İBNÜ’L-ESİR

4. CİLT HİCRİ 85. YIL ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

ABDÜLAZİZ BİN MERVAN'IN ÖLÜMÜ VE VELİD'E VELİAHTLIK BEY'ATİNİN YAPILMASI

Abdülmelik bin Mervan kardeşi Abdülaziz'i veliahtlıktan bertaraf ederek oğlu Velid bin Abdülmelik'e bey'at edilmesini istemişti, ancak Kabisa bin Züeyb bu işe kalkışmaktan O'nu alıkoymuş ve şöyle demişti: "Hayır, böyle bir şey yapma. Bu takdirde sen kendini oldukça utamlacak bir duruma sokarsın ve herkes bundan söz eder. Bakarsın ölür, sen de rahata kavuşursun." Bunun üzerine Abdülmelik O'na ilişmedi, ancak nefsi sürekli olarak O'nu veliahtlıkran uzaklaştırmasını istiyordu. Abdülmelik'in en çok değer verdiği kimselerden birisi olan Ravh bin Zinba' AbdÜımelik'in huzuruna girerek şöyle dedi: "Ey Müminlerin emiri! Sen O'nu veliahtlıktan alacak olursan, bu konuda artık iki kişi bile tartışmaz. Bu konuda senin davetini kabul edecek ilk kişi ben olurum." Abdülmelik de: "Allah'ın izniyle hele bir sabah olsun bakalım." dedi. Ravh da Abdülmelik'in yanında geceyi geçirdi ve orada uyudu. Kabisa bin Züeyb onlar uykudayken yanlarına geldi. Daha önce Abdülmelik Mciplerine Kabisa gelmek . tediğinde engellememelerini emretmiş idi. Mühür ve sikke de O'nun elinde idi. O bakımdan haberler ve mektuplar AbdÜımelik'ten önce O'na varırdı. Kabisa içeri girince selam verip şöyle dedi: "Kardeşin Abdülaziz'in ölümünden dolayı Allah sana ecrini versin." Abdülmelik: "Öldü mü yoksa?" diye sorunca Kabisa: "Evet." dedi. Abdülmelik bunun üzerine istircada bulundu ve Ravh'a dönerek: "Allah'ın takdiri bizim yapmak istediğimize gerek bırakmadı. Bu kişi bu konuda sana muhalefet ediliyordu ey Kabisa!" deyince Kabisa da şöyle dedi: "Ey Müminlerin emiri! En sağlıklı görüş acele etmemektir." Bu sefer Abdülmelik O'na şöyle cevap verdi: "Bazen acele etmekte de büyük hayırlar vardır. Amr bin Said'i görmedin mi? O'nunla ilgili olarak acele etmek ağır davranmaktan daha çok hayırlı olmadı mı?"

Abdülaziz Mısır'da cemaziyülevvel (M. Mayıs-Haziran 704) ayında vefat etmişti. Abdülmelik kardeşi Abdülaziz'in görevini oğlu Abdullah'a evrederek O'nu Mısır valisi yaptı.

Denildiğine göre, Haccac AbdÜımelik'e mektup yazarak O'na Velid'e bey'at edilmesini güzel göstermeğe çalıştı, hatta bu konuda bir heyet bile gönermişti. Bunun üzerine Abdülmelik kardeşi Abdülaziz'i veliahtlıktan azlederek Velid'e bey'at edilmesini isteyince Abdülaziz'e şu mektubu yazdı: ''Uygun görürsen bu emirlik senin yerine kardeşinin oğluna geçsin." Ancak

Abdülaziz bu teklifi kabul etmedi. Abdülmelik bu sefer O'na gönderdiği ikinci bir mektupta kendisini veliaht tayin edip ondan sonra oğlu Velid'i veliaht Iayin etmeyi yazdıysa da Abdülaziz şöyle karşılık verdi: "Senin Velid hakkında uygun gördüğünü ben de oğlum Ebu Bekir hakkında uygun görüyorum. " Bu sefer Abdülmelik O'na Mısır haracını kendisine göndermesini emretti. Abdülaziz şu cevabı verdi: "Ben ve sen, ey Müminlerin emiri, öyle bir yaşadık ki senin ailenden bu yaşa kim geldiyse gerideki hayatı oldukça az demektir. İkimiz de ölümün hangimize daha erken geleceğini bilmiyoruz. Eğer ömrümün geri kalan kısmını berbat etmek istemiyorsan buna göre hareket et." Abdülmelik O'nun bu mektubundan etkilendi ve görevinde bıraktı. Velid ile Süleyman'a da: "Eğer Allah size halifeliği vermek istiyor ise hiç bir kul bunu geri çeviremez." dedi. Abdülmelik Abdülaziz'den ret cevabını alınca: "Allah'ım! O benim akrabalık bağlarımı kesti, sen de O'nu kes." diye dua etti.

Abdülaziz vefat edince Şam halkı: "Müminlerin emirine istediği verıldi." dediler. Abdülmelik Abdülaziz'in ölüm haberini alınca Müslümanlara iki oğlu Velid ve Süleyman'a bey'at etmelerini söyledi, onlar da bey'at ettiler. Onlara bey'at alınması için bütün bölgelere yazılı emir gönderildi. O sırada Medine Valisi Hişam bin İsmail idi. Medinelilerden bey'at etmelerini istedi onlar da bey'at ettiler. Ancak Said bin Müseyyeb bey'at etmeyi kabul etmeyerek: "Ben Abdülmelik hayatta iken kimseye bey'at etmem." demiş, bunun üzerine Hişam O'nu ağır bir şekilde dövdürdükten sonra kıldan yapılmış bir şalvar ile şehirde dolaştırmış, daha sonra kişilerin öldürülüp asıldığı tepeye getirtmişti. Ancak oradan geri getirip hapsettiler. Bunun üzerine Said şöyle dedi: "Onların beni asmayacaklarını bilseydim bu elbiseleri giymezdim, zira bunlar beni asacaklar, bu da benim avretimi örtecek diye giyinmiştim. "

Abdülmelik durumu haber alınca: "Allah Hişam'ın belasını versin. O'nun Said'i bey'at etmeye davet etmesi, bey'at etmeyi kabul etmediği takdirde de ya boynunu vurınası veyahut da ona ilişmemesi gerekirdi." deyip kınayan bir mektup yazdı ve: "Said ne isyan edecek, ne de muhalefet ede bir kimsedir." dedi.

Said Aynı şekilde İbn ez-Zübeyr'e de bey'at etmekten imtina etmiş ve: "Ben herkes bey'at etmediği sürece bey'at etmiyorum." demiş, bunun üzerine İbn ez-Zübeyr' in amili olan Cabir bin Esved O'na altmış kamçı vurmuştu. İbn ez-Zübeyr bunu haber alınca Cabir'e mektup yazarak bundan dolayı O'nu kınamış ve: "Said'den bize ne, O'nu bırak ve ilişme." diye emretmişti.

Bir rivayete göre, Velid ile Süleyman'a 84 yılında bey'at edilmiştir. Ancak 85 yılında ve Abdülaziz'in, kardeşi Abdülmelik'in yanına Mısır'dan gelişinden önce olduğuna dair rivayet daha sahihtir.

Abdülaziz ayrılacağı zaman Abdülmelik O'na şu tavsiyelerde bulunmuştu: "Güler yüzlü ol, yumuşak hareket et. Yumuşak hareketi de daima tercih et, çünkü bu senin için daha etkileyicidir. Hacip yapacağın kimseyi iyi seç ve bu senin akrabalarının en iyilerinden olsun, çünkü o senin hem yüzün, hem de dilindir. Kapına gelen herkesin mevkiinin ne olduğunu da mutlaka sana bildirsin ki, sen de O'na izin verip vermeyeceğini bilmiş olasın. Meclisine çıktığın zaman meclisinde bulunanlarla önce sen konuşmağa başla ki, sana karşı ünsiyetleri olsun ve sevgin kalplerine yerleşsin. Sana bir problem geldiği zaman onunla ilgili olarak açıktan açığa istişare et ve ona karşı gücünü artır çünkü istişare önemli işlerin kilitlerini açar. Şunu bil ki görüşün yarısı senin, yarısı da kardeşinindir. Zaten hiç bir kimsenin istişare etmekle canı çıkmaz.

Birisine karşı kızacak olursan, ona vereceğin cevabı geciktir; çünkü geciktirecek bile olsan, cezalandırmak imkanı elindedir, amma cezanı verdikten sonra onu geri almak imkanı yoktur. Vesselam."

ÇEŞİTLİ OLAYLAR

Bu yıl hac emirliğini Mahzumlu Hişam bin İsmail yaptı. Irak ve Doğu bölgesinin Valiliği'ni Haccac bin Yusuf yapıyordu.

Bu yıl Muhammed bin Mervan Armenia bölgesine gaza yapmış ve yazı da, kışı da orada geçirmişti.

Mahzumlu Amr bin Hureys bu yıl vefat etmiştir.

Zebidli Abdulah bin Haris bin Ceze de bu yıl vefat edenler arasındadır.

O'nun 87 ve 88 yıllarında vefat ettiği de söylenmiştir.

Adiyoğulları'nın antlaşmalısı olan Abdullah bin Amir bin Rabia da bu yıl vefat etmiştir. Abdullah Peygamber (S. A. V.) vefat ettiğinde dört yaşında idi.

BİR SONRAKİ SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA

HİCRETİN SEKSEN ALTINCI YILI OLAYLARI (M. 705)

ABDÜLMELİK'İN VEFATI