|
İBNÜ’L-ESİR |
5. CİLT |
HİCRETİN
İKİ YÜZ KIRK BEŞİNCİ YILI OLAYLARI (M. 859-860)
Bu
yılda el-Mütevekkil ''el-Ca'feriyye'' diye isimlendirdiği muazzam bir bina ve
saray yaptırmıştı. Kendisi, komutanları ve diğer adamları buraya bir sürü
bağışlarda bulunmuşlardı. Binanın bitmesi için büyük gayret sarfeden
el-Mütevekkil iki milyon dinar kadar bir bağışta bulunmuş ve bitmesini
istemişti. Bina yapılırken Kur'an okuyucularını toplamış ve hep Kur'an
okumuşlardı. Ayrıca şarkıcı ve çalgıcıları da buraya toplamıştı. Bu bağışa ek
olarak iki milyon dirhem kadar daha bağışta bulunmuştu. el-Mütevekkil ve
adamları bu binaya ''el-Mütevekkiliye'' adını verirlerdi. Bu binanın yanında
daha evvel benzeri görülmemiş bir hayli yüksek bir köşk yaptırıp ona
''Lü'lü'e'' adını vermiş, köşkü ve etrafını sulamak üzere de oraya bir nehir
akıtılması için hendekler kazılmıştı. Ancak el-Mütevekkil öldürülünce bu nehrin
kazılması durmuş ve Ca'feriyye binası da tahrip edilmişti.
Bu
yılda Mağrib illerinde şiddetli depremler meydana gelmiş; kaleler, evler,
köprüler yıkılmıştı. el-Mütevekkil evleri yıkılan kimselere üç milyon dirhem
dağıtIDıştı. Ayrıca Medain ve Antakya'da da depremler meydana gelmiş ve çok
kimse hayatım kaybetmişti. Anlatıldığına göre, Antakya'da bin beş yüz ev
yıkılmış, şehrin surlarından doksan küsur burç düşmüş, deprem sırasında daha
evvel hiç işitilmedik sesler duyulmuştu. Antakya civarlarında bulunan çıplak
dağ da yıkılmış, parçalanmış ve kayaları denize yuvarlanmıştı.
Aynı
günlerde deniz suları kabarmış, denizden son derece siyah ve kötü kokusu olan
bir duman çıkmıştı. Diğer taraftan civarda olan bir nehir tamamen kaybolmuş ve
nereye gittiği, nasıl battığı anlaşılamamıştır. Sis halkı çok acayip sesler
işitmiş ve bu deprem sırasında bir çok kimse ölmüştü. Diğer taraftan bütün
el-Cezire Bölgesi, sınır boyları, Tarsus ve Adana ile Şam bölgesinde bir sürü
deprem meydana gelmiş, Lazikıyye halkından çok az kimse kurtulabilmiş, bütün
Cebele halkı helak olmuştu. Yine bu yılda Mekke çeşmelerinin suları batmış ve
bir kırba su bir dirhem değerine yükselmişti. Bunun üzerine el-Mütevekkil oraya
mallar göndermiş, bunlar halka dağıtılmıştı.
Bu
yılda İshak b. Ebi İsrail ve Hilal er-Razi vefat etmişlerdi.
Bu
yılda Necah b. Seleme ölmüştü. O'nun ölüm sebebi şöyle anlatılır:
O,
tevki' divanı (vali ve diğer görevlilerin hesaplarını yapan divan), valilerin
hesaplarını tutan divan ve bütün köylerin divanları başında idi. Bundan dolayı
bütün görevliler O'na başvurup ihtiyaçlarını görürlerdi. Bir ara el-Mütevekkil'in
onu kendisine nedim edinmiş olması da muhtemeldir. Diğer taraftan Hasan b.
Mahled ve Musa b. Abdülmelik de el-Mütevekkil'in veziri olan Ubeydulah b. Yahya
b. Hakan'a meyletmişlerdi. Hasan b. Mahled köy divanlarına bakıyordu, Musa ise
haraç divanlarının başında idi. Bir ara Necah b. Seleme bu ikisi hakkında
el-Mütevekkil'e bir rapor yazıp bunların hainlik ettiğini ve görevlerini ifa
etmediklerini söylemiş, ayrıca onlardan kırk milyon dirhem alınması gerektiğini
ilave etmişti. el-Mütevekkil O'na şöyle cevap vermişti: "Yarına kadar
bekle, bu meblağı sana veririm." Ertesi gün olunca el-Mütevekkil
adamlarını toplayıp bunları yakalamayı tertip etmiş, ancak vezir Ubeydullah b.
Yahya Necah b. Seleme'ye yolda rastlayıp O'na: "Onlarla barış yapmanı ve bu
işten vazgeçmeni tavsiye ederim. Sen sarhoşken tutup Müminlerin Emiri'ne rapor
yazıyor ve ne konuştuğunu da bilmiyorsun. Ben sizin aranızı bulabilirim ve
Müminlerin Emiri katında da bu işi düzeltebilirim." demişti. Nihayet onu
bu konuda bir rapor yazmağa ikna etmişti.
Necah
b. Seleme ile vezir Ubeydullah b. Yahya bu raporu yazdıktan sonra Hasan ile
Musa'yı çağırmış ve onlara durumu aktarmışlardı. Diğer taraftan Ubeydullah,
Necah ve adamlarından iki milyon dinar alınması gerektiği hususunda
kendilerinin de rapor yazmalarını istemiş, onlar da bu istek doğrultusunda
hareket etmişlerdi. Vezir Ubeydullah her iki raporu alıp el-Mütevekkil'in
huzuruna çıkmış ve şöyle demişti: "Necah b. Seleme o söylediklerinden
vazgeçmiş bulunuyor. Musa ve Hasan da bu yazdıklarının kabul edilmesi ricasında
bulunuyorlar. Bu taleplerinin yerine getirilmesini ve onlara yakınlık duymanızı
talep etmektedirler."
el-Mütevekkil
buna son derece memnun olmuş, bunun üzerine Hasan ve Musa'ya talepleri
verilmiş, Necah b. Seleme'nin çocukları da yakalanıp her türlü
gayrimenkullerinin, bağlarının, köylerinin ve gelirlerinin dışında yüz kırk bin
dinara sahip olduklarını itiraf etmişlerdi. Hemen bütün bunlara el konulmuş,
Necah yakalanıp dövülmüş, ayaları burularak işkenceye tabi tutulmuş ve ölünceye
kadar böyle bırakılmıştı. Babalarının dövülmesinden sonra Necah'ın çocukları
yetmiş bin dinara sahip olduklarını ve bunun başka mallarının dışında olduğunu
itiraf etmişler, bu sözleri üzerine bu para da ellerinden alınmış, ayrıca Necah
b. Seleme'nin adamlarının elinde bütün İslam diyarındaki malları da toplanıp el
konulmuştu.
Bu
yıl içinde Bizanslılar Sümeysat'a hücum ederek halkından birçok kimseyi
öldürmüş, birçok esir almış ve gitmişlerdi. Diğer taraftan Ali b. Yahya
el-Ermeni yaz seferine çıkmış Lü'lü'e halkı reislerinin oraya girmesini
engellemişlerdi. Bizans imparatoru da Lü'lü'e'yi teslim etmeleri şartıyla
halkından her bir adama bin dinar vermeyi teklif etmiş ve bunu kendilerine
iletmek üzere bir kumandan (Strategos) göndermişti. Bu kumandanı şehre
al-mışlar, her türlü yiyecek ihtiyaçları temin edildikten sonra daha evvelki
yıllarda kendilerine ödenmeyenler de ödenmişti. Sonra Lü'lü'e'yi ve Strategos'u
Belkacor'a teslim etmiş, O da el-Mütevekkil'e göndermişti. Bizans imparatoru bu
Strategos'u kurtarmak için karşılığmda bin Müslüman esiri teslim etmişti.
Bu
yıl içinde Mekke Valisi olup ''ez-Zeynebi'' diye meşhur olan İmam Muhammed b.
Süleyman b. Abdullah b. Muhammed b. ibrahim Hac Emirliği görevini ifa etmişti.
Bu yıl haraç ehlinin tehir edilmesini uygun gördükleri Nevruz Bayramı
Rabiyülevvelin 11 'inde, Haziran'ın 17 sinde ve Erdebehişt'in 18'inde meydana
gelmişti. Bunun için şair el-Buhterı şu iki mısraı söylemişti:
''Tekrar
geri dönmüştür Nevruz, Erdeşır 'in belirlediği güne.''
BİR SONRAKİ
SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA
ENDÜLÜS'TE
KAFİRLERİN İSLAM ÜLKESİNE SALDIRMALARI
BU YILIN OLAYLARI
ENDÜLÜS'TE
KAFİRLERİN İSLAM ÜLKESİNE SALDIRMALARI
BERBERİLERLE
AĞLEBİLER ARASINDA İFRİKİYYE'DE MEYDANA GELEN BİR SAVAŞ