceye kadar olduğun yerde bekle." dedi. Harun da: "Emir'in emri başım üstüne." dedi ve Ca'fer köprüyü geçinceye kadar bekledi. İşte bu olay Ebü İsmet'in ölümüne sebep oldu.

Harun Bağdat'a gelip köprüye vardığı zaman dalgıçları çağırdı ve şöyle dedi: "Mehdi bana yüz bin dinar kıymetinde ve ''cebel'' adında bir yüzük hediye etti. Hadi'nin elçisi ise bu yüzüğü benden istiyor. İşte ben buradayım, yüzüğü suya attım." Dalgıçlar hemen suya daldılar ve yüzüğü çıkardılar. İşte bu Hadiseye o zaman çok sevinildi.

Hadi öldüğü zaman Huzeyme b. Hazım o gece Hadi'nin oğlu Ca'fer'in üzerine hücum etti ve yatağında iken O'nu yakaladı. Huzeyme Ca'fer'e şöyle dedi: "Ya halifelik isteğinden vazgeçersin, ya da boynunu vururum." Ca'fer bunun üzerine hilafetten feragat ettiğini bildirdi. Huzeyme ertesi gün bineğine bindi, Ca'fer'i halkın huzuruna çıkardı ve Ca'fer'in hilafetten vazgeçtiğini onlara gösterdi. Huzeyme böylece insanların Ca'fer'e olan bey'atlerini çözmüş oldu, bu yüzden de büyük bir itibar kazandı.

ÇEŞİTLİ OLAYLAR

Asıl adı Muhammed olan Emin, Şevval 170 (Mart 787)'de doğmuştur. Me'mun (ay itibariyle de olsa) Emin'den büyüktür.

Bu yıl Harun Yahya'yı kendisine vezir edinmiş ve O'na şunları söylemiştir: "Tebaanın işlerini sana bırakıyorum. Nasıl bilirsen öyle hareket et, dilediğini azlet, dilediğini tayin et." Hatta Harun mührünü Yahya'ya teslim etmiş ve İbrahim el-Mevsıli bu hususu şu mısralarıyla dile getirmiştir:

''Güneşin sönüklüğünü görmedin mi? İkram ve ihsan sahibi, Allah 'ın emini Harun halifeliğe gelince, O 'nun uğur ve bereketiyle güneşin ziyası arttı. Harun güneşin valisi, Yahya ise veziridir.''

Yahya kararlarını Harun'un annesi Hayzuran'ın görüşü doğrultusunda infaz ederdi.

İfrikıye Valisi Yezid b. Hatim bu yılda vefat etmiş, yerine oğlu Davud getirilmiştir. Yine bu yılda Bacce Dağları'nda isyanlar baş göstermiş, özellikle burada isyana kalkışan İbaziyye'nin üzerine Davud bir askeri birlik göndermiş, fakat İbaziyye bu askeri birliği hezimete uğratmış, dolayısıyla savaş İbaziyye'nin zaferiyle neticelenmiştir. Davud tekrar başka bir birlik hazırlayarak İbaziyye'nin üzerine sevketmiş, bu defa İbaziyye hezimete uğramış, hatta İbaziyye'nin peşini takip eden asker onların pek çoğunu öldürmüştür. Harun er-Reşid, amcası Ravh b. Hatim el-Mühellebi'yi İfrikıye'ye emir tayin edinceye kadar Davud orada emir olarak kalmış ve emirliği dokuz ay sürmüştür.

Bu yıl Harun Ömer b. Abdülaziz'i Medine Valiliği'nden azletmiş, yerine İshak b. Süleyman b. Ali b. Abdullah b. Abbas'ı tayin etmiştir.

Gizlenen zındıklardan olan Tabataba el-Alevi denilen İbrahim b. İsmail ile Ali b. Hüseyn b. İbrahim b. Abdullah b. Hasan bu yıl içinde ortaya çıkmış, Yunus b. Ferve ve Yezid b. Feyz gibi kimselerin de içerisinde bulunduğu bir grup zındık gizlenmelerini sürdürmüşlerdir.

Bu yıl Harun Cezire ve Kinnesrin' den bütün suğurları alarak, ''avasım'' adı altında bir yerde toplamıştır. Ayrıca Harun, Türk asıllı olan Hadim Ferec'in idaresinde Tarsus'un mamur hale getirilmesirri emretmiş ve oraya bir grup insan yerleştirilmiştir.

Bu yıl hac işlerini bizzat Harun idare etmiş, Mekke ve Medine'de bol miktarda bahşiş dağıtmıştır. Yaz seferine Süleyman b. Abdullah el-Bukat çıkmış, bir rivayete göre, bizzat Harun da bu sefere katılmıştır.

Bu yıl Mekke ve Taif Valisi Abdullah b. Kuşem, Küfe Valisi Musa b. İsa; Basra, Bahreyn, Yemame, Umman, Ahvaz ve Paris Valisi Muhammed b. Süleyman b. Ali, Horasan Valisi Fadl b. Süleyman et-Tusi ve Musul Valisi ise Abdülmelik idi.

Yine bu yıl içinde Endülüs Emevilerinden Abdurrahman Berberiler üzerme ani bir saldırı düzenlemiş, onları perişan etmiş ve bir kısmını da öldürmüştür.

Bu yıl Abdurrahman Kurtuba Camii'nin inşasını emretmiş, inşaat sahası bir kilise olan bu cami için yüz bin dinar harcamıştır.

BİR SONRAKİ SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA

HİCRETİN YÜZ YETMİŞ BİRİNCİ YILI OLAYLARI (M. 787-788)

ENDÜLÜS EMİRİ ABDURRAHMAN'IN VEFATI