|
İBNÜ’L-ESİR |
3. CİLT |
ZÜHEYR
BİN KAYS EL-BELEVİ'NİN AFRİKA VALİLİĞİ,
O'NUN VE
KÜSEYLE'NİN ÖLDÜRÜLMESİ
Abdülmelik
bin Mervan halife olunca O'na Kayravan'da bulunan Müslümanların durumundan söz edildi
ve yakınları buradaki Müslümanların kurtarılması için gerekli kuvvetin
gönderilmesini teklif etti. Bunun üzerine Abdülmelik Züheyr bin Kays
el-Belevi'ye Afrika Valiliği'ne getirildiğini bildiren emirnameyi yazdı ve O'na
büyük bir ordu hazırladı. Bu ordu Hicri 69 yılında Afrika'ya doğru yola çıktı.
Küseyle
durumdan haberdar olunca Berberileri ve Bizansılları topladı.
Arkadaşlarının
ileri gelenlerini huzuruna çağırıp onlara şöyle dedi: "Ben buradan Memiş'e
giderek orada konaklamak görüşündeyim, çünkü Kayravan'da Müslümanlardan büyük
bir kalabalık vardır, onlara eman verdiğimiz için bu emanı bozamayız. Bununla
birlikte Züheyr ile çarpışacak olursak bunların arkamızdan üzerimize hücum
etmelerinden korkuyoruz. Memiş'e inecek olursak hem kendimizi emniyete almış
oluruz, hem de Züheyr ile çarpışabiliriz. Şayet, onlara karşı zafer elde
edersek Trablus'a kadar takip eder ve Afrika'dan onların köklerini kazırız, yok
onlar bize karşı zafer kazanırlarsa biz de dağlara kaçar ve böylece
kurtuluruz."
Yakınları
O'nun bu teklifini kabul edince Küseyle Memiş'e gitti. Züheyr durumdan haberdar
olunca Kayravan'a girmeyip Kayravan'ın dışında üç gün ikamet etti ve bu süre
zarfında hem kendisi, hem de askerleri dinlenmiş oldu. Daha sonra Küseyle'yi
aramağa başladı. O'na yaklaşınca karargahını kurdu, arkadaşlarını savaş
düzenine sokup Küseyle'nin peşine takıldı. Her iki ordu karşılaştı ve
aralarında şiddetli bir çarpışma oldu. Her iki taraftan da pek çok kimse öldü.
Öyle oldu ki herkes yaşamaktan ümidini kesti. Günün büyük bir kısmında böylece
çarpışmağa devam ettiler. Daha sonra Yüce Allah Müslümanlara yardım etti.
Küseyle ve beraberindekiler bozguna uğradı, o ve arkadaşları arasından ileri
gelenlerin büyük bir kısmı Memiş'de öldürüldü. Müslümanlar Berberilerle
Bizansılları takip ettiler. Yetişip ele geçirdiklerini öldürdüler ve bu şekilde
pek çok kimsenin hayatına son verildi. Bu vak'ada Berberilerin ve Bizanshların
pek çok ileri gelenleri, eşrafı ve beyleri öldürüldü. Züheyr oradan Kayravan'a
geri döndü.
Diğer
taraftan Züheyr Afrika'da çok büyük mal, mülk ve servet görmüştü. Buna rağmen
orada kalmak istememiş ve şöyle demişti: "Ben buralara cihat için geldim.
Dünya'ya meyledip de helak olmaktan korkuyorum."
Züheyr
abit ve zahit bir kimse idi. Çevrede karşı konulması gereken güçlü, silahlı
düşman bulunmadığından dolayı Kayravan'da bir grup asker bırakarak büyük bir
kalabalıkla emniyet içerisinde Mısır'a doğru yöneldi.
Bizanslılar
Konstantiniyye'de Züheyr'in Berka'dan Afrika'ya Küseyle ile çarpışmak üzere
gitmiş olduğu haberini aldılar. Bu bakımdan bölgenin boşalmış olmasını ganimet
bilerek Sicilya adasından pek çok gemilerle ve oldukça büyük kuvvetlerle
bölgeye gittiler ve Berka'ya baskınlar yaptılar. Buradan çok sayıda esir
aldılar, pek çok kişiyi öldürüp talanda bulundular. Tam bu esnada Züheyr
Afrika'dan Berka'ya geri dönmekte idi. Durumdan haberdar edilince beraberindeki
askerlere acele etmelerini ve kararlı bir şekilde Bizanshlarla çarpışmalarını
emretti. Yola koyuldular. Bizanslı askerler oldukça kalabalıktı. Züheyr'i gören
Müslümanlar ondan yardım istediler. Kendisi de geri dönmek imkanını
bulamadığından çarpışmağa başladı. İş oldukça ciddiye bindi, çünkü Bizanslılar
sayıca Müslümanlara göre çok fazla idiler. Züheyr'i ve arkadaşlarını
öldürdüler, onlardan kurtulan olmadı. Bizanslılar da aldıkları ganimetlerle
Konstantiniyye'ye geri döndüler.
Abdülmelik
bin Mervan Züheyr'in öldürüldüğünü haber alınca, durumdan çok etkilendi ve
üzüldü. Daha sonra Afrika'ya Gassanlı Hassan bin Nu'man'ı gönderdi. Biz de
bundan inşallah 74. yılın olaylarını anlatırken söz edeceğiz.
Aslında
Züheyr'in valiliğinden ve öldürülmesi olayından 69. yılın olayları arasında söz
etmemiz gerekirken burada Küseyle ve öldürülmesi ile bağlantılı olması
dolayısıyla söz etmiş bulunuyoruz, çünkü olay birdir, farklı yerlerde söz
edilecek olursa gerçek yüzüyle anlaşılamazdı.
ÇEŞİTLİ
OLAYLAR
Bu
sene Hac emirliğini Velid bin Utbe yaptı.
Seffah
ve Mansur'un babası olan Muhammed bin Ali bin Abdullah bin Abbas bu sene
dünyaya gelmiştir.
Yine
bu sene Haşimilerden olan Abdulmuttalib bin Rabia bin Haris bin Abdulmuttalib
bin Haşim vefat etti. Sahabiliği de vardır.
Ensardan
Mesleme bin Muhalled de bu yıl vefat etmiştir. Peygamber (S.A.V.) vefat
ettiğinde on yaşında idi.
Mısır'da
Mesruk bin el-Ecda' vefat etti. Onun H. 63 yılında vefat ettiği de
söylenmiştir.
BİR SONRAKİ
SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA
HİCRETİN ALTMIŞ
ÜÇÜNCÜ YILI OLAYLARI (M. 682-683)